اول

Unconventional War یا جنگ‌های نامنظم، یکی از فنی ترین راه‌های دور زدن دشمن بویژه در جنگ‌های کلاسیک است و درست مثل مهندسی معکوس، برای گروه اقلیت و یا جبهه نحیف جنگ، به شدت کاربردی است. و حتی شاید بتوان گفت که در کارزاری که از لحاظ لجستیک و نیروی انسانی، در کفه بالای ترازو قرار داریم، بهتر است از رویارویی مستقیم پرهیز کنیم و به نبرد چریکی یا مهندسی معکوس پناه ببریم. اگرچه این رفتارها در جنگ های داخلی زیاد معنای خوبی نمی دهد و توصیه نمی شود و بیشتر از آنکه قصد اصلاح در آن باشد، بوی قدرت طلبی و بی اخلاقی می دهد!

دوم

فضای مجازی امروز، کارزار بی مرزی است که با امواج نامرئی در حال نفوذ به «خاک ذهن و زندگی» ملل مختلف است؛ حال اگر هر ملتی دیوار و دژ مستحکمی برابر این حملات نامرئی نداشته باشد، خیلی زود در سراب این دهکده پرزرق و برق گم و متعاقب آن بی هویت می شود؛ آن هم حملاتی که گاه به هیچوجه شکل و شمایل حمله ندارد و گاه سالها بعد ترکش های حمله امروزش عیان می شود و گاه نیز با وجودی که زخم جنگ بر چهره مان نشسته، باور نمی کنیم که این زخم کارزار است چون به خوبی سرگرم شده ایم و به قول خودمان «هنوز داغیم»! و این داغی مدرن، اغلب در مواجهه با پدیده های نوظهور این کارزار عمیق و عظیم همه مان را به بازی می گیرد...

سوم

همانطور که هر ملتی با دو دشمن بیرونی و درونی درگیر است و بدون تردید «دشمن درونی» راحت تر بر پیکره یک سازمان اجتماعی و یا نظام سیاسی، ضربه می زند، در کارزار نرم افزاری - مجازی امروز نیز، باید بیشتر مراقب دشمن درون باشیم؛ مراقب جنگ روانی و بازی های ذهنی خودی های این کارزار و ستون پنجمی ها و چریک های اجیر شده. و یادمان باشد ساحت هر حرفه ای را نمی توان با فرمول های دیکته شده جنگی اداره کرد.

چهارم

یکی از گرفتاری های فضای مجازی در کشور ما، شلختگی و شلوغی بازار است؛ درست مثل سایر پدیده های وارداتی نبود پیوست فرهنگی برای این پدیده ها، ما را چنان گرفتار می کند که مجبور می شویم برای هر اتفاق نوظهوری، شورا و تشکل و اداره تشکیل دهیم که چه بشود؛ نظارت را بیشتر کنیم و مبادی ورودی را با مبانی خروجی چک کنیم...چرا؟ چون همچنان مواجهه ما - بخوانید مسئولانی که قرار است با توجه به اطلاعات و تحقیقات علمی کمی جلوتر را ببینند و بر مبنای آن نقشه راه ارائه بدهند - با هر پدیده نوظهوری بویژه در عرصه فناوری اطلاعات، ابتدا استفاده و بعد مطالعه کاتالوگ است! همان بلایی که فیس بوک و توئیتر در سالهای گذشته سر جوانان کشورمان آورده و حالا به وایبر و واتس اپ رسیده است و فردا هم ...

کاتالوگ ها به دست ما نمی رسد یا خیلی دیر می رسد اما خود محصول جدید بشر باهوش قرن ارتباطات می رسد و وسوسه می کند و تغییر ذائقه می دهد...و متاسفانه گاه چنان در رقابت های حزبی - سیاسی سرمست می شویم از این تغییر ذائقه مجازی که فراموش می کنیم، اعتقادات و محکمات نظام سیاسی - اجتماعی - فرهنگی و اقتصادی جامعه نیز به همین شکل و در همین فضا در حال محاکمه و اعدام است.

پنجم

همه میدانیم فضای اینترنت در کشور ما دچار یک بحران و هرج و مرج شبه رسانه ای شده که بیشتر از آنکه رسالت اطلاع رسانی داشته باشد به فضای لمپنیسم، سایت های سرگرمی و تلف کننده وقت و روحیه و متاسفانه انحراف اعتقادات شبیه شده است و کمتر به این زاویه توجه شده و ماقبت سیاسی ذهن و ذکر مسئولان را تسخیر کرده است. با این همه و تذکرات عیان و نهان مسئولان و دلسوزان نظام باید دید می توان به سالم سازی این فضا امیدوار بود؟ آیا می توان این توسن سرکش و افسارگسیخته ای که هر روز به شکلی رنگ و آب تازه ای می گیرد و فرآورده های بدیعی را به مخاطب تشنه و سرمست ارائه می کند، رام کرد؟ آیا اصلا این مرکب چموش، تربیت پذیر است یا ذاتا مفری است که انسان بی حوصله و عجول امروز را به خوبی ارضا می کند؟

