حجت‌الاسلام و المسلمین فاطمی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به آیه 30 سوره انسان "و ما تشاءون إلا أن یشاء الله" عنوان کرد: مسئله جبر و اختیار و اینکه افعال انسان با اراده خود او انجام می‌شود و یا به خواست و مشیت الهی منتسب است از دیرباز ذهن بشر را به خود مشغول ساخته است.در این رابطه دو دیدگاه خیلی رایج وجود دارد، یک اینکه با توجه به بعضی آیات و بدون در نظر گرفتن اراده و اختیاری برای انسان، همه افعال انسانی را منتسب به خداوند می‌کنند، در مقابل اندیشه معتزلی وجود دارد که معتقد است همه افعال از انسان و با اراده و اختیار خود او انجام می‌پذیرد و لذا قابل پاداش و جزا دادن است.
وی اظهار کرد: امام صادق(ع) برای ختم این نزاع، فرمایشی دارند که می‌فرمایند: "لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین" یعنی هر چه را که بشر انجام می‌دهد هم در پرتو مشیت وعلم خداوند است و هم بشر در پرتو اراده و مشیت الهی، خود فاعل کارهایش می‌شود.
فاطمی افزود: بر این اساس هر کاری که از انسان تحقق پیدا می‌کند در پرتو مشیت، اراده و علم خداوند است و این فعل به نوعی به خداوند نسبت داده می‌شود؛ یعنی هدایت، عدم هدایت، عزت و ذلت همگی به دست خدا انجام می‌شود و همچنین انسان می‌تواند با استفاده از این فرصت هدایت، گمراهی، عزت و ذلت را انتخاب کند.
این استاد تفسیر افزود: با توجه به معنای آیه می‌توان گفت قبلا هدایت انسان در مشیت خداوند قرار گرفته است و بعد با اراده‌ای که بشرداده شده مخیر می‌شود هدایت یا گمراهی را انتخاب کند؛ انسان نمی‌تواند فعل خواستن و اراده کردن را داشته باشد مگر اینکه از جانب خداوند اجازه آن به او داده شده باشد.
انتهای پیام
