هفته نامه تماشاگران امروز - علی نیکخواه: امسال در کنار رقابت سریال ها و برنامه های ماه رمضان رقابت اسپانسرها برای مشارکت در سریال سازی و برنامه سازی را هم شاهد هستیم. شرکت های اقتصادی که می دانند مردم در چند ساعت قبل و بعد از افطار وقت خالی شان را با تلویزیون پر می کنند، می خواهند از این فرصت طلایی حداکثر استفاده را ببرند.



حضور پررنگ اسپانسرها در برنامه های رمضانی تلویزیون شیبی صعودی داشته و امسال به نقطه اوج خودش رسیده است. امسال برنامه «ماه عسل»، سریال «پایخت 4» و مجموعه «محله گل و بلبل» به واسطه پرمخاطب بودن شان از مسیر حضور اسپانسرها بیشترین بهره مالی را برده اند و حتی دیگر سریال های تلویزیونی هم از تبلیغ یک سامانه پیامکی در امان نمانده اند.



پول های میلیاردی که نهادهای اقتصادی به پروژه های سیما تزریق می کنند، حرف و حدیث های زیادی به وجود آورده است. در ذهن بینندگان تلویزیون این علامت سوال شکل گرفته که اسکناس های آقا یا خانم اسپانسر به جیب چه کسی می رود؟ علاوه بر این خیلی ها دوست دارند بدانند این مشارکت بر چه مبنایی شکل می گیرد و چه جزییاتی دارد.





پایتختی ها هم درباره اسپانسرشان حرف دارند



توقعات تاژ کمتر بود



الهام غفوری، همسر سیروس مقدم و تهیه کننده پایتخت 4 بهترین گزینه ای است که می تواند درباره مسائل مالی سریال اطلاعات بدهد. او در گفتگویی صحبت هایش را با این جملات آغاز می کند: «داشتن اسپانسر حُسن است نه نقطه ضعف. در این اوضاع مالی کسی می پذیرد بخشی از هزینه های ساخت یک سریال را تقبل کند و این خیلی اتفاق خوبی است. اسپانسر ما مستقیما با صدا و سیما قرارداد بسته است. ما خودمان اسپانسرها را جذب می کنیم اما پول اسپانسر به حساب سازمان ریخته می شود نه تهیه کننده. اتفاق خوبی که برای سریال من می افتد این است که اقساطش از طریق سازمان صدا و سیما سریع تر و راحت تر پرداخت می شود. این کجایش بد است؟»



از غفوری می پرسیم با توجه به اینکه شما اسپانسر را معرفی کرده اید، آیا درصدی از مبلغ بابت معرفی به شما نمی رسد؟ او پاسخ می دهد: «با سازمان هیچ صحبتی نکرده ایم. ممکن است خودشان مبلغی را در نظر بگیرند. شاید هم نه. الان اولویت ما رساندن سریال به آنتن است و به این چیزها فکر نمی کنیم. امسال از شرکت تاژ یک ریال هم نگرفته ایم. نه من پولی گرفته ام و نه کارگردان و بازیگرها. در حالی که بقیه فکر می کنند میلیاردها تومان به حساب من ریخته شده.»



از تهیه کننده سریال درباره علت انتخاب این شرکت تولید کننده مواد شوینده سوال می کنیم و با این پاسخ مواجه می شویم: «توقعات این دوستان نسبت به بقیه کمتر بود و راحت با ما کنار آمدند. ما از اولش شرط کردیم که قرار نیست یک محصول را گل درشت تبلیغ کنیم. آنها هم پذیرفتند. من دیدم در برخی سایت ها نوشته اند که این سریال مدام مواد شوینده را نشان می دهد در صورتی که اینطور نیست. ما تاژ را هنگام شستن قالی نشان دادیم که به داستان مان ارتباط داشت. سریال پایتخت اسپانسرهای زیادی داشت. خیلی ها آمدند و صحبت کردند ولی ما از بین همه «تاژ» را انتخاب کردیم.»





وقتی شایعه راه افتاد



در اولین روزهای ماه مبارک رمضان هفته نامه تازه تاسیس «صدا» بمب خبری را منفجر کرد و از درآمد یک میلیارد و 200 میلیون تومانی احسان علیخانی در ماه رمضانه خبر داد.



یکی از نمایندگان مجلس هم «ماه عسل» را به خاطر تبلیغ یک موسسه فاقد مجوز از بانک مرکزی زیر سوال برد. نماینده مردم رباط کریم در تذکری گفت: «برنامه ماه عسل برنامه ای خوب و آموزنده است اما گفته می شود یک موسسه غیرمجاز این برنامه را مورد حمایت مالی قرار داده است که موجب اعتراض برخی شهروندان شده است.»



اغحسان علیخانی تذکر این نماینده مجلس را بی پاسخ گذاشت؛ اما مدر پاسخ به اتهام اول گفت: «صداوسیما این روزها بودجه ندارد اما کارشناس زیاد پیدا کرده است. جهت اطلاع آنهایی که فکر می کنند سازمان صدا و سیما خانه پدرم است و ما را متهم به استفاده از بیت المال می کنند می گویم که برنامه حامی مالی دارد و ما به هیچ وجه بدون نظارت مسئولان شبکه مجاز به انجام کاری نیستیم. در حال حاضر درآمد فیلمبرداری مجالس عروسی از یک تهیه کننده باسابقه تلویزیون بیشتر است. برخی گمان می کنند تلویزیون خانه پدر بنده است. بی معرفتی و صحبت هایی که در اطراف مان می بینیم و می شنویم دل انسان را به درد می آورد.»





مجبورند اسپانسر بگیرند



در شرایطی که گفته می شود حضور پول اسپانسر، سود چندانی به حال تهیه کننده ندارد، این سوال پیش می آید که پس چرا تهیه کنندگان سراغ اسپانسرها می روند. این سوال جواب ساده ای دارد. به این دلیل که آنها مراحل تولید و تسویه حساب را سریع تر طی می کنند.



یکی از برنامه سازان تلویزیون در این رابطه می گوید: «برخی از برنامه سازها را مجبور می کنند که اسپانسر و مشارکت کننده بیاورید. شاید درست ترش این باشد که بگوییم اگر طرحی مشارکت داشته باشد زودتر و راحت تر پذیرفته می شود. سال گذشته سریال پایتخت «اطلس مال» را به عنوان اسپانسر آورد که رقم مشارکتش حدود 4 و نیم میلیارد بود. تلویزیون از این رقم راضی نبود و گفت باید یک اسپانسر قوی تر (به لحاظ مالی) بیاید. امسال شرکت تاژ با رقمی حدود 6 میلیارد تومان وارد زمین بازی شده است.»



10 درصد حق جذب اسپانسر چه می شود؟



سراغ یکی از عوامل برنامه «ماه عسل» می رویم و ماجرای پشت پرده قرارداد با اسپانسر را جویا می شویم. او به این شرط حاضر به مصاحبه می شود که نامش در گزارش نیاید.





این منبع آگاه که دل پر دردی از گزارش های سایت های خبری درباره برنامه دارد، می گوید: «قراردادها در تلویزیون و توسط فردی به نام عباس مهدوی مهر به عنوان مدیر کل بازرگانی صدا و سیما بسته می شود. آنها تایید می کنند که فلان شرکت اسپانسر برنامه بشود یا نه. مجری و تهیه کننده هیچ نقشی در تعیین اسپانسر ندارند. قبلا قانونی گذاشته بودند که ما 10 درصد از مبلغ قرارداد را به آورنده اسپانسر می دهیم اما الان آن قانون را برداشته اند و دیگر از 10 درصد آورندگی هم خبری نیست. مثلا برنامه سال تحویل احسان علیخانی یک میلیارد و 200 میلیون تومان مشارکت جذب کرد، ولی مبلغ 10 درصد شامل حال کسی نشد.»



علیخانی شاید 50 میلیون بگیرد



با این مسئول خماه عسلی جزییات گزارش هفته نامه صدا را بررسی می کنیم. او بخشی از گزارش را تکذیب می کند و می گوید: «اینکه نوشته اند دستمزد عوامل را صدا و سیما می دهد، کذب محض است. دستمزد آنها با تهیه کننده است. کل بودجه برنامه «ماه عسل» برای 30 شب اجرا و ویژه برنامه عید فطر حدود 800 میلیون تومان است. ما چند شب پیش 22 تا مهمان داشتیم که هر کدام از یک گوشه کشور آمده بودند. هزینه رفت و آمد و اقامت این افراد با ماست. تازه ما یک بار هم عوامل مان را به شهر مهمان ها می فرستیم تا از آنها مستند بگیرند. 50 میلیون تومان هزینه جایی است که اجاره کرده ایم. هزینه دکور و چیزهای دیگر را هم که حساب کنید، می بینید هیچ پولی تهش نمی ماند. احسان علیخانی پنج ماه برای این برنامه زحمت کشیده و آخرش شاید 50 میلیون تومان درآمدش بشود.»





پشت پرده شایعه چه بود؟



این مقام مطلع به پشت پرده ها اشاره می کند و می گوید: «یک موسسه مالی دیگر می خواسته اسپانسر ما بشود و وقتی موفق نشده رفته پیش نمایندگان مجلس شکایت کرده است. چند روز پیش نماینده مجلس علیه اسپانسر ماه عسل سخنرانی کرده و گفته چرا اینها با موسسات دیگر قرارداد نبسته اند. یعنی کاملا دارد کد می دهد که من به چه چیزی معترض هستم.



 یک جامعه شناس علیه ماه عسل مصاحبه کرده و آخرش گفته پارسال با علیخانی جلسه گذاشتم تا آخر هر برنامه من 5 دقیقه صحبت کنم اما موافقت نشد؛ پس معلوم می شود که ریشه مخالفت بعضی از کارشناس ها به کجا برمی گردد. برنامه ما قصه محور است و یک برنامه تخصصی نیست که کارشناس بخواهد در آن حرف بزند. عوامل خیلی از برنامه های تلویزیون بیشتر از احسان علیخانی دستمزد می گیرند ولی کسی کاری به کارشان ندارد. برآورد مالی جشن رمضان هم اندازه برنامه ماست اما هیچ کس به این برنامه کاری ندارد. چرا کسی درباره جواد رضویان جک و لطیفه نمی سازد؟ به این خاطر که برنامه «ماه عسل» بیشتر از دیگران دیده می شود.»



همکار احسان علیخانی اتهامات درباره همکاری با یک موسسه غیرمجاز را هم قبول ندارد و تاکید می کند: «الان اعتراض می کنند که چرا موسسه مالی ثامن الحجج اسپانسر ما شده است در حالی که ما باشگاه فرهنگی و هنری این موسسه را تبلیغ می کنیم که تیم کشتی اش رتبه جهانی دارد، نه خود موسسه را.»





اساسنامه منسجمی وجود ندارد



شنیده ها حاکی از آن است که دو اثر پایتخت 4 و ماه عسل متقاضیان زیادی برای اسپانسر شدن داشته اند. خیلی از دلالان هم خواسته اند از این آب گل آلود ماهی بگیرند و پیشنهاد داده اند که ما در ازای آوردن فلان اسپانسر، فلان قدر کمیسیون می گیریم و درصدی هم برای خودمان برمی داریم.



شنیده می شود در بیشتر موارد درصد پیشنهادی خارج از عرف بوده و به همین خاطر معامله جوش نخورده است. در حال حاضر در تلویزیون اساسنامه منسجمی وجود ندارد که مشخص کند اسپانسر چطور باید وارد سریال بشود. در برنامه های ترکیبی مشخص است که محصول یا خدمات مورد نظر چند بار در مانیتور نشان داده شود و چند بار در گفتار مجری بیاید اما راجع به سریال ها اینطور نیست.