رسول دیناروند در حالی از ابلاغ بخشنامه این موضوع و عملیاتی‌شدن آن در 6‌ماه دوم امسال خبر داد که ساعاتی بعد، مدیرعامل شرکت تعاونی تولیدکنندگان فرآورده‌های گوشتی حذف خمیرمرغ از تولید سوسیس و کالباس را غیرممکن دانست. اما ماجرای خمیر مرغ در تولید سوسیس و کالباس چیست؟

اصل ماجرا به 40سال قبل برمی‌گردد؛ سال‌هایی که استفاده از خمیر مرغ یا همان خمیر ضایعات مرغ در فرآورده‌های گوشتی کشورهای آمریکایی و اروپایی به‌دلیل خطرات بسیار آن برای سلامت انسان ممنوع اعلام شد. اما دستگاه‌های تولید خمیر مرغ سر از کشورهای دیگر در آوردند.

داستان خمیر مرغ در ایران اما از جایی شروع شد که حدود 15سال قبل یکی از همین دستگاه‌ها به نام «بادر» وارد ایران شد. این دستگاه شبیه چرخ گوشت عمل می‌کند؛ مرغ کامل در این دستگاه ریخته می‌شود و خمیری به‌وجود می‌آید که به آن خمیر مرغ می‌گویند؛ خمیری که محتویات بال، گردن، گوشت، روده، پوست مرغ و... است. در واقع این خمیر شامل همه بخش‌های مرغ است به اضافه ضایعات آن!

اما این معجون که از دستگاه وارداتی «بادر» به‌دست می‌آید، چطور و چگونه بلای جان انسان شده است؟ و چه خطراتی دارد؟به گفته دکتر منصور رضایی، متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، خمیر مرغ، چربی اشباع و حیوانی بسیار بالا دارد و حاوی پروتئین بی‌کیفیت است. کلسترولش هم بالاست چرا که اساسا کلسترول بافت چربی زیاد است. خمیر مرغ حاوی سموم، آلاینده‌ها، داروهای هورمونی و تزریقی و فلزات سنگین است چراکه همه اینها در بافت چربی مرغ ذخیره شده که در ضایعات مرغ بیشتر است. علاوه بر این، در خمیر ضایعات مرغ، بار میکروبی هم بالاست چرا که به‌طور کلی آلودگی و فسادپذیری گوشت مرغ بالاست.

• خوش طعم و خطرناک

صنعتی شدن و شهرنشینی سبک تغذیه ما را تغییر داده و مشتری ثابت غذاهایی مثل سوسیس و کالباس شده‌ایم و به این ترتیب خمیر مرغ سال‌هاست که مهمان سفره ایرانی‌هاست. گزارش‌ها فروش بالای سوسیس و کالباس حتی در مناطق روستایی را تأیید کرده‌است.

البته دکتر رضایی معتقد است که یکی دیگر از دلایلی که مردم به‌ویژه قشرهای کم‌درآمد به مصرف فرآورده‌های گوشتی در ایران روی آورده‌اند، گرانی قیمت گوشت قرمز است. کارشناسان و متولیان سلامت کشور می‌گویند که در فرآورده‌های گوشتی مثل سوسیس و کالباس از مواد نگهدارنده استفاده می‌شود و نیترات سدیم نگهدارنده‌ای است که در سوسیس و کالباس وجود دارد. نیترات سدیم گرچه باعث خوش‌طعمی و خوش‌رنگی سوسیس و کالباس می‌شود، اما وقتی در محیط نامناسب قرار می‌گیرد، سریع تبدیل به نیتروزامین می‌شود؛ ماده‌ای که سرطان‌زا بودن آن ثابت شده است.به گفته دکتر رضایی، سرانه مصرف سالانه سوسیس و کالباس در ایران بالای 4کیلوگرم است. این مصرف بالا با توجه به موادی که در سوسیس و کالباس وجود دارد، سبب اضافه وزن و چاقی، انواع بیماری‌های مزمن مانند فشار خون، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان می‌شود. نکته قابل تامل‌تر آنکه در تولید فرآورده‌های گوشتی حتی اگر از خمیر مرغ هم استفاده نشود، از دام‌های پیر و بیمار استفاده می‌شود که این خود داستان دیگری دارد.

حالا رئیس سازمان غذا و دارو از ابلاغ بخشنامه‌ای مربوط به ممنوعیت استفاده از خمیر مرغ در فرآورده‌های گوشتی و عملیاتی شدن آن در 6‌ماه دوم امسال خبر داده. او همچنین گفته که چون از سلامت خمیر مرغ اطمینان نداریم بنابراین ورود آن به چرخه تولید سوسیس و کالباس ممنوع شد.به گفته دیناروند، شرکت‌های تولید‌کننده سوسیس و کالباس دوره زمانی معینی فرصت خواهند داشت تا بتوانند خود را با ضوابط تطبیق داده و خمیر مرغ را حذف کنند. به‌نظر می‌رسد که وزارت بهداشت بعد از ماجرای روغن، با عزم جدی‌تری سراغ سوسیس و کالباس رفته است؛ کاری که احتمالا با دشواری‌های زیادی همراه خواهد بود.

• حذف خمیر مرغ غیرممکن است؟!

مدیرعامل شرکت تعاونی تولیدکنندگان فرآورده‌های گوشتی در مخالفت با بخشنامه وزارت بهداشت گفت:« حذف خمیرمرغ از تولید سوسیس و کالباس غیرممکن است. از مسئولان توقع داریم به‌صورت منطقی اظهارنظر کنند. در همه جای دنیا در تولید فرآورده‌های گوشتی از خمیرمرغ استفاده می‌شود و این کار استاندارد بین‌المللی دارد. خمیر مرغی که از سوی کارخانه‌های فرآورده‌های گوشتی تولید و مصرف می‌شود، دارای مجوز سازمان استاندارد، وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی است و مشکلی ندارد. اما عمده خمیر مرغی که از خارج از واحد‌های فرآورده‌های گوشتی تأمین می‌شود غیرمجاز است و استاندارد ندارد که بسیاری از واحدهای تولید این نوع خمیر مرغ نیز توسط تعاونی، استاندارد و بهداشت قلع‌ و قمع شده‌اند.

واحد‌های تولید فرآورده‌های گوشتی موظف هستند خمیر مرغ خود را از منابعی تأمین کنند که دارای مجوز بهداشت و استاندارد هستند در غیر این صورت با تعطیلی مواجه می‌شوند. البته امسال موردی از تخلف هم نداشته‌ایم.محمد موسوی با بیان اینکه 300واحد تولید فرآورده‌های گوشتی در کشور وجود دارد که 70تا 80واحد به‌دلیل مشکلات مختلف تعطیل هستند، در مخالفت با بخشنامه وزارت بهداشت چنین استدلال کرده است: «این درست نیست که صرف وقوع مواردی از خلاف، کل صنعت فرآورده‌های گوشتی زیرسؤال برود. مثل اینکه با تصادف چند اتوبوس کل اتوبوس‌های کشور متوقف شوند. شاید مصرف فرآورده‌های گوشتی برای وزیر بهداشت و امثال بنده که سن‌مان بالاست مناسب نباشد اما دلیل نمی‌شود افراد دیگر این فرآورده‌ها را مصرف نکنند.»