سیاسی 13:11 - 09 تیر 1394
فؤاد ایزدی می‌گوید: زمانی که حکومت صدام در عراق سقوط کرد تک تک افرادی که با آنها توسط آژانس مصاحبه شده بود و حتی پایین‌تر از آنها هم ترور شدند و در عراق دیگر مهندس به درد بخور باقی نمانده بود.
به گزارش افکارنیوز، فواد ایزدی عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان با اشاره به مذاکرات هسته‌ای بین ایران و کشورهای ۵+۱ گفت: همانطور که می‌دانید ایران در زمان رژیم شاه NPT را امضا کرد. NPT یک قرار داد بین‌المللی است که برای این ایجاد شده بود که کشورهایی که فناوری هسته ای ندارند این فناوری را از کشورهایی که دارند بگیرند. زیرا دنیا در دهه ۵۰ ، ۶۰، ۷۰ و سال‌هایی که بحث انرژی هسته ای مطرح شد به این نتیجه رسیده بود بهترین منبع انرژی برای دنیا انرژی هسته‌ای است و این انرژی برخلاف انرژی‌های فسیلی تمام نخواهد شد.
وی افزود: این انرژی هم مقرون به صرفه‌تر و هم برای محیط زیست بهتر است و دلایل متعددی وجود داشت که این انرژی پاک‌تر و بهتر است. از این جهت این اتفاق نظر در دنیا وجود داشت که کشورها باید از این انرژی استفاده کنند.
وی افزود: اما برخی از کشورهایی که بمب اتمی ساخته بودند خوف این را داشتند که کشورهای دیگر هم این کار را بکنند. به همین دلیل قراردادی را ایجاد کردند مبنی بر اینکه اگر کشورهای دیگر تعهد کنند بمب اتم درست نکنند، این فناوری را به آنها خواهند داد و این پایه و اساس NPT شد. در زمان آیزنهاور رئیس جمهور اسبق امریکا یک پروژه با عنوان "اتم برای صلح" ایجاد شد که در نهایت هدفش این بود به صورت مدیریت شده مباحث هسته ای کشورها را پیش ببرد و خود آمریکا این مباحث را مدیریت کند. ایران در زمان حکومت پهلوی این قرار داد را امضا می‌کند و براساس این قرار داد، کشور باید مراکز هسته‌ای خود را ۱۸۰ روز قبل از اینکه این مراکز شروع به کار غنی‌سازی بکنند، اعلام کند. یعنی قبل از اینکه گاز اورانیوم به یک سایت و نیروگاهی متصل بشود این اعلام باید انجام می‌شد.
ایزدی تصریح کرد: از این جهت نه در مورد نطنز و نه در مورد دیگر سایت‌های هسته‌ای ایران، هیچ وقت خلاف NPT عمل نکردیم. براساس ان پی تی کشورهایی که قرار بود فناوری هسته‌ای را بگیرند و تعهد کنند که به سمت ساخت سلاح نروند، یک سری از نظارت‌ها را پذیرفتند که این نظارت ها منحصر به سایت‌های هسته ای بود و یک سری از روش‌ها و شیوه‌نامه‌هایی را برای انجام دادن پذیرفتند.
* همه نظارت‌های NPT را نصیبمان کردند اما هیچگاه امتیازاتش را به ما ندادند
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان افزود: اتفاقی که برای ما افتاد این بود که فناوری هسته‌ای را دانشمندان هسته‌ای ایران خودشان به دست آوردند. یعنی قرار بود براساس NPT به ما کمک بشود که در عمل نشد و فقط بازرسی‌ها و نظارت‌هایش به ما رسید و به درد ما هم نخورد. نیازی به بازرسی نداشتیم چون قرار نبود بمب هسته‌ای داشته باشیم یا اینکار را انجام بدهیم. اما آن نکات مثبت NPT هیچ گاه به درد ما نخورد و هیچ وقت به ما فناوری هسته‌ای ندادند، اما از آن‌طرف به بهانه اینکه NPT را امضا کردیم، بازرسی‌های متعددی از کشور ما داشتند.
ایزدی افزود: در این سال‌ها که آژانس بر انرژی هسته ای ایران نظارت می‌کند هیچ موردی نداشته است که ادعای این را داشته باشد ایران در پی ساخت بمب اتم بوده است. مشکل ما با آژانس این نبوده است، بلکه مشکل این بوده ادعا کرده‌اند ایران فلان سایت نظامی را که ما علاقه داریم به ما نشان نداده است و مواردی از این دست.
* رتبه اول بازرسی‌ها طبق NPT در جهان را ایران دارد
این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: بحث رژیم صهیونیستی و دولت امریکا بحث PMD یا ابعاد احتمالی نظامی است که سرویس اطلاعاتی امریکایی و اسرائیلی یک سری از ادعاهایی نسبت به ما داشتند که می‌گفتند در پارچین یک اتفاق خاص افتاده است. البته آژانس دوبار هم آنجا را بازدید کرده و دیده بود که اتفاق خاصی هم در آنجا نمی‌افتد. بنابراین درگیری‌ها بیشتر سیاسی بوده است. ما NPT را امضا و بازرسی‌ها را اجرا کردیم به طوری که ایران در بین کشورهایی که NPT را در حوزه بازرسی امضا کردند رتبه اول را دارد. یعنی هیچ کشوری در دنیا به اندازه ما بازرسی نشده است.
ایزدی با بیان اینکه در سال‌های گذشته دولت آمریکا احساس کرده است مواردی که در NPT وجود داشته و امکان بازرسی می‌داده است کافی نیست و علاقه به نظارت بیشتری داشت، گفت: از این جهت با توجه به نفوذی که در آژانس دارد به این سمت رفتند که یک سری از موارد نظارتی مضاعف را امضا کنند و بخشی را به NPT سنتی اضافه کنند که به آن پروتکل الحاقی می‌گویند. به این دلیل به آن الحاقی می‌گویند چون قبلا نبوده و الحاق شده است. اما چون قبلاً نبوده است، اگر قرار باشد چنین متنی را کشوری اجرا بکند باید این را هم امضا بکند و قوه اجرایی و مقننه تایید بکنند که این کشور قرار است این کار را انجام بدهد.اگر لیست کشورهایی که پروتکل الحاقی را امضا کردند می‌بنید که یک ستون امضا و یک ستون اجرا دارد. برخی از کشورها پذیرفته و برخی هم نپذیرفته‌اند.
