رئیس دولت یازدهم حدود 10 ماه پیش و قبل از آنکه به عنوان رئیس جمهور پا به ساختمان ریاست جمهوری بگذارد، در وعده های انتخاباتی اش توجه ویژه ای به زنان داشت و رفع تبعیض های موجود، ایجاد احساس امنیت برای دختران، پوشش خدمات بیمه ای برای تمامی زنان، برداشتن تفکیک جنسیتی در رشته های دانشگاهی، تشکیل وزارت زنان و ... را به عنوان بخشی از برنامه هایش در حوزه زنان اعلام کرد و پس از آنکه رئیس جمهور شