به گزارش خبرگزاری مهر، سازمان برنامه و بودجه در واکنش به گزارشی که با عنوان «چهار دلیل عقب ماندگی در طرح خوداتکایی دانه‌های روغنی» در تاریخ ۲۵. ۱۱. ۱۳۹۹ منتشر شده بود، توضیحاتی به این شرح ارائه کرده است:

۱- امنیت غذایی و همچنین سلامت و ایمنی غذایی از ارکان سیاست‌ها و اهداف برنامه‌های توسعه‌ای کشور بوده و در سال‌های اخیر نیز با توجه به ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، موضوعی ویژه و امری پذیری نیز در دولت یازدهم و دوازدهم شده است.

۲- اساساً حمایت از تولید محصولات مختلف بخش کشاورزی، از سنوات گذشته، در قالب طرح‌های عمرانی و ردیف‌های خاص موضوعی (زراعی، باغی و …) و بعضأ محصولی انجام می‌شده است. در خصوص دانه‌های روغنی نیز حمایت‌ها در قالب تأمین نهاده‌های مورد نیاز از قبیل بذر، کود شیمیایی، سم، ادوات و ماشین آلات کشاورزی، خرید تضمینی و تأمین سرمایه در گردش محصولات زراعی، به اشکال مختلف اعم از اعتبارات هزینه‌ای یارانه نهاده‌ها و عوامل تولید و اعتبارات تملکی در چهار چوب طرح‌های عمرانی مختلف نظیر اجرای عملیات آب و خاک و تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی، کمک‌های فنی و اعتباری توسعه مکانیزاسیون، توسعه شیوه‌های آبیاری نوین، کمک‌های فنی و اعتباری افزایش تولید محصولات زراعی و اجرای کشاورزی حفاظتی و همچنین ایجاد خط اعتباری مکانیزاسیون بانک کشاورزی و… همواره مورد توجه و برقرار بوده

است .۳- در سال جاری نیز علاوه بر منابع اعتباری پیش بینی شده از محل ردیف (۳۶-۵۵۰۰۰۰) موضوع «توسعه کشت دانه‌های روغنی» با اعتباری معادل ۶۴۰ میلیارد ریال و ردیف (۴۱- ۷۵۰۰۰۰) موضوع «ارتقا ضریب خوداتکایی در تولید محصولات راهبردی کشاورزی»، با اعتباری معادل ۸۳۰ میلیارد ریال، به منظور افزایش عملکرد و بهره وری گندم دیم و آبی و سایر محصولات راهبردی کشاورزی، یارانه نهاده‌ها، عوامل تولید و خرید تضمینی محصولات بخش کشاورزی (به مبلغ معادل ۶,۵۰۰ میلیارد ریال) و از محل طرح‌های عمرانی ملی مرتبط نیز از جمله طرح «توسعه روش‌های آبیاری نوین (علاوه بر منابع بودجه عمومی با اعتباری معادل ۱۵,۰۰۰ میلیارد ریال از محل منابع صندوق توسعه ملی) یا برای طرح «کمک های فنی و اعتباری برای افزایش تولید محصولات زراعی»، که از سال ۱۳۷۸ در دست اجرا می‌باشد اعتباری بالغ بر ۵۹۵ میلیارد ریال، پیش بینی شده است که با توجه به اهمیت موضوع، بالغ بر ۸۴ درصد در مرحله نخست، برای طرح مذکور در سالجاری تخصیص ابلاغ گردیده است.

۴- شایان ذکر است اعتبار پیش بینی شده در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ برای ردیف «حمایت از توسعه کشت دانه‌های روغنی» معادل ۱,۳۰۰ میلیارد ریال و ردیف «ارتقا ضریب خوداتکایی در تولید محصولات راهبردی کشاورزی»، معادل ۱۷۷۱ میلیارد ریال، به منظور افزایش عملکرد و بهره وری گندم دیم و آبی و سایر محصولات راهبردی کشاورزی، یارانه نهاده‌ها، عوامل تولید و خرید تضمینی محصولات بخش کشاورزی (به مبلغ معادل ۲۴,۸۰۰ میلیارد ریال) و از محل طرح‌های عمرانی ملی مرتبط نیز از جمله طرح توسعه روش‌های آبیاری نوین» معادل ۴,۷۰۰ میلیارد ریال و با احتساب اعتبار ذیل ردیف متفرقه مربوط بالغ بر ۲۱,۷۰۰ میلیارد ریال و طرح «کمک‌های فنی و اعتباری برای افزایش تولید محصولات زراعی»، معادل ۷۶۰ میلیارد ریال، می‌باشد.