۱۲۵ کشور چه نوع پروتکلی را پذیرفته‌اند؟
وی یادآور شد: ما ۱۲۵ کشور داریم که پروتکل الحاقی را پذیرفته‌اند، اما اگر در لیست این کشورها نگاه کنیم بیشتر کشورهایی هستند که اصلاً فناوری هسته‌ای، نیروگاه و حتی پول هم ندارند. یعنی حتی خیلی از کشورها نیروگاه معمولی خیلی ساده را هم ندارند و با مشکل برق مواجه هستند که شامل افغانستان، برونئی، بنگلادش، بورکینافاسو، چاد و بیشتر کشورهای افریقایی و آسیایی ضعیف هستند که اصلا در این حوزه کار نمی‌کنند، اما چون امریکا علاقه داشته است که این پروتکل الحاقی توسط کشورها پذیرفته بشود، به آنها فشار آورده یا پول داده است که بعد بتوانند مدعی شوند که خیلی از کشورها پیوسته‌اند، بنابراین مشکلی ندارد و شما هم به این پروتکل الحاقی بپیوندید.
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان افزود: یک گروه دومی هم در این لیست مانند چین، روسیه، آمریکا، فرانسه و انگلیس هستند که این پروتکل را پذیرفته‌اند. پروتکل الحاقی هدفش این است که بازرسی‌ها و دسترسی‌های فراتری بدهد که آژانس مطمئن بشود کشور بمب اتم نمی‌سازد، اما این ها کشورهایی هستند که آژانس پذیرفته است فعلا بمب اتم داشته باشند. می‌دانید در NPT هم شهروند درجه یک و دو وجود دارد. کشورهایی که دارای بمب اتم هستند مانند آمریکا، انگلیس، فرانسه و روسیه، براساس ماده ۶ NPT باید بمب‌های هسته ای خود را نابود کنند که در این ۵۰ سال گذشته نه تنها نابود نکرده‌اند، بلکه دولت آمریکا سالانه یک میلیارد دلار هزینه برای به روز رسانی و افزایش سلاح‌های هسته ای خود می‌کند و خیلی هم به صراحت این مسئله را اعلام می‌کنند که نه تنها به فکر کاهش بمب‌های اتمی خود نیستند بلکه در زمینه افزایش و تولید نسل‌های جدید بمب اتم به شدت سرمایه‌گذاری می‌کنند.
ایزدی تاکید کرد: کشورهای قدرتمندی هم هستند که اینها برنامه هسته‌ای جدی دارند، اما پروتکل الحاقی را نپذیرفته اند، چون به بهانه این پروتکل بحث سرک کشی در همه جا امکان پیدا می‌کند و از این جهت در کشورهایی که در مورد استقلال یک مقدار جدی برخورد می‌کنند و حساس هستند نپذیرفتند.
وی خاطرنشان کرد: یک گروه آخری از کشورها هم هستند مانند ژاپن که اینها برنامه تسلیحاتی جدی دارند و این پروتکل را امضا هم کردند، اما کشورهایی مانند ژاپن انگشت شمار هستند و شرایطشان با ما تفاوت دارد. در خیابان های توکیو دانشمندان هسته ای ژاپن را ترور نمی‌کنند یا برای برنامه هسته‌ای آنها ویروس از طرف امریکا و اسرائیل فرستاده نمی‌شود. اینکه ژاپن آن را پذیرفته است مشکل خاصی وجود ندارد و اصلا آمریکا ۶۰ سال است که در آنجا پایگاه نظامی دارد و همه چیز ژاپن را می‌داند. با این حال آمریکا ۲۲ سال طول کشید تا اعلام کند در قبال مواضع هسته ای ژاپن خیالمان راحت است و آژانس بگوید ما مشکلی با ژاپن نداریم.
ایزدی با تاکید بر اینکه "این بحث که ۱۲۵ کشور پروتکل را پذیرفته اند، پس مشکل خاصی ندارد و ما هم آن را بپذیریم یک نوع عملیات روانی روی مردم خودمان است" گفت: اکثر قریب به اتفاق آنها برنامه هسته‌ای ندارند یا آنها که پذیرفته‌اند یا کشورهایی هستند که بمب اتم دارند یا با کشورهایی که بمب اتم دارند کاملاً هماهنگ هستند. تعداد کشورهای این گروه هم انگشت شمار است. مسئله دیگری که نسبت به پروتکل الحاقی قابل توجه است این است که می‌گویند بازرس دستمالی می‌کشد و می رود و بعد ما روی جاهای حساس و آنجا که اسرار است پارچه می‌کشیم و این حرکت را بی خطر جلوه می دهند.
* ماجرای "بازرسی دستمالی" بر اساس پروتکل الحاقی
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان ادامه داد: شما اگر به متن پروتکل الحاقی در آژانس رجوع کنید، متوجه می شوید یک فصلی به نام بازرسی دارد که گفته شده است به بازرس باید دسترسی داده بشود، وقتی به بازرس دسترسی داده می‌شودریال بازرسی می‌کند. بعضی اوقات با کلمات بازی می‌شود. بازرس قاعدتا بازرسی می‌کند. وقتی افراد می آیند و می‌گویند ما می‌خواهیم جای خاصی را ببینیم و بعد از آن اگر ببینند روی جای خاصی پارچه کشیده شده است، این دو حالت دارد. یا آنها می‌گویند پارچه را بردارید که شما باید بردارید که در این صورت چرا از ابتدا پارچه روی آن کشیده شده است؟ یا اگر پارچه را برنداشتیم آن بازرس دعوای خاصی ندارد، اما اگر به متن پروتکل الحاقی مراجعه کنید از کلمه رضایت استفاده شده است، یعنی بازرس باید راضی بشود. وقتی دسترسی خاصی به بازرس داده نشود آیا او راضی می شود؟
* کلاً آژانس از ما راضی نمی‌شود
"سابقه تعامل ما با آژانس اینگونه بوده است که ما هر دسترسی که داده ایم باز هم آژانس راضی نشده است. سال ها کشور ایران با آژانس درگیر بوده است، اولین باری که به پارچین آمدند که نباید می آمدند اما اجازه داده شد که بیایند، آنها گفتند یک بار به ما اجازه بدهید دیگر نمی آییم. یکبار اجازه داده شد و چیزی پیدا نکردند. بعد گفتند دوباره می‌آییم، جمهوری اسلامی هم گفت آیا اگر ما اجازه بدهیم کار تمام است که گفتند بله و الان دوباره می گویند می خواهیم بیاییم."
