چند ساعت بعد اما اوباما در یک نطق تلویزیونی و کاسترو در یک بیانیه، از عادی‌شدن روابط 2کشور و بازگشایی سفارتخانه‌های 2کشور خبر دادند و این تیتر در رسانه‌های جهان ساخته شد: پایان جنگ سرد.روندی که خبر چهارشنبه‌شب را رقم زد، از سال2009 چند ماهی بعد از به قدرت رسیدن اوباما آغاز شده بود.

بر سردر ساختمان 6طبقه‌ای که در گذشته سفارت آمریکا در کوبا بود و بعدها دفتر حافظ منافع این کشور لقب گرفت، طی سال‌ها بیلبوردی وجود داشت در محکومیت امپریالیست‌ها به‌خاطر سیاست‌های خونین‌شان از نیکاراگوئه تا عراق. چند نفری که هنوز در این ساختمان نیمه‌خالی حضور داشتند هم با تبلیغات و اخبار ضدکمونیستی به این بیلبورد پاسخ می‌دادند. بعد از به قدرت رسیدن اوباما در سال2009 هم این بیلبورد پایین آمد و هم آن ماشین تبلیغاتی متوقف شد.

آنچه این روند آب‌شدن یخ‌ها میان آمریکا و کوبا را تسهیل کرد، همزمانی حضور 2چهره جدید در عرصه قدرت در واشنگتن و هاوانا بود. در همان سالی که اوباما در انتخابات به پیروزی رسید، مجمع ملی کوبا که همان پارلمان به شمار می‌آید، رائول کاسترو برادر 83ساله فیدل کاسترو را به‌عنوان جانشین او و رئیس‌جمهور کوبا منصوب کرد. رائول اگرچه برای کوبایی‌ها چهره جدیدی نبود، حرف‌های جدیدی می‌زد.

او از ضرورت اصلاح نظام اقتصادی کشور و حرکت به سمت اقتصاد آزاد در عین حفظ اصول سوسیالیسم سخن می‌گفت و از حضور جوانان در عرصه‌های تصمیم‌گیری و سیاسی و اقتصادی استقبال می‌کرد. این سخنان در حد حرف باقی نماند و در چند مورد مهم به عرصه تصمیم‌گیری عملی و سیاستگذاری رسید. مثلا خرید و فروش خودرو برای نخستین بار در کوبا آزاد شد.

اوباما هم که با شعار تغییر در واشنگتن کارش را آغاز کرده‌بود، در سیاست‌های ده‌ها ساله آمریکا در قبال کوبا تغییراتی ایجاد کرد ازجمله محدودیت‌های سفر آمریکایی‌ها به کوبا را کمتر کرد و زمینه تبادلات فرهنگی و علمی میان 2کشور و همچنین ارسال پول توسط آمریکایی‌هایی که اعضای خانواده‌شان در کوبا هستند را فراهم کرد.

این گشایش‌ها ذره ذره پیش رفت تا سال گذشته که به صحنه دست دادن اوباما با کاسترو در مراسم ختم نلسون ماندلا در آفریقای جنوبی رسید. این دست دادن با یک مکالمه کوتاه چندثانیه‌ای میان دوطرف همراه بود اما خبر از اتفاقی بزرگ میان 2کشور داد؛ اتفاقی که واکنش‌های تندی را در واشنگتن و از سوی مخالفان جمهوریخواه اوباما به‌دنبال داشت. آنها اوباما را به تلاش برای آشتی با یک دیکتاتور متهم کردند اما حتی آنها هم خبر نداشتند که این دست دادن بخشی از مذاکرات مخفی و گسترده‌ای است که از 6‌ماه قبل در کانادا میان مقامات دولتی آمریکا و کوبا آغاز شده‌است. نتیجه این مذاکرات پشت صحنه 18ماهه اکنون به عادی‌سازی روابط میان 2کشور رسیده‌است.

