خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها، محبوبه عبدی: با برگزاری آیین اختتامیه در شامگاه سه‌شنبه ۲۸ شهریورماه جاری، پرونده دوازدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی بسته شد.
جشنواره‌ای که هشت گروه نمایشی از شهرستان‌های بجنورد، جاجرم، اسفراین، گرمه و شیروان در آن حضور داشتند و به رقابت پرداختند.
در آیین اختتامیه این جشنواره بر اساس رأی هیئت‌داوران دو نمایش «پایان را من تعیین می‌کنم» به کارگردانی امیرحسین روحانی از بجنورد و نمایش «هفت‌سین سال ۶۳» به کارگردانی محمد یحیی‌آبادی از اسفراین به جشنواره بین‌المللی فجر معرفی شدند.
اما دیگر نمایش‌های حاضر در دوازدهمین جشنواره خراسان شمالی نیز از جوایز این جشنواره بی‌بهره نشدند و در بخش‌های مختلف ازجمله بازیگری، موسیقی، طراحی صحنه و غیره رتبه‌های برتر را از آن خود کردند.
نقد و بررسی تئاتر و وضعیت آن در دوازدهمین جشنواره خراسان شمالی در نشست خبرگزاری مهر با حضور حسین طوسی معتمد، عضو هیئت‌داوران این جشنواره انجام شد.
طوسی معتمد، مدرک دکترای هنرهای ارتباطی خود را از آلمان گرفته است و استفاده از محضر اساتید برجسته‌ای همچون پروفسور «هانس تیس له من» و پروفسور «ماریا اشلوپمن» را در کارنامه علمی خود دارد.
وی سابقه تدریس در دانشگاه فرانکفورت را دارد و از اعضای کانون محققان و پژوهشگران هنر دانشگاه گوته آلمان است.
آنچه در ادامه می‌خوانید ماحصل گفتگوی مهر با این استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه تئاتر و سینما است.
*حوزه آموزش تا چه حد به تئاتر استان‌ها راه پیداکرده است؟
باید برای تئاتر استان‌ها به این فکر بود که چگونه آموزش و روش‌های اجرایی را به هنرجویان بیاموزیم که هم از منظر تئوری تقویت‌شده و هم برای آنان در کاربرد یعنی در پرداخت، دریافت و برداشت ایده مؤثر باشد تا آن برداشت و دریافت بتواند تبدیل به یک عینیت شود و بتوانیم کاربرد آن را به‌صورت اجرا بر روی صحنه ببینیم.
هنرمندان در استان و شهرستان‌های ما به دلیل فواصل ۱۰۰ تا هزار کیلومتری که با پایتخت دارند نمی‌توانند هر زمان که آن حس باشد تئاتر پایتخت را ببینند و از آن لذت ببرند و بر این اساس فاصله مکانی درزمینهٔ آموزش مسئله‌ایجاد کرده است.
مسئله‌ای که عامل آن تجمع اکثر اساتید حوزه رسانه، تئاتر و سینما در پایتخت است و سبب شده در تئاتر شهرستان‌ها کمتر بتوانیم با آموزش و روش‌های علمی سروکار داشته باشیم و نتیجه یک تئاتر امروزی را روی صحنه پیدا کنیم.
* به هنرمندان تئاتر شهرستان‌ها برای کیفیت‌بخشی به کارشان چه توصیه‌هایی دارید؟
اولین توصیه این است که با تئاتر پایتخت آشنا شوند و آثار را از طریق سایت‌ها و فضاهای مجازی قابل‌دسترس پیدا کنند و نقد و بررسی بر روی این آثار را بخوانند.
از تجزیه‌وتحلیل این آثار می‌توانند میزانسن، کنش و واکنش و مرکزیت درام را بیاموزند و با توجه به نمایش‌های روز که در پایتخت اجرا می‌شود، شیوه‌های اجرای کارگردانی، روش‌های بازیگری و همچنین ادبیات نمایش کشور را یاد بگیرند.
ارتباط فرهنگی توصیه مهم دیگری است که باید شهرستان‌ها با یکدیگر و با پایتخت دادوستدهای فرهنگی داشته باشند، این ارتباط باعث یادگیری، تقویت و غنای تئاتر خواهد شد چراکه تئاتر یک گفتمان است و به خاطر ماهیتی که دارد باید ارتباط فرهنگی با سایر استان‌ها و پایتخت انجام شود.
