دلم می‌خواهد کسی برگ‌های خشک و زرد را جارو نزند تا همه‌جا رنگ پاییز بگیرد. دلم می‌خواهد تا زانو در برگ‌های خشکیده فرو بروم؛ در باتلاق پاییز.

حالا این‌جا ایستاده‌ام، در نقطه‌ی اعتدال طبیعت مثل بهار، پیش از انقلاب زمستانی؛ جایی که کوتاه‌شدن روزها و جابه‌جایی فصل، بعضی‌ها را دچار افسردگی فصلی می‌کند. جایی که بادهای پاییز می‌وزند و درخت‌ها به‌خواب می‌روند.

روان‌شناسان معتقدند گاهـی جابه‌جایی فصل‌ها باعث اختلال‌های خلقی و افسردگی فصلی می‌شود و این ممکن است در هرفصلی به‌وجود بیاید؛ حتی در بهار و تابستان. اما از آن‌جا که در پاییز، طول روزها کوتاه‌تر شده و خورشید کم‌تر می‌تابد، امکان بروز افسردگی فصلی بیش‌تر است.

یک فرضیه هم این است که بدن ساعتی درونی دارد‌ و این ساعت بیولوژیکی خواب، هورمون‌ها، خلق و خوی افراد و تغییرات روزانه‌ی دمای بدن را کنترل می‌کند و تغییرات فصلی و نور می‌تواند ساعت درونی بدن را دچار تغییر یا شتاب کند و مثلاً باعث شود در فصل زمستان این ساعت عقب‌تر بماند و کندتر بگذرد.

این وسط هورمونی هم هست به‌نام ملاتونین که از غده‌ی «پینه‌آل» در مغز ترشح می‌شود. این هورمون، به‌عنوان هورمون وابسته به خواب لقب گرفته و در تاریکی بیش‌ترین میزان ترشح را دارد. بنابراین در پاییز و زمستان با بلندشدن طول شب میزان ترشح این هورمون در بدن افزایش می‌یابد و علایم افسردگی ایجاد می‌کند.

عکس: عبدالله حیدری

حالا در خودت دنبال نشانه‌های افسردگی فصلی نگرد؛ زمان قدم‌زدن بین رنگ‌های زرد و نارنجی آن‌قدرها هم طولانی نیست! تا بیایی به خودت بجنبی برگ‌ریزان تمام شده و فرصت قدم‌زدن در خیابان‌های پاییز را از دست داده‌ای!

تا بیایی از روزهای کوتاه ناله کنی، مهمانی رنگ‌ها تمام شده و باد برگ‌ها را با خود برده و رفتگر پاییز را جارو زده است.

عکس: رضا عزیزی

این‌روزها اگر دیدی به هردلیلی حالت خوب نیست قبل از این‌که به بحث‌های مرتبط با روح و روان بپردازی به تغذیه‌ات نگاه کن. کارشناسان تغذیه معتقدند کمبود آهن، اسیدفولیک و امگا3 ارتباط مستقیمی با بروز نشانه‌های افسردگی دارد. در ضمن این‌روزها تا می‌توانی سبزی و میوه بخور.

ویتامین «ب» را هم فراموش نکن. این ویتامین در گوشت قرمز، جگر، غلات، تخم‌مرغ، ماهی و دانه‌های خوراکی موجود است. در ضمن باید شکر کم‌تر مصرف کنی، چون شکر از تأثیر گروه ویتامین ب در بدن می‌کاهد.

مواد نشاسته‌ای هم شادی‌آورند، بنابراین ماکارونی، شکلات، زعفران (البته به مقدارکم) موادی هستند که می‌توانی از آن‌ها کمک بگیری. در ضمن نوشیدن آب فراوان هم به شما حس شادابی می‌دهد.

عکس: علی شایگان‌فرد

حس شما به پاییز چیست؟

امیرعلی، 15‌ساله معتقد است که اگر شروع پاییز با بازشدن مدرسه‌ها هم‌زمان نبود شاید او بهتر می‌توانست درباره‌ی این فصل نظر بدهد، اما همیشه در شهریور و با دیدن اولین نشانه‌های پاییز فقط یاد مدرسه می‌افتد.

نظر امیرعلی را به باران، 16‌ساله می‌گوییم و از او می‌خواهیم بگوید خودش در این‌باره چه فکر می‌کند. باران می‌گوید که شروع فصل پاییز با مدرسه‌ها هم‌زمان است، اما اتفاقاً زیبایی‌های این فصل در همان شروع نیست و معمولاً در ماه دوم و سوم پاییز، برگ‌ریزان شروع می‌شود که برای من بسیار دل‌انگیز است. خصوصاً که نام خودم هم باران است و باران‌های پاییز را بسیار دوست دارم.

کیمیای 14ساله اما نه به مدرسه کار دارد و نه به برگ‌ریزان. او در هوای سرد و شب‌های بلند دلش می‌گیرد. کیمیا کلاً تابستان و بهار را بیش‌تر دوست دارد. او می‌گوید که آفتاب را به ابر و باد ترجیح می‌دهد و این حس ‌و نظر هیچ ارتباطی با شروع فعالیت مدرسه‌ها ندارد.

باربد، 16 ساله بر خلاف کیمیا سرما را به گرما ترجیح می‌دهد و رنگ‌های پاییزی را بیش‌تر از رنگ‌های تابستانی دوست دارد. اگرچه مدرسه‌رفتن و درس‌خواندن آن‌قدرها برایش خوشایند نیست، اما این‌ها دلیل نمی‌شود که فصل به این زیبایی را دوست نداشته باشد. او به کلاس نقاشی می‌رود و شیفته‌ی نقاشی‌های پاییزی است.

عکس: مرضیه سلیمانی

این را هم بگوییم که برخی پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند ارتباط با اعضای خانواده، خویشاوندان و دوستان باعث کاهش افسردگی می‌شود. پژوهشگران معتقدند کمک‌کردن به دیگر انسان‌ها، آب‌دادن گیاهان و غذادادن به حیوانات هم می‌تواند موجب کاهش اختلالات خلقی فصلی شود.

 حالا وقتش است از این حال کسالت بیرون بیاییم. بلند شویم و به طبیعت و گردش شب و روز، نگاه مثبتی داشته باشیم و از زمانی که در آن هستیم لذت ببریم.