۵- در خصوص قیمت و خرید تضمینی محصولات کشاورزی، سیاست خرید تضمینی این محصولات یکی از مهمترین ابزارهای حمایتی دولت برای افزایش و پایداری تولید بخش کشاورزی محسوب شده و در این راستا قیمت خرید تضمینی دانه‌های روغنی به عنوان محصولات اساسی مهم در الگوی کشت، متناسب با افزایش هزینه‌های تولید و روند تورم رشد مناسبی را طی سال‌های اخیر بویژه سال ۱۴۰۰ (به شرح جدول ذیل) داشته است.

ارقام به کیلو / ریال

۶- طی سال‌های گذشته شرکت بازرگانی دولتی ایران با استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی به عنوان کارگزار خرید، نسبت به خرید تضمینی دانه‌های روغنی اقدام نموده و برای تسهیل در جذب دانه‌های تولید داخلی و کاهش مداخله دولت، اعطای معافیت به واردکنندگان دانه‌های روغنی و روغن خام از سوی هیأت محترم وزیران، در قبال خرید دانه‌های روغنی تولید داخل مصوب گردیده است. ضمن اینکه در سالهای گذشته روند پرداخت مطالبات تولید کنندگان دانه‌های روغنی به صورت مطلوب و به موقع انجام شده است.

۷- با توجه به محدودیت منابع آب و خاک، در تعیین قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی از جمله دانه‌های روغنی، ضروری است اثرات آن بر الگوی کشت مد نظر قرار گرفته و در راستای ساماندهی زنجیره ارزش و تقویت نقش بخش خصوصی، برنامه ریزی لازم جهت توسعه قراردادهای کشت بین تولیدکنندگان دانه‌های روغنی و صنایع مرتبط به عمل آید. همچنین ضروری است ضمن اصلاح شیوه‌های اجرایی، خرید تضمینی محصولات کشاورزی در راستای توسعه کشت و تولید محصولات اساسی (بر مبنای الگوی کشت بهینه) انجام شود.

۸- سیاست اختصاص ارز ترجیحی برای واردات کالاهای اساسی از جمله روغن خام و دانه‌های روغنی در راستای حمایت از مصرف کنندگان و جلوگیری از ایجاد شوک قیمتی در بازار و مهار تورم بوده است که در هر حال همواره این جنبه نیز مورد تاکید دولت و مجلس شورای اسلامی بوده است. در صورت تداوم سیاست حذف تدریجی ارز ترجیحی واردات کالاهای اساسی و حذف ارز ترجیحی واردات دانه‌های روغنی و روغن خام، امکان جذب کل تولید داخلی توسط صنایع ذیربط بدون نیاز به مداخله دولت با قیمت‌هایی بالاتر از قیمت خرید تضمینی وجود داشته و عملاً ضرورتی به اصلاح قابل توجه قیمت خرید تضمینی محصولات مشمول وجود نخواهد داشت، که البته اثرات این تصمیم مهم را باید در سطح کشت و تولید محصولاتی نظیر گندم و … مورد بررسی و توجه قرار داد.

به رغم نکات فوق، توجه به این نکته که اراضی کشاورزی (زراعی کشور محدود بوده (حدود ۱۱.۸۶ میلیون هکتار) که بخش قابل توجهی از آن اساساً به کشت و تولید محصولات غلات بویژه گندم (۸.۴۵ میلیون هکتار) اختصاص می‌یابد لذا تاکید می‌گردد هر گونه اقدام به منظور افزایش سطح زیر کشت به منظور افزایش تولید برای محصولاتی نظیر دانه‌های روغنی می‌تواند موجب کاهش سطح زیر کشت و تولید به ویژه غلات شده که خوداتکایی در این حوزه را می‌تواند با چالش مواجه سازد که ضروری است در این خصوص با دقت و برنامه‌ای مشخص عمل نمود.