وی با اشاره به اذعان نهادهای آمریکایی به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای تهران تصریح کرد: ببنید ما یک مشکل سیاسی با طرف مقابل داریم. کل بحث هسته ای ما سیاسی است. ما یک گزارش از رئیس نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا داریم که پارسال منتشر شد، عنوان این گزارش هم " برآورد تهدیدهای جهانی جامعه اطلاعاتی آمریکا" است. در آمریکا ۱۷ نهاد اطلاعاتی و امنیتی وجود دارد که هر کدام از آنها یک رئیس دارد و همه آنها یک رئیس کل دارند و الان ژنرال چهار ستاره امریکایی جیمز کلاتر رئیس کل نهادهای اطلاعاتی و امنیتی است. او یک متن را سال گذشته به کمیسیون سنا ارائه داد که متن پنهانی هم نیست و در آن در رابطه با بحث هسته‌ای ایران یک جمله دارد که می‌گوید: "ما نمی دانیم ایران تصمیم می‌گیرد بمب اتم بسازد یا نه." این یعنی اینکه ایران بمب اتم ندارد و برنامه ساخت آن را هم ندارد. اگر ایران برنامه ساخت بمب اتم داشت ژنرال جیمز که با ما تعارف نداشت و می‌گفت ایران این برنامه را دارد.
"او می گوید ما اصلاً نمی‌دانیم ایران برنامه ساخت را دارد یا خیر. بنابراین می‌گوید ایران بمب اتم ندارد، برنامه ساخت ندارد و از اینکه برنامه ساخت داشته باشد اطلاعی نداریم. و کمی پایین‌تر هم می‌گوید اگر ایران چنین تصمیمی داشته باشد ما آن را کشف می‌کنیم. از این جهت اساس بحث هسته‌ای بهانه بوده است."
* نسبت "دسترسی محدود" با لفظ "رضایت" در پروتکل الحاقی
ایزدی تاکید کرد: چون آژانس تحت نفوذ آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی است و یک ابزاری برای بازی بوده است. بازی کردند و هنوز هم دارند می کنند. بیان می شود دسترسی محدود است. بله باید محدود باشد، اما از طرف دیگر گفته شده است آژانس باید راضی بشود. حالا شما اگر دسترسی را محدود کردی و این محدودیت به گونه ای بود که آژانس راضی نشد، این مشکل شما است. تاریخ ما با آژانس نشان داده است که به راحتی از این موارد استفاده و ما را معطل می کنند. براساس توافق لوزان آژانس باید راضی بشود، هم در حوزه PMD و هم در حوزه های دیگر. فقط وقتی راضی شد، بعضی از تحریم‌ها لغو نه بلکه تعلیق می‌کند.
* روسای جمهور آمریکا در موارد متعددی قراردادهای روسای جمهور قبلی را نقض کرده‌اند
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان یادآور شد: آقای اوباما ریاست جمهوری اش تقریبا تمام شده است و چون تعلیق برای این رئیس جمهور است، رئیس جمهور بعدی که بیاید هیچگونه الزامی برای این رفع تعلیق ندارد. ما موارد متعددی را در تاریخ آمریکا داشته‌ایم که یک رئیس جمهور مذاکره‌ای کرده و آن را امضا کرده است، اما رئیس جمهور بعدی آن را نقض کرده است. مورد اول، "سالت دو" است که نیکسون امضا کرده و ریگان نقضش می‌کند و رسما اعلام می کند که ما از "سالت دو" خارج شدیم. مورد دوم معاهده‌ای است که زمان فورد نهایی می‌شود و ریگان از بیرون می‌آید. خانم شرمن در زمان کلینتون هم معاون وزیر خارجه بود که ایشان مذاکره می‌کند، آنجا هم ۵ کشور روسیه، چین، ژاپن، کره جنوبی و آمریکا بودند که مذاکره کردند و توافقی با کره شمالی داشتند که کلینتون امضا می‌کند، اما بوش پسر آن را نقض می کند. در تاریخ آمریکا متعدد بوده است که معاهده‌ای امضا و نقض می شود.
* طبق پروتکل می‌توانند دفتر یک استاد دانشگاه را هم بازرسی کنند
وی افزود: در رابطه با بحث اصلی خودمان سناتورها نامه نوشتند هر توافقی که با اوباما دارید وقتی اوباما رفت ما متعهد نخواهیم بود. برخی از اینها مانند آقای "مارک روبیو" و "بت کروز" کاندیدای ریاست جمهوری هستند. طرف مقابل به صراحت این را می گوید و نامه این ۴۷ سناتور هم بلوف سیاسی و حرفی نیست که نتوانند اجرا کنند، بلکه به راحتی می توانند اجرا کنند. از این جهت اتفاقی که در مورد بازرسی‌ها می افتد این است که چون آژانس باید راضی بشود، محدودیتی ندارد. پروتکل الحاقی محدودیت ندارد، یعنی هم می تواند هسته ای و هم می تواند غیر هسته ای از جمله سایت نظامی و یا سایتی که نظامی و هسته ای هم نیست را مشمول بازرسی کند. مثلا یک دفتر در دانشگاه‌های ما را می توانند بازرسی کنند. بنابراین محدودیت ندارد، محل را مشخص می کنند بعد شما برایشان محدودیت ایجاد کنید.