تئاتر ما در فضای بسته توسعه و پیشرفت نخواهد داشت، بنابراین علاوه بر توجه به تئاتر پایتخت، تئاتر جهان نیز باید در ایده و اجرا موردتوجه هنرجویان، دانشجویان تئاتر و کسانی که در حوزه تئاتر فعالیت می‌کنند قرار بگیرد تا بتوانند کار خود را ارتقاء و توسعه دهند.
باید آثار کلاسیک، یونان باستان، شکسپیر، گوته و برشت را به‌عنوان حداقل‌ها بیاموزیم و با تئاتر کلاسیک و تئاتر مدرن جهان آشنایی پیدا کنیم.
در این آثار می‌توانیم با حوزه‌های دراماتیک و اپیک آشنا و به درام نزدیک شویم و همچنین در شیوه‌های اجرایی امروز جهان و به چگونگی رابطه انسان در جهان با تئاتر دست پیدا کنیم.
*مهمترین موضوعاتی که یک هنرمند تئاتر باید با آن آشنا باشد چیست؟
مهمترین مسئله‌ای که یک بازیگر، کارگردان و نویسنده در تئاتر باید با آن آشنا باشد، حوزه جامعه‌شناسی است، اینکه یک هنرمند جامعه خود را ببیند و طبقات اجتماعی را در جامعه خود درک کند تا موضوعاتی که در آن می‌گذرد را بتواند بنویسد، بازی و اجرا کند و شخصیت‌ها را به‌عنوان درام تجلی دهد در غیر این صورت، کاری که تولید می‌شود تصنعی است.
به‌غیراز پدیده جامعه‌شناسی در تئاتر، مسئله روان‌شناسی نیز در تئاتر بسیار مطرح است و بسیاری از آثار کلاسیک، آثاری هستند که در حوزه ذهن و شخصیت کار می‌کنند.
پاسخگویی به سؤالات در حوزه ذهن و شخصیت می‌تواند روان‌شناسی هنر یا روان‌شناسی رسانه باشد، بنابراین باید به تجزیه‌وتحلیل شخصیت بپردازند، کاراکتر را هم برای نوشتن، هم برای اجرا و هم در حوزه بازیگری بشناسند و شخصیت را درک کنند.
برای درک این شخصیت، بدون تردید نیاز به آشنایی با روان‌شناسی و جامعه‌شناسی وجود دارد.
امروز حوزه زیباشناسی نیز به یکی دیگر از موضوعات مهم تئاتر درآمده است و چگونگی بهره‌گیری از هنرهای تجسمی ازجمله گرافیک، نقاشی، مجسمه و غیره در طراحی صحنه مهم است.
باید بتوان از پرده سینما و تلویزیون و موبایل و رسانه در جهت به‌کارگیری در آثار نمایشی ایده گرفت، چراکه تئاتر هنر ناخالصی است و باید در تمام حوزه‌هایی که گفته شد ازجمله ارتباط تئاتر با تلویزیون و ارتباط تئاتر با سینما کارکرد، همان‌طور که ما درگذشته ارتباط تئاتر با داستان و ارتباط تئاتر با شعر را در حوزه ادبیات نمایشی داشتیم.
*درمجموع برای دستیابی به اجراهای موفق درصحنه تئاتر باید چگونه کارکرد؟
رفتن به نمایشگاه‌ها و سالن‌های تئاتر و سینما، نقد و بررسی آثار هنری، نمایشی و تصویری می‌تواند به کار اجرایی ما کمک کند.
از طرف دیگر چون آموزش تئاتر، مسئله‌ای مستمر است، این آموزش باید ادامه‌دار باشد تا بتوانیم به اجراهای موفق‌تری دست‌یابیم.
*نقطه پررنگ تئاتر خراسان شمالی برای پیشرفت چه چیزی است؟
استان خراسان شمالی، این منطقه جغرافیایی در سنت‌ها و آیین‌های نمایشی غنی است و می‌توان از این نقاط پررنگ ازجمله سنت‌های تور گردانی تا بخشی‌ها و سنت‌های موسیقیایی تا آیین‌های حرکتی که باعث کمک به تئاتر صحنه‌ای می‌شوند برای پیشرفت تئاتر این منطقه کمک گرفت.
المان‌هایی از این سنت‌ها و آیین‌ها باید در آثار هنرمندان این استان دیده شود، همچنان که باید المان‌های مدرن تئاتر روز هم در کنار المان‌های آیینی در آثار دیده شود، برای همین هنرجویان تئاتر باید این پرسش را از خود داشته باشند که چگونه می‌توانند از داشته‌های خود برای غنای صحنه و نمایش استفاده کنند و چه کمبودهایی دارند تا آن‌ها را آموخته و به‌صورت آزمایش بر روی صحنه‌های خود تجلی دهند.