دلیل مخفی نگه داشتن روند مذاکرات این بوده‌است که مخالفان کوبایی در آمریکا و در ایالت فلوریدا که تنها 160کیلومتر با کوبا فاصله دارد، لابی قدرتمندی دارند. این لابی قدرتمند در تمام سال‌های گذشته با حمایت جمهوریخواهان مانع از عادی‌شدن روابط واشنگتن با هاوانا شده است. سود تجاری حاصل از تحریم‌ها در کنار سرسختی ایدئولوژیک جمهوریخواهانی که همچنان در دوران جنگ سرد نفس می‌کشند، به طولانی شدن این تنش‌ها دامن زد. دولت اوباما با مخفی نگه داشتن روند مذاکرات با کوبا در یک سال و نیم گذشته، درواقع از مانع‌تراشی این لابی فرار کرد.

• سرنوشت تحریم‌های کوبا

باراک اوباما چهارشنبه‌شب در سخنرانی‌ای که طی آن خبر از عادی شدن روابط میان آمریکا و کوبا داد، از اشتباه بودن سیاست‌های آمریکا طی 50سال گذشته در قبال کوبا گفت و این تغییر سیاست را اجتناب‌ناپذیر خواند. جان کری، وزیرخارجه آمریکا هم که در یک سال و نیم گذشته مدیریت مذاکرات مخفی با کوبا را برعهده داشته، در نطق خود گفت: 50سال سیاست ما در قبال کوبا اشتباه بود. این سیاست نه به انزوای کوبا که به انزوای آمریکا منجر شد.

اما پرسشی که اکنون وجود دارد این است که سرنوشت تحریم‌های 50ساله‌ای که آمریکا علیه کوبا اعمال کرده چه می‌شود و کی لغو خواهند شد.تحریم‌های آمریکا علیه کوبا به گفته دولت کوبا تا‌کنون 117میلیارد دلار به اقتصاد این کشور آسیب زده است اما کوبا را فلج نکرد. کوبا اکنون یکی از قوی‌ترین سیستم‌های بهداشتی و پزشکی دنیا را دارد؛ این موضوعی است که همین اواخر رهبران کوبا آن را به رخ آمریکایی‌ها هم کشیدند.

به‌دنبال بروز بحران ابولا و در شرایطی که اوباما دستور اعزام 3هزار نظامی به آفریقا برای مهار این بیماری مرگبار را داد، فیدل کاسترو در سرمقاله‌ای در یکی از روزنامه‌های کوبا به آمریکا پیشنهاد کمک داد و گفت که کوبا حاضر است توان پزشکی‌اش را در خدمت مبارزه با ابولا بگذارد.اما تحریم به هر حال اقتصاد کوبا را ضعیف کرده‌است. اکنون اما این تحریم‌ها که عمده‌ترین‌شان در بخش‌های مالی و فنی است، یک‌شبه لغو نخواهد شد و بخش‌هایی از این تحریم‌ها باید با تصمیم کنگره لغو شوند. اما اوباما روز پنجشنبه فرمان اجرایی صادر کرد تا محدودیت‌های مالی، تجاری و سفر میان 2کشور کمتر شود.

براساس این فرمان اجرایی، محدودیت صادرات کشاورزی، روابط بانکی و بازرگانی میان 2کشور کمتر خواهد شد. بانک‌ها و مؤسسات مالی آمریکا می‌توانند در کوبا شعبه بزنند، نقل و انتقالات مالی میان آمریکا و کوبا در کشور سوم برقرار می‌شود، صادرات نرم‌افزار و تکنولوژی آی‌تی به کوبا برقرار می‌شود. ممنوعیت کامل سفر به کوبا و همچنین آزاد شدن توریسم میان 2کشور باید با تصمیم کنگره صورت گیرد.یکی از کارشناسان حقوقی روابط آمریکا و کوبا درباره موارد لغو تحریم به نیویورک‌تایمز گفت: آنچه اکنون اتفاق می‌افتد درواقع اضافه شدن به حفره‌های روی پنیر سوئیسی است. حفره‌ها آنقدر زیاد می‌شود تا پنیر تحریم‌ها فروبپاشد.