ششم

«وسائل مدرن امروز همه مشمول حکم غیبت است. یعنی خواندن وبلاگ هم مثل خواندن کاغذ است، کتاب است، نامه است، مثل شنیدن حرف است. استماع غیبت شامل همه‌ اینها میشود؛ یعنی ملاک استماع در اینها وجود دارد مسلّماً...دوربین هم همین جور است. فرض کنید که اگر چنانچه انسان یک خطائی را از کسی دید، این را رفت با دوربین ثبت کرد، بعد آمد یک جائی نشان داد؛ این هم همان است دیگر، چه فرقی می‌کند؟ محیط را باید محیط اخلاقی کرد. ما اگر بخواهیم جامعه را اصلاح بکنیم، این اصلاح فقط به این نیست که انسان از افراد غیبت بکند. راه‌های دیگری هم وجود دارد. حالا من غیبت را عرض میکنم. فضلاً از تهمت و افتراء و اینها.»

این نکته ناب، حکم فقهی رهبر انقلاب در جلسه درس خارج خود در دی ماه 1389 است؛ یعنی فضای مجازی، زیاد هم مجازی نیست حداقل برای ما که در جمهوری اسلامی نفس می کشیم. این یعنی تناقض بزرگ با ذات اینترنتی که ظاهرا به بی هویتی و بی مرزی و گمنامی علاقه خاصی دارد و شما می توانید به راحتی در این دهکده جهانی با شناسنامه های متعدد و «مجازی» یا چهره های قلابی و شخصیت های خیالی، زندگی کنید، حمله کنید، دفاع کنید، کمپین داشته باشید، امضا کنید و...و این یعنی خطر بزرگ همرنگ شدن با جماعت! یعنی از بین رفتن دیوار جبهه خودی و غیر خودی، یعنی سکه شدن بازار نقاب و نفاق...یعنی تعطیلی عقل و رونق احساسات هیجانی!

هفتم

چرا سایت های زرد در کشور ما طرفداران زیادی دارد؟ چرا اخبار حوادث در لیست پربیننده های سایت ها و خبرگزاری ها قرار می گیرد؟ چرا کلمات مورد علاقه ما در جستجوی گوگل زیاد قابل بیان و افتخار نیست؟ چه اتفاقی افتاده و یا دارد می افتد؟ چرا تعداد سایت های بدون مجوز در کشور را نمی توان احصا کرد؟ چرا برخی برای پرده دری و هرزه نگاری، نیازی نمی بینند پاسخگو ی دروغ پردازی هاو شبهه افکنی های خود باشند؟ اشکال کار کجاست؟ چرا از شناسنامه دار بودن فرار می کنند؟ چرا اغلب این سایت ها که به شبنامه های الکترونیکی و هرزنامه های زرد معروفند، نام و نشانی ندارند و مخاطب نمی داند با چه کسی طرف است؟

پاسخ خیلی ساده است؛ شلیک در تاریکی! در این صورت خیلی چیزها مشخص نمی شود، محل شلیک، فرد شلیک کننده، خطای شلیک و...

اگر مسئولان کشور اراده ای برای توجه به دغدغه حق رهبری و علما و دلسوزان کشور دارند، باید فضای رسانه ای را هرچه زودتر و بر مبنای قانون، پالایش کنند. اولین گام هم شناسنامه دار کردن آنهایی است که می خواهند در این دریای مواج و پر از میگو و مروارید و جلبک و جوراب و...فانوس دریایی باشند و اطلاع رسانی کنند. اگرچه وزارت ارشاد در اجرای قانون مطبوعات این کار را آغاز کرده، اما باقی نهادها نیز باید به میدان بیایند تا شاید کم کم این فضای شلخته سایت ها که ترکش هایش به تن همه قوا و مسئولان خورده، کمی سامان یابد...

تا ضمن سالم سازی فضای خبری الکترونیک، به ترویج اخلاق حرفه ای نیز نزدیک شویم؛ انتشار مطالب غیر واقعی، خبرهای زرد، عکس های دستکاری شده و بعضا پرده دری های اخلاقی با انتشار مطالب و عکس های خصوصی و...همه و همه فضایی نا امن و البته سرشار از هرج و مرج را در اینترنت بوجود آورده که تقریبا می توان گفت هیچکس از تیر و ترکش آن در امان نیست؛ «قانون» هم به بهانه «آزادی بیان غیر مسئولانه» در این میان ذبح می شود. بر همین اساس ابتدا باید توهم فعالیت در سایه را مذموم دانست و بعد هم برای قانونمداری و شفافیت در فعالیت، از همه ابزارهای تشویقی و تنبیهی استفاده کرد...

به عبارتی می توان امیدوار بود اجرای قانون مجوز دار شدن همه سایت های خبری، مقدمه ای باشد برای پالایش فضای وب در کشور که صد البته کار سخت و مدت داری است. به هر حال انسان در جایی که شناخته شده باشد، رفتار عاقلانه تری از خود بروز می دهد تا جایی که ناشناس حاضر شود...

این مطلب در جدیدترین شماره ماهنامه «عصر اندیشه» منتشر شده است.