*ارزیابی شما از تئاتر خراسان شمالی چگونه است؟
تئاتر خراسان شمالی در حال حرکت و پویایی است و تولید آثار متنوع و جذابی در چشم‌انداز تئاتر این استان دیده می‌شود.
اما تئاتر این استان بدون تردید نیاز به علم تئوری و تجربه عملی دارد که باید به‌صورت کارهای دیداری، شنیداری و نوشتاری تقویت شود و فراموش نکنیم که به‌وسیله دیدن، شنیدن و نوشتن است که این حوزه تقویت خواهد شد که البته این مسئله قابل‌تعمیم به تمام کشور نیز می‌شود.
*برگزاری جشنواره‌ها را تا چه حد مفید می‌دانید؟
ازآنجاکه تئاتر یک هنر آیینی است، نباید فقط به‌صورت رقابت در جشنواره‌ها دیده شود بلکه باید اجراهای عمومی داشته باشیم.
مخاطب تئاتر باید نظر تعیین‌کننده‌ای برای سلایق خود داشته باشد، چراکه تئاتر در ارتباط با مردم است و مردم باید از تئاتر لذت و آموزش ببرند، بنابراین نباید آن را در حوزه رقابتی جشنواره محدود کرد که متأسفانه این آسیب در سال‌های اخیر در کشور ما دیده‌شده است.
*اگر بخواهید نقاط قوت دوازدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی را بگویید از چه چیزی یاد می‌کنید؟
از نقاط قوت این جشنواره، نقش مخاطب در آن بود، حضور مخاطب جوان و علاقه‌مندان بسیاری که به دیدن نمایش‌ها می‌آمدند سبب تشویق هنرمندان به جدیت کار در اثر هنری می‌شد.
بدون تردید یکی از ویژگی‌های مهم این دوره از جشنواره تئاتر خراسان شمالی را نقش پررنگ و بارز زنان هم در عرصه اجرا و مسئولیت و هم در بین مخاطبان می‌توان برشمرد.
همچنین خوشبختانه در برخی از آثار این جشنواره، خلاقیت هنری، استفاده از هنرهای تجسمی ازجمله رنگامیزی، نقاشی، اشکال و فیگورها و غیره به چشم می‌خورد که بدون تردید باعث غنای اجرا می‌شد و تأثیر چشم‌گیرتری بر مخاطب نمایش می‌گذاشت.
*و اما نقاط ضعف دوازدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی و راهکارهای عبور از آن به نظر شما چیست؟
هنرمندان این استان باید در آثار و نمایشنامه‌های خود به رابطه موسیقی و اجرا توجه کنند، در این جشنواره کاندیدایی برای موسیقی نداشتیم، کارگردان‌های جوان باید بیاموزند چگونه می‌توانند بین اجرا و قسمتی از اجرا که موسیقی است رابطه به وجود بیاورند و همچنین بیاموزند شیوه بازی و رابطه آن با موسیقی چگونه باید باشد، این مسئله از ضعف‌های اساسی کارهای نمایشی بود.
دومین مسئله‌ای که ضعف آن در دوازدهمین جشنواره تئاتر خراسان شمالی به چشم خورد، مسئله ادبیات نمایشی و حوزه نمایشنامه‌نویسی است، در بین هشت اثر حاضر در جشنواره تنها یک کار بومی وجود داشت و تقدیر شد که این‌یک ضعف است.
در این زمینه باید کلاس‌های آموزشی و خلاقیت گذاشته شود و همچنین باید در عرصه ادبیات نمایشی درزمینهٔ اقتباس کار شود و از آثار مهم دراماتیک و اپیک جهان الهام گرفته‌شده و آن را با سمت‌وسوی بومی به اجرا بگذاریم.
*داوری آثار این دوره از جشنواره را چگونه توصیف می‌کنید؟
خوشبختانه داوری در این جشنواره بدون هیچ حاشیه‌ای انجام شد و در این زمینه هیچ دخالتی نیز در کار هیئت‌داوران انجام نشد.
برای انتخاب برگزیدگان در بیشتر بخش‌ها هیئت‌داوران اتفاق‌نظر داشته و آرا یکسان بود و از این حیث نیز تردید در انتخاب برگزیدگان وجود نداشت.
