عدم‌تفکیک زباله‌های خشک و‌ تر باعث رشد شغل‌های کاذب و تجارت غیرقانونی طلای کثیف شده است؛ فرایندی که علاوه بر ایجاد چهره نامناسب برای شهرهای بزرگ کشور، موجب بروز مشکلات زیستی و بهداشتی برای عده‌ای از شهروندان و در نهایت بخشی از جامعه می‌شود. مطالعات صورت گرفته در مرکز مطالعات و پژوهش شهرداری تهران که چنین نتیجه‌ای را به‌دنبال داشته، مبین این نکته است که زباله‌هایی شامل ظروف پلاستیکی، شیشه، کارتن و کاغذ، زائده‌های فلزی ازجمله آهن، آلومینیوم و غیره و حتی زباله‌های الکترونیک از جذابیت اقتصادی مناسبی برخوردارند و عدم‌تفکیک زباله از مبدأ توسط شهروندان موجب بروز آسیب‌های اجتماعی و رواج مشاغلی چون زباله‌گردی در تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ می‌شود.

تماس‌های شهروندان با سامانه137 به‌منظور ساماندهی زباله‌گردهای پایتخت در طول سال‌های گذشته اگرچه روند کاهشی داشته‌است، همچنان بسیاری از شهروندان از مدیریت شهری برای مقابله با این آسیب اجتماعی استمداد می‌جویند. شهردار منطقه 18نیز از وجود مرکز تقی‌آباد در جنوب غرب تهران خبر می‌دهد که مرکز استقرار و بورس مبادلات زباله‌های خشک ارزشمند پایتخت است. وحید نوروزی تخمین می‌زند که بیش از هزار و 500نفر در تهران مشغول جمع‌آوری زباله‌های خشک ارزشمند باشند و از این راه درآمد خوبی هم به‌دست می‌آورند.

به گفته وی، تلاش عمده در ساماندهی این گروه که به‌صورت غیرقانونی به جمع‌آوری پسماند خشک در تهران مشغول هستند، صورت گرفته است.وی همچنین از فرهنگ‌سازی در میان زباله‌گردهای پایتخت خبر داد و گفت: در هر صورت این عده نیز به‌دلیل معاش زندگی و تأمین هزینه‌هایشان در شرایطی غیربهداشتی به جمع‌آوری زباله مشغول هستند و از سود حاصل از این کار بهره می‌برند، بنابراین رویکرد قهری با این افراد تاکنون نتیجه‌ای نداشته و تلاش می‌شود با فرهنگ‌سازی، میزان هزینه‌های اجتماعی را کم کرده و به‌گونه‌ای این افراد را وادار به همکاری بیشتر کنیم. به گفته شهردار منطقه18 با توجه به اینکه برخورد قضایی و انتظامی با این افراد موفقیت آمیز نبوده و منجر به کاهش تجارت غیرقانونی پسماند خشک نشده است، از این‌رو گام مهم برای برچیدن این آسیب جدی اجتماعی، توجه بیشتر شهروندان به تفکیک زباله در مبدأ است. آنگونه که نوروزی معتقد است، با نهادینه شدن فرهنگ تفکیک زباله از مبدأ، دستکم بخشی از افرادی که هم‌اکنون برای جمع‌آوری زباله در سطح شهر به شکل غیربهداشتی به زباله‌گردی می‌پردازند، از چرخه فعالیت خطر‌آفرین حذف می‌شوند.

• رونق تجارت طلای کثیف

زباله‌گردی سال‌هاست به‌عنوان معضلی اجتماعی و بهداشتی در سطح شهر تهران شکل گرفته‌است. تجارت طلای کثیف و بی‌توجهی به تفکیک زباله از مبد‌أ باعث رونق مشاغل کاذبی مانند زباله‌گردی در شهر تهران و بسیاری از شهرهای بزرگ کشور شده است. با وجود تلاش گسترده شهرداری تهران و نیروی انتظامی همچنان این معضل و آسیب اجتماعی نتوانسته در شهر تهران کنترل شود. نگاه آسیب‌شناسانه به این پدیده بیانگر این نکته است که هر شهر با تصاویر عمومی شهروندانش می‌تواند برای خود اعتبار کسب کند. تردیدی نیست که زباله‌گردها باعث زشت شدن چهره عمومی شهر می‌شوند؛ هر چند آنها از اینکه در میان زباله‌ها به‌دنبال اشیای بازیافتی باشند احساس بدی نداشته باشند. اما بسیاری از شهروندان شهر با دیدن این تصاویر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. تردید نیست که فعالیت این افراد مانند کودکان کار و خیابان موجب آلوده‌شدن و زشت‌شدن سیمای شهری می‌شود. بنابراین باید برای ساماندهی آنان و ایجاد ظاهری مناسب ‌برایشان چاره‌ای اندیشید.

• زباله‌های ارزشمند در شهرهای اروپایی

بسیاری از کشورهای اروپایی برای سود حاصل از زباله‌های ارزشمند خشک برنامه‌های مشخصی دارند. پارلمان اتحادیه اروپا به‌منظور ساماندهی تولید و بازیافت زباله‌های خشک، قصد دارد تا سال 2020سالانه 115میلیارد یورو درآمد کسب کند.

به گزارش یورونیوز 503میلیون نفر در اروپا زندگی می‌کنند که 70درصد آنها یعنی 350میلیون نفر در شهرهای بالای 5هزار نفر حضور دارند. 23شهر اروپا بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارند و 345هزار نفر در شهرهای بالای 100هزار نفر زندگی می‌کنند. این در حالی است که تنها 7درصد جمعیت اروپا در شهرهای بیش از 5میلیون نفر زندگی می‌کنند. از این‌رو تولید زباله خشک در این شهرها، باعث بروز نگرانی میان سیاستگذاران اروپایی شده است. به درخواست مدیران شهری شهرهای بزرگ، پارلمان اروپا مصوبه‌ای را به تصویب رساند که تا سال 2020تولید زباله‌های پلاستیکی در سطح این اتحادیه ممنوع شود. البته اروپا پس از چین دومین تولید‌کننده زباله‌های پلاستیکی در جهان است.