پسته به عنوان یکی از مهم‌ترین محصولات تولیدی و ارزآور کشور که بار اصلی تولید آن را باغات استان کرمان به دوش می‌کشد، در سال‌های گذشته در سراشیبی کاهش تولید و صادرات قرار گرفته بود، اما به گفته مسئولان جهاد کشاورزی به دلایلی همچون افزایش بارش‌ها در مناطق کشت این محصول و سیاست‌های جهاد کشاورزی در راستای توسعه مناطق زیرکشت و افزایش بهبود در عملکرد، بار دیگر به دوران اوج خود بازگشته و توانسته جایگاه نخست تولید در جهان را به دست آورد.

 

به گزارش جام جم، پسته گرچه در 20 استان کشور کشت و تولید می شود، اما حدود 70 درصد این محصول در استان کرمان و 30 درصد باقیمانده در استان های دیگر و بویژه یزد، خراسان و سمنان به دست می آید.

سالانه در جهان حدود 600 هزار تن پسته تولید می شود که ایران با تولید حدود 200 هزار تن در سال، تا چند سال پیش نخستین تولیدکننده و صادرکننده این محصول در جهان به شمار می رفت و کرمان نیز پایتخت پسته جهان لقب گرفته بود، اما در دو سه سال اخیر به دلیل عواملی همچون خشکسالی و در پیش گرفتن سیاست های غلط در حمایت از صنعت کشاورزی از یک سو و فعالیت گسترده آمریکا در زمینه افزایش سطح زیرکشت و افزایش عملکرد پسته در واحد سطح، کشورمان بتدریج جایگاه نخست خود در زمینه تولید را به آمریکا واگذار کرد و عنوان پایتختی پسته جهان نیز از کرمان گرفته و به کالیفرنیا اعطا شد. البته در همین زمان گرچه ایران مقام نخست تولید را از دست داده و صادراتش نیز با کاهش زیاد مواجه شده بود، اما همچنان مقام اول سطح زیرکشت و صادرات را در دنیا داشت.

طی سال های اخیر خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی در کرمان از یکسو و برداشت های بیش از حد مجاز از سفره های آب زیرزمینی در مناطق پسته خیز این استان، سبب شد که سالانه چند هزار هکتار از باغات پسته، زندگی بخش عظیمی از مردم این دیار که از تولید، برداشت و فروش پسته امرار معاش می کنند، با خطر مواجه شود. ضمن این که عوامل دیگری همچون استفاده بی رویه از سموم کشاورزی در باغات پسته و مقاوم شدن آفات، مشکلات خرده مالکی باغات پسته، اعمال نشدن مدیریت صحیح بر روند خرید و قیمت گذاری پسته، نبود امکان مبادله ارز ناشی از صادرات پسته از طریق سیستم بانکی و ثابت نبودن نرخ ارز نیز مشکلاتی را برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته ایجاد کرده بود که این عوامل درمجموع موجب کاهش تولید و کاهش صادرات پسته و پیشی گرفتن رقبای ایران در بازار جهانی شد. هر چند مسئولان مربوط اذعان می کنند که وضعیت تولید و صادرات پسته امسال روبه بهبود گذارده، به طوری که ایران توانسته دوباره جایگاه نخست خود در تولید را به دست آورد.

در همین زمینه رئیس اتحادیه تعاونی باغ های پسته کرمان با اشاره به افزایش نسبی بارش برف و باران در استان کرمان طی سال جاری، وضعیت تولید پسته را خوب ارزیابی کرده و به جام جم می گوید: امسال با افزایش بارش نزولات جوی امیدواریم دوباره رتبه نخست تولید پسته دنیا را از آن خود کنیم.

جلیل مظهری نبود نقدینگی را یکی از مشکلات خرده مالکان پسته استان کرمان عنوان می کند و با بیان این که این افراد برای دریافت تسهیلات بانکی و تامین نقدینگی مشکلات زیادی دارند، وی تصریح می کند: بانک ها به باغداران بزرگ پسته که متمول و پولدار هستند، تسهیلات بانکی چند میلیاردی می پردازند، ولی از پرداخت وام به خرده مالکان پسته دریغ می کنند.

در همین حال دفتر میوه های سردسیری و خشک وزارت جهادکشاورزی نیز چند روز پیش با اشاره به افزایش تولید پسته در کشور، از بازگشت ایران به جایگاه نخست تولید این محصول در جهان خبر داد و در گفت وگو با فارس یادآور شد: بارندگی های مناسب دو سال گذشته و همچنین برنامه های توسعه ای وزارت جهادکشاورزی، سبب بازگشت ایران به این جایگاه و بازپس گیری این مقام از آمریکا شد، به طوری که براساس پیش بینی ها تولید سال ٩٣ پسته ایران از مرز ٢٣٥ هزار تن گذشته است.

علی محسنی با بیان این که به دنبال تثبیت این جایگاه در سال های آینده هستیم، می گوید: وزارت جهاد کشاورزی افزایش دو برابری تولید پسته طی ده سال آینده را در برنامه دارد که قرار است با توسعه سطح زیر کشت، اصلاح باغات موجود و نیز افزایش عملکرد در واحد سطح و همچنین اجرای سیستم های آبیاری به روش نوین به این عملکرد دست یابد.وی با اشاره به برنامه توسعه سطح زیرکشت پسته در سال 92 و با بیان این که در همین راستا 13 هزار هکتار به مناطق زیر کشت پسته افزوده شد، می افزاید: هم اکنون پسته ایران در بیش از 20 استان کشور کشت می شود؛ هرچند حدود 60 تا 70 درصد تولید پسته کشور مربوط به استان کرمان است، با این حال درصدد هستیم تا دامنه کشت این محصول را در استان هایی با تولید کمتر همچون قم، اصفهان، سمنان، خراسان رضوی و فارس گسترش دهیم و در 14 استان در مناطق غرب، شمال غرب و شمال شرق نیز که کشت پسته صورت نمی گیرد، تولید آن را آغاز کنیم.به گفته این مقام مسئول در سال 92، 225 هزار تن پسته تولید شد، اما با توجه به بارندگی های مناسب که طی دو سال گذشته در مناطق کشت این محصول همچون کرمان صورت گرفت، پیش بینی تولید پسته در سال 93، 235 هزار تن بود که از رشد 17 درصدی برخوردار است.

طی یکی دو سال اخیر نه تنها تولید پسته، بلکه صادرات آن نیز با کاهش همراه شده بود، به طوری که سال 92 صادرات این محصول با کاهش 10 درصدی نسبت به سال محصولی پیش از آن همراه شد و به 170 هزار تن تقلیل یافت، اما سال گذشته علاوه بر افزایش تولید، شاهد افزایش صادرات نیز بودیم، به طوری که به گفته معاون دفتر امور میوه های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی در سال 93، 180 هزار و 262 تن صادرات به ارزش یک میلیارد و 622 میلیون و 781 هزار و 60 دلار به کشورهای دیگر صادر شده است که در مقایسه با سال 92 از نظر وزنی 49 درصد و از نظر ارزشی 50 درصد رشد داشته است.رئیس انجمن پسته ایران نیز در گفت وگو با جام جم به افزایش صادرات پسته اشاره می کند و یادآور می شود که صادرات حداکثر می تواند بین 15 تا 20 درصد افزایش داشته باشد.

محسن جلال پور با بیان این که در سال گذشته تولید محصول پسته کشور بین 200 تا 220 هزار تن بوده است که 70 درصد از این میزان پسته صادراتی است، می افزاید: 30 درصد از محصول پسته تولیدی کشور یا ضایعات است یا در بازار داخل کشور در مصارفی همچون شیرینی پزی استفاده می شود، بنابراین اگر مبنای محصول پسته تولیدی در سال گذشته را 200 هزار تن محاسبه کنیم، حدود 140 هزار تن کالای صادراتی داشته ایم که 95 هزار تن آن تا پایان نیمه دوم سال گذشته صادر شده است و بقیه نیز که حدود 45 هزار تن پسته است، در شش ماهه نخست امسال براحتی صادر خواهد شد.