"حال وقتی محدویت ایجاد کردید و نماینده آژانس راضی نشد، شما را معطل می کنند و شما امضا کردید که اینکار را بکنند. امضای پروتکل الحاقی یعنی ما قبول می کنیم که آژانس را راضی کنیم. اگر در متن توافق لوزان نگاه کنید آمده است که ایران به صورت داوطلبانه پروتکل الحاقی را رعایت می کند. به این دلیل نوشته شده است داوطلبانه چون در نهایت مجلس هم باید آن را تصویب بکند. البته بعد از اینکه پرونده ما به شورای امنیت رفت، مجلس شورای اسلامی قانونی را گذاشت مبنی بر اینکه پروتکل الحاقی نباید رعایت بشود. آن متنی که در توافقات لوزان است ایراد دارد که انشالله در مذاکراتی که در حال انجام است امضا می‌شود. "
* انتقاد شدید از "دسترسی‌های مضاعف" دربیانیه لوزان
ایزدی با انتقاد از واژه "دسترسی‌های مضاعف" در توافق لوزان نیز گفت: پروتکل الحاقی دسترسی های زیادی داده است و تقریبا چیزی نیست که طرف مقابل بخواهد بازرسی بکند و در ذیل پروتکل الحاقی نتواند و محدود باشد، اما طرف مقابل آمده تا محکم کاری بکند. او گفته است که پروتکل الحاقی سر جای خود، یک دسترسی مضاعف هم گذاشته است برای محکم کاری. این دسترسی‌های اضافی مبهم است و اینکه چه خواهد بود مشخص نیست. یعنی هر کاری دلش خواست می تواند بکند و اگر فراتر از پروتکل الحاقی بود طرف مقابل می گوید این همان دسترسی مضاعف است که شما پذیرفتید.
* اعطای مجوز بازرسی از مراکز نظامی کشوری مانند ایران خنده دار است/ نباید دانشمندانمان را جلوی گرگ‌ها تنها بگذاریم
وی ادامه داد: این برای کشوری که بویی از استقلال برده است خیلی مسئله بدی است که اجازه بدهیم زمانی که طرف مقابل ما را تهدید نظامی می کند، سایت های نظامی ما را ببیند. این خنده دار است. آیا کسی هست که در داخل و خارج از کشور حتی طرح چنین چیزی را قبول کند؟ در شرایطی که دانشمندان هسته ای ما را ترور می کنند، آیا این قابل قبول است که ما لیست افرادی که هنوز ترور نشده اند را در اختیارشان قرار بدهیم؟ هیچ کشوری که کوچکترین درصدی از استقلال را داشته باشد حاضر نیست چنین کاری را بکند.
"شما خودتان را بگذارید جای دانشجویان مستعد و خوب دانشگاه های ما. اگر کشور شما سیاستش این باشد که وقتی به شما نیاز داشت از شما استفاده کند، اما زمانی که دیگر به شما نیازی نداشت شما را جلوی گرگ‌ها بیاندازد هیچ دانشجوی عاقلی پیدا نمی‌شود که وارد فناوری‌های خاص بشود."
وی افزود: اگر من دانشجو باشم وارد هیچ کدام از این حوزه ها نمی‌شوم، چون می‌گویم الان ما را تشویق به ورود به رشته‌های هسته‌ای می کنند و ممکن است ما را بورسیه کنند، اما اگر روزی برای کشور اتفاقی افتاد، همان اتفاقی برای ما می‌افتد که برای دانشمندان هسته‌ای اتفاق افتاد.
* صدام فکر می‌کرد با اعطای مجوزهای ویژه بازرسی دوباره تبدیل به "پسر خوب" می‌شود اما سرنوشتش را دیدید
ایزدی ادامه داد: ما تجربه این نوع از عملکرد را داشتیم. این تحربه را با عراق داشتیم که متاسفانه حکومت صدام به خاطر اینکه از ابتدا وابسته و سرسپرده بود و مدت‌ها نوکری می‌کرد، زمانی که میانه‌اش با آمریکا شکراب شد، فکر می‌کرد با قبول کردن همین موارد دوباره تبدیل به پسر خوب می‌شود. خیلی از این محدویت ها و بازرسی ها را پذیرفت. آن ها همه این بازرسی‌ها را کردند و وقتی دیدند وضعیت نظامی این کشور چگونه است به آنها حمله کردند. از این جهت این نوع برخورد با طرف مقابل که هرچه خواست بدهیم و برای مردم هم توجیه کنیم که مشکل خاصی ندارد، احتمال حمله نظامی را بیشتر می‌کند.
* اکثر دانشمندانی که در عراق با آنها مصاحبه کردند، بعدها ترور شدند
ایزدی تصریح کرد: زمانی که حکومت صدام در عراق سقوط کرد تک تک افرادی که با آنها مصاحبه می‌شد یا حتی پایین تر از آنها هم ترور شدند و در عراق دیگر مهندس به درد بخور باقی نمانده بود. در سال ۲۰۰۳ که حمله به عراق اتفاق افتاد، اگر اخبار آن زمان را مطالعه کنیم می‌بینیم که هر روز خبر ترور دانشمندان و استادان را می‌شنیدیم. همه افرادی را که شناسایی کردند، توسط نهادهای اطلاعاتی اسرائیلی و آمریکایی ترور شدند. از این جهت پذیرفتن توافقی که این شرایط را برای کشور ایجاد بکند قطعاً به نفع کشور نیست. اگر ما الان در چاله تحریم هستیم، نباید خودمان را در چاه بیاندازیم.
وی با تاکید بر اینکه "در حوزه تحریم ها معلوم نیست چه دستاوردی از مذاکرات حاصل می‌شود" گفت: در بحث نظارت هم، به بهانه نظارت می خواهند این کارها را بکنند که اگر به آن متن طرف آمریکایی رجوع کنید مسائل عجیب زیادی دارد. یک بحثی در استفاده دوگانه دارد که یک نهادی را ایجاد می کند که این نهاد باید هر محموله ای که وارد ایران می‌شود را بازرسی کند تا مطمئن بشود که آن نه تنها به درد هسته ای نمی خورد بلکه حتی به درد چیزی که مرتبط با آن هم است نمی‌خورد. دانش هسته ای از دانش های متعدد استفاده می کند، یعنی یک استاد دانشگاه تهران که با رشته مکانیک کار می‌کند، نمی‌تواند فلان دستگاه یا قطعه را در دفترش داشته باشد، چون ممکن است یک استفاده‌ای در حوزه هسته‌ای داشته باشد.
وی افزود: این انرژی هم مقرون به صرفه‌تر و هم برای محیط زیست بهتر است و دلایل متعددی وجود داشت که این انرژی پاک‌تر و بهتر است. از این جهت این اتفاق نظر در دنیا وجود داشت که کشورها باید از این انرژی استفاده کنند.
وی افزود: اما برخی از کشورهایی که بمب اتمی ساخته بودند خوف این را داشتند که کشورهای دیگر هم این کار را بکنند. به همین دلیل قراردادی را ایجاد کردند مبنی بر اینکه اگر کشورهای دیگر تعهد کنند بمب اتم درست نکنند، این فناوری را به آنها خواهند داد و این پایه و اساس NPT شد. در زمان آیزنهاور رئیس جمهور اسبق امریکا یک پروژه با عنوان "اتم برای صلح" ایجاد شد که در نهایت هدفش این بود به صورت مدیریت شده مباحث هسته ای کشورها را پیش ببرد و خود آمریکا این مباحث را مدیریت کند. ایران در زمان حکومت پهلوی این قرار داد را امضا می‌کند و براساس این قرار داد، کشور باید مراکز هسته‌ای خود را ۱۸۰ روز قبل از اینکه این مراکز شروع به کار غنی‌سازی بکنند، اعلام کند. یعنی قبل از اینکه گاز اورانیوم به یک سایت و نیروگاهی متصل بشود این اعلام باید انجام می‌شد.
ایزدی تصریح کرد: از این جهت نه در مورد نطنز و نه در مورد دیگر سایت‌های هسته‌ای ایران، هیچ وقت خلاف NPT عمل نکردیم. براساس ان پی تی کشورهایی که قرار بود فناوری هسته‌ای را بگیرند و تعهد کنند که به سمت ساخت سلاح نروند، یک سری از نظارت‌ها را پذیرفتند که این نظارت ها منحصر به سایت‌های هسته ای بود و یک سری از روش‌ها و شیوه‌نامه‌هایی را برای انجام دادن پذیرفتند.
* همه نظارت‌های NPT را نصیبمان کردند اما هیچگاه امتیازاتش را به ما ندادند
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان افزود: اتفاقی که برای ما افتاد این بود که فناوری هسته‌ای را دانشمندان هسته‌ای ایران خودشان به دست آوردند. یعنی قرار بود براساس NPT به ما کمک بشود که در عمل نشد و فقط بازرسی‌ها و نظارت‌هایش به ما رسید و به درد ما هم نخورد. نیازی به بازرسی نداشتیم چون قرار نبود بمب هسته‌ای داشته باشیم یا اینکار را انجام بدهیم. اما آن نکات مثبت NPT هیچ گاه به درد ما نخورد و هیچ وقت به ما فناوری هسته‌ای ندادند، اما از آن‌طرف به بهانه اینکه NPT را امضا کردیم، بازرسی‌های متعددی از کشور ما داشتند.
ایزدی افزود: در این سال‌ها که آژانس بر انرژی هسته ای ایران نظارت می‌کند هیچ موردی نداشته است که ادعای این را داشته باشد ایران در پی ساخت بمب اتم بوده است. مشکل ما با آژانس این نبوده است، بلکه مشکل این بوده ادعا کرده‌اند ایران فلان سایت نظامی را که ما علاقه داریم به ما نشان نداده است و مواردی از این دست.
* رتبه اول بازرسی‌ها طبق NPT در جهان را ایران دارد
این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: بحث رژیم صهیونیستی و دولت امریکا بحث PMD یا ابعاد احتمالی نظامی است که سرویس اطلاعاتی امریکایی و اسرائیلی یک سری از ادعاهایی نسبت به ما داشتند که می‌گفتند در پارچین یک اتفاق خاص افتاده است. البته آژانس دوبار هم آنجا را بازدید کرده و دیده بود که اتفاق خاصی هم در آنجا نمی‌افتد. بنابراین درگیری‌ها بیشتر سیاسی بوده است. ما NPT را امضا و بازرسی‌ها را اجرا کردیم به طوری که ایران در بین کشورهایی که NPT را در حوزه بازرسی امضا کردند رتبه اول را دارد. یعنی هیچ کشوری در دنیا به اندازه ما بازرسی نشده است.
ایزدی با بیان اینکه در سال‌های گذشته دولت آمریکا احساس کرده است مواردی که در NPT وجود داشته و امکان بازرسی می‌داده است کافی نیست و علاقه به نظارت بیشتری داشت، گفت: از این جهت با توجه به نفوذی که در آژانس دارد به این سمت رفتند که یک سری از موارد نظارتی مضاعف را امضا کنند و بخشی را به NPT سنتی اضافه کنند که به آن پروتکل الحاقی می‌گویند. به این دلیل به آن الحاقی می‌گویند چون قبلا نبوده و الحاق شده است. اما چون قبلاً نبوده است، اگر قرار باشد چنین متنی را کشوری اجرا بکند باید این را هم امضا بکند و قوه اجرایی و مقننه تایید بکنند که این کشور قرار است این کار را انجام بدهد.اگر لیست کشورهایی که پروتکل الحاقی را امضا کردند می‌بنید که یک ستون امضا و یک ستون اجرا دارد. برخی از کشورها پذیرفته و برخی هم نپذیرفته‌اند.
۱۲۵ کشور چه نوع پروتکلی را پذیرفته‌اند؟
وی یادآور شد: ما ۱۲۵ کشور داریم که پروتکل الحاقی را پذیرفته‌اند، اما اگر در لیست این کشورها نگاه کنیم بیشتر کشورهایی هستند که اصلاً فناوری هسته‌ای، نیروگاه و حتی پول هم ندارند. یعنی حتی خیلی از کشورها نیروگاه معمولی خیلی ساده را هم ندارند و با مشکل برق مواجه هستند که شامل افغانستان، برونئی، بنگلادش، بورکینافاسو، چاد و بیشتر کشورهای افریقایی و آسیایی ضعیف هستند که اصلا در این حوزه کار نمی‌کنند، اما چون امریکا علاقه داشته است که این پروتکل الحاقی توسط کشورها پذیرفته بشود، به آنها فشار آورده یا پول داده است که بعد بتوانند مدعی شوند که خیلی از کشورها پیوسته‌اند، بنابراین مشکلی ندارد و شما هم به این پروتکل الحاقی بپیوندید.
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان افزود: یک گروه دومی هم در این لیست مانند چین، روسیه، آمریکا، فرانسه و انگلیس هستند که این پروتکل را پذیرفته‌اند. پروتکل الحاقی هدفش این است که بازرسی‌ها و دسترسی‌های فراتری بدهد که آژانس مطمئن بشود کشور بمب اتم نمی‌سازد، اما این ها کشورهایی هستند که آژانس پذیرفته است فعلا بمب اتم داشته باشند. می‌دانید در NPT هم شهروند درجه یک و دو وجود دارد. کشورهایی که دارای بمب اتم هستند مانند آمریکا، انگلیس، فرانسه و روسیه، براساس ماده ۶ NPT باید بمب‌های هسته ای خود را نابود کنند که در این ۵۰ سال گذشته نه تنها نابود نکرده‌اند، بلکه دولت آمریکا سالانه یک میلیارد دلار هزینه برای به روز رسانی و افزایش سلاح‌های هسته ای خود می‌کند و خیلی هم به صراحت این مسئله را اعلام می‌کنند که نه تنها به فکر کاهش بمب‌های اتمی خود نیستند بلکه در زمینه افزایش و تولید نسل‌های جدید بمب اتم به شدت سرمایه‌گذاری می‌کنند.
ایزدی تاکید کرد: کشورهای قدرتمندی هم هستند که اینها برنامه هسته‌ای جدی دارند، اما پروتکل الحاقی را نپذیرفته اند، چون به بهانه این پروتکل بحث سرک کشی در همه جا امکان پیدا می‌کند و از این جهت در کشورهایی که در مورد استقلال یک مقدار جدی برخورد می‌کنند و حساس هستند نپذیرفتند.
وی خاطرنشان کرد: یک گروه آخری از کشورها هم هستند مانند ژاپن که اینها برنامه تسلیحاتی جدی دارند و این پروتکل را امضا هم کردند، اما کشورهایی مانند ژاپن انگشت شمار هستند و شرایطشان با ما تفاوت دارد. در خیابان های توکیو دانشمندان هسته ای ژاپن را ترور نمی‌کنند یا برای برنامه هسته‌ای آنها ویروس از طرف امریکا و اسرائیل فرستاده نمی‌شود. اینکه ژاپن آن را پذیرفته است مشکل خاصی وجود ندارد و اصلا آمریکا ۶۰ سال است که در آنجا پایگاه نظامی دارد و همه چیز ژاپن را می‌داند. با این حال آمریکا ۲۲ سال طول کشید تا اعلام کند در قبال مواضع هسته ای ژاپن خیالمان راحت است و آژانس بگوید ما مشکلی با ژاپن نداریم.
ایزدی با تاکید بر اینکه "این بحث که ۱۲۵ کشور پروتکل را پذیرفته اند، پس مشکل خاصی ندارد و ما هم آن را بپذیریم یک نوع عملیات روانی روی مردم خودمان است" گفت: اکثر قریب به اتفاق آنها برنامه هسته‌ای ندارند یا آنها که پذیرفته‌اند یا کشورهایی هستند که بمب اتم دارند یا با کشورهایی که بمب اتم دارند کاملاً هماهنگ هستند. تعداد کشورهای این گروه هم انگشت شمار است. مسئله دیگری که نسبت به پروتکل الحاقی قابل توجه است این است که می‌گویند بازرس دستمالی می‌کشد و می رود و بعد ما روی جاهای حساس و آنجا که اسرار است پارچه می‌کشیم و این حرکت را بی خطر جلوه می دهند.
* ماجرای "بازرسی دستمالی" بر اساس پروتکل الحاقی
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان ادامه داد: شما اگر به متن پروتکل الحاقی در آژانس رجوع کنید، متوجه می شوید یک فصلی به نام بازرسی دارد که گفته شده است به بازرس باید دسترسی داده بشود، وقتی به بازرس دسترسی داده می‌شودریال بازرسی می‌کند. بعضی اوقات با کلمات بازی می‌شود. بازرس قاعدتا بازرسی می‌کند. وقتی افراد می آیند و می‌گویند ما می‌خواهیم جای خاصی را ببینیم و بعد از آن اگر ببینند روی جای خاصی پارچه کشیده شده است، این دو حالت دارد. یا آنها می‌گویند پارچه را بردارید که شما باید بردارید که در این صورت چرا از ابتدا پارچه روی آن کشیده شده است؟ یا اگر پارچه را برنداشتیم آن بازرس دعوای خاصی ندارد، اما اگر به متن پروتکل الحاقی مراجعه کنید از کلمه رضایت استفاده شده است، یعنی بازرس باید راضی بشود. وقتی دسترسی خاصی به بازرس داده نشود آیا او راضی می شود؟
* کلاً آژانس از ما راضی نمی‌شود
"سابقه تعامل ما با آژانس اینگونه بوده است که ما هر دسترسی که داده ایم باز هم آژانس راضی نشده است. سال ها کشور ایران با آژانس درگیر بوده است، اولین باری که به پارچین آمدند که نباید می آمدند اما اجازه داده شد که بیایند، آنها گفتند یک بار به ما اجازه بدهید دیگر نمی آییم. یکبار اجازه داده شد و چیزی پیدا نکردند. بعد گفتند دوباره می‌آییم، جمهوری اسلامی هم گفت آیا اگر ما اجازه بدهیم کار تمام است که گفتند بله و الان دوباره می گویند می خواهیم بیاییم."
وی با اشاره به اذعان نهادهای آمریکایی به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای تهران تصریح کرد: ببنید ما یک مشکل سیاسی با طرف مقابل داریم. کل بحث هسته ای ما سیاسی است. ما یک گزارش از رئیس نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا داریم که پارسال منتشر شد، عنوان این گزارش هم " برآورد تهدیدهای جهانی جامعه اطلاعاتی آمریکا" است. در آمریکا ۱۷ نهاد اطلاعاتی و امنیتی وجود دارد که هر کدام از آنها یک رئیس دارد و همه آنها یک رئیس کل دارند و الان ژنرال چهار ستاره امریکایی جیمز کلاتر رئیس کل نهادهای اطلاعاتی و امنیتی است. او یک متن را سال گذشته به کمیسیون سنا ارائه داد که متن پنهانی هم نیست و در آن در رابطه با بحث هسته‌ای ایران یک جمله دارد که می‌گوید: "ما نمی دانیم ایران تصمیم می‌گیرد بمب اتم بسازد یا نه." این یعنی اینکه ایران بمب اتم ندارد و برنامه ساخت آن را هم ندارد. اگر ایران برنامه ساخت بمب اتم داشت ژنرال جیمز که با ما تعارف نداشت و می‌گفت ایران این برنامه را دارد.
"او می گوید ما اصلاً نمی‌دانیم ایران برنامه ساخت را دارد یا خیر. بنابراین می‌گوید ایران بمب اتم ندارد، برنامه ساخت ندارد و از اینکه برنامه ساخت داشته باشد اطلاعی نداریم. و کمی پایین‌تر هم می‌گوید اگر ایران چنین تصمیمی داشته باشد ما آن را کشف می‌کنیم. از این جهت اساس بحث هسته‌ای بهانه بوده است."
* نسبت "دسترسی محدود" با لفظ "رضایت" در پروتکل الحاقی
ایزدی تاکید کرد: چون آژانس تحت نفوذ آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی است و یک ابزاری برای بازی بوده است. بازی کردند و هنوز هم دارند می کنند. بیان می شود دسترسی محدود است. بله باید محدود باشد، اما از طرف دیگر گفته شده است آژانس باید راضی بشود. حالا شما اگر دسترسی را محدود کردی و این محدودیت به گونه ای بود که آژانس راضی نشد، این مشکل شما است. تاریخ ما با آژانس نشان داده است که به راحتی از این موارد استفاده و ما را معطل می کنند. براساس توافق لوزان آژانس باید راضی بشود، هم در حوزه PMD و هم در حوزه های دیگر. فقط وقتی راضی شد، بعضی از تحریم‌ها لغو نه بلکه تعلیق می‌کند.
* روسای جمهور آمریکا در موارد متعددی قراردادهای روسای جمهور قبلی را نقض کرده‌اند
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان یادآور شد: آقای اوباما ریاست جمهوری اش تقریبا تمام شده است و چون تعلیق برای این رئیس جمهور است، رئیس جمهور بعدی که بیاید هیچگونه الزامی برای این رفع تعلیق ندارد. ما موارد متعددی را در تاریخ آمریکا داشته‌ایم که یک رئیس جمهور مذاکره‌ای کرده و آن را امضا کرده است، اما رئیس جمهور بعدی آن را نقض کرده است. مورد اول، "سالت دو" است که نیکسون امضا کرده و ریگان نقضش می‌کند و رسما اعلام می کند که ما از "سالت دو" خارج شدیم. مورد دوم معاهده‌ای است که زمان فورد نهایی می‌شود و ریگان از بیرون می‌آید. خانم شرمن در زمان کلینتون هم معاون وزیر خارجه بود که ایشان مذاکره می‌کند، آنجا هم ۵ کشور روسیه، چین، ژاپن، کره جنوبی و آمریکا بودند که مذاکره کردند و توافقی با کره شمالی داشتند که کلینتون امضا می‌کند، اما بوش پسر آن را نقض می کند. در تاریخ آمریکا متعدد بوده است که معاهده‌ای امضا و نقض می شود.
* طبق پروتکل می‌توانند دفتر یک استاد دانشگاه را هم بازرسی کنند
وی افزود: در رابطه با بحث اصلی خودمان سناتورها نامه نوشتند هر توافقی که با اوباما دارید وقتی اوباما رفت ما متعهد نخواهیم بود. برخی از اینها مانند آقای "مارک روبیو" و "بت کروز" کاندیدای ریاست جمهوری هستند. طرف مقابل به صراحت این را می گوید و نامه این ۴۷ سناتور هم بلوف سیاسی و حرفی نیست که نتوانند اجرا کنند، بلکه به راحتی می توانند اجرا کنند. از این جهت اتفاقی که در مورد بازرسی‌ها می افتد این است که چون آژانس باید راضی بشود، محدودیتی ندارد. پروتکل الحاقی محدودیت ندارد، یعنی هم می تواند هسته ای و هم می تواند غیر هسته ای از جمله سایت نظامی و یا سایتی که نظامی و هسته ای هم نیست را مشمول بازرسی کند. مثلا یک دفتر در دانشگاه‌های ما را می توانند بازرسی کنند. بنابراین محدودیت ندارد، محل را مشخص می کنند بعد شما برایشان محدودیت ایجاد کنید.
"حال وقتی محدویت ایجاد کردید و نماینده آژانس راضی نشد، شما را معطل می کنند و شما امضا کردید که اینکار را بکنند. امضای پروتکل الحاقی یعنی ما قبول می کنیم که آژانس را راضی کنیم. اگر در متن توافق لوزان نگاه کنید آمده است که ایران به صورت داوطلبانه پروتکل الحاقی را رعایت می کند. به این دلیل نوشته شده است داوطلبانه چون در نهایت مجلس هم باید آن را تصویب بکند. البته بعد از اینکه پرونده ما به شورای امنیت رفت، مجلس شورای اسلامی قانونی را گذاشت مبنی بر اینکه پروتکل الحاقی نباید رعایت بشود. آن متنی که در توافقات لوزان است ایراد دارد که انشالله در مذاکراتی که در حال انجام است امضا می‌شود. "
* انتقاد شدید از "دسترسی‌های مضاعف" دربیانیه لوزان
ایزدی با انتقاد از واژه "دسترسی‌های مضاعف" در توافق لوزان نیز گفت: پروتکل الحاقی دسترسی های زیادی داده است و تقریبا چیزی نیست که طرف مقابل بخواهد بازرسی بکند و در ذیل پروتکل الحاقی نتواند و محدود باشد، اما طرف مقابل آمده تا محکم کاری بکند. او گفته است که پروتکل الحاقی سر جای خود، یک دسترسی مضاعف هم گذاشته است برای محکم کاری. این دسترسی‌های اضافی مبهم است و اینکه چه خواهد بود مشخص نیست. یعنی هر کاری دلش خواست می تواند بکند و اگر فراتر از پروتکل الحاقی بود طرف مقابل می گوید این همان دسترسی مضاعف است که شما پذیرفتید.
* اعطای مجوز بازرسی از مراکز نظامی کشوری مانند ایران خنده دار است/ نباید دانشمندانمان را جلوی گرگ‌ها تنها بگذاریم
وی ادامه داد: این برای کشوری که بویی از استقلال برده است خیلی مسئله بدی است که اجازه بدهیم زمانی که طرف مقابل ما را تهدید نظامی می کند، سایت های نظامی ما را ببیند. این خنده دار است. آیا کسی هست که در داخل و خارج از کشور حتی طرح چنین چیزی را قبول کند؟ در شرایطی که دانشمندان هسته ای ما را ترور می کنند، آیا این قابل قبول است که ما لیست افرادی که هنوز ترور نشده اند را در اختیارشان قرار بدهیم؟ هیچ کشوری که کوچکترین درصدی از استقلال را داشته باشد حاضر نیست چنین کاری را بکند.
"شما خودتان را بگذارید جای دانشجویان مستعد و خوب دانشگاه های ما. اگر کشور شما سیاستش این باشد که وقتی به شما نیاز داشت از شما استفاده کند، اما زمانی که دیگر به شما نیازی نداشت شما را جلوی گرگ‌ها بیاندازد هیچ دانشجوی عاقلی پیدا نمی‌شود که وارد فناوری‌های خاص بشود."
وی افزود: اگر من دانشجو باشم وارد هیچ کدام از این حوزه ها نمی‌شوم، چون می‌گویم الان ما را تشویق به ورود به رشته‌های هسته‌ای می کنند و ممکن است ما را بورسیه کنند، اما اگر روزی برای کشور اتفاقی افتاد، همان اتفاقی برای ما می‌افتد که برای دانشمندان هسته‌ای اتفاق افتاد.
* صدام فکر می‌کرد با اعطای مجوزهای ویژه بازرسی دوباره تبدیل به "پسر خوب" می‌شود اما سرنوشتش را دیدید
ایزدی ادامه داد: ما تجربه این نوع از عملکرد را داشتیم. این تحربه را با عراق داشتیم که متاسفانه حکومت صدام به خاطر اینکه از ابتدا وابسته و سرسپرده بود و مدت‌ها نوکری می‌کرد، زمانی که میانه‌اش با آمریکا شکراب شد، فکر می‌کرد با قبول کردن همین موارد دوباره تبدیل به پسر خوب می‌شود. خیلی از این محدویت ها و بازرسی ها را پذیرفت. آن ها همه این بازرسی‌ها را کردند و وقتی دیدند وضعیت نظامی این کشور چگونه است به آنها حمله کردند. از این جهت این نوع برخورد با طرف مقابل که هرچه خواست بدهیم و برای مردم هم توجیه کنیم که مشکل خاصی ندارد، احتمال حمله نظامی را بیشتر می‌کند.
* اکثر دانشمندانی که در عراق با آنها مصاحبه کردند، بعدها ترور شدند
ایزدی تصریح کرد: زمانی که حکومت صدام در عراق سقوط کرد تک تک افرادی که با آنها مصاحبه می‌شد یا حتی پایین تر از آنها هم ترور شدند و در عراق دیگر مهندس به درد بخور باقی نمانده بود. در سال ۲۰۰۳ که حمله به عراق اتفاق افتاد، اگر اخبار آن زمان را مطالعه کنیم می‌بینیم که هر روز خبر ترور دانشمندان و استادان را می‌شنیدیم. همه افرادی را که شناسایی کردند، توسط نهادهای اطلاعاتی اسرائیلی و آمریکایی ترور شدند. از این جهت پذیرفتن توافقی که این شرایط را برای کشور ایجاد بکند قطعاً به نفع کشور نیست. اگر ما الان در چاله تحریم هستیم، نباید خودمان را در چاه بیاندازیم.
وی با تاکید بر اینکه "در حوزه تحریم ها معلوم نیست چه دستاوردی از مذاکرات حاصل می‌شود" گفت: در بحث نظارت هم، به بهانه نظارت می خواهند این کارها را بکنند که اگر به آن متن طرف آمریکایی رجوع کنید مسائل عجیب زیادی دارد. یک بحثی در استفاده دوگانه دارد که یک نهادی را ایجاد می کند که این نهاد باید هر محموله ای که وارد ایران می‌شود را بازرسی کند تا مطمئن بشود که آن نه تنها به درد هسته ای نمی خورد بلکه حتی به درد چیزی که مرتبط با آن هم است نمی‌خورد. دانش هسته ای از دانش های متعدد استفاده می کند، یعنی یک استاد دانشگاه تهران که با رشته مکانیک کار می‌کند، نمی‌تواند فلان دستگاه یا قطعه را در دفترش داشته باشد، چون ممکن است یک استفاده‌ای در حوزه هسته‌ای داشته باشد.
6666179
پربازدید ها
پر بحث ترین ها
مهمترین اخبار سیاسی
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» خبر سازی رسانه‌های غربی در مورد آسیب دیدن سامانه‌های پدافندی ایران تکذیب شد.
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» گزارش کمیسیون تلفیق در مورد بخش دوم (جداول) بودجه ۱۴۰۳ کل کشور در دستور کار صحن علنی مجلس شورای اسلامی قرار می‌گیرد.
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» دیوان محاسبات در ابلاغیه‌هایی خطاب به دستگاه‌های ذی‌ربط بر لزوم تامین به موقع منابع نیرو‌های مسلح تاکید کرد.
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» سخنگوی ستاد انتخابات کشور گفت: تبلیغات دور دوم انتخابات مجلس از ساعت صفر بامداد ۱۳ اردیبهشت آغاز می‌شود و تا ساعت ۸ صبح ۲۰ اردیبهشت ادامه خواهد داشت.
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» فرمانده نیروی دریایی ارتش گفت: ناوگروه‌های این نیرو در آب‌های بین المللی حضور دارند.
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» وزیر امور خارجه ایران به رژیم صهیونیستی درباره هرگونه اقدام نظامی علیه این کشور هشدار داد.
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» وزیر امور خارجه ایران به رژیم صهیونیستی درباره هرگونه اقدام نظامی علیه این کشور هشدار داد.
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» بابایی کارنامی گفت: اگر تعطیلی دوم کشور شنبه بود حتما مراودات اقتصادی و بین‌المللی بیشتر می‌شد و در رشد و بهره‌وری اتفاقات بهتری می‌افتاد.
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» روزنامه‌های امروز به موضوعاتی نظیر حمله ادعایی رژیم صهیونیستی به اصفهان با استفاده از ریز پرنده‌ها پرداختند.
سیاسی![]()
«باشگاه خبرنگاران» عملیات وعده صادق دستاورد‌ها و ابعاد مختلفی دارد که رژیم صهیونیستی را به نابودی نزدیک‌تر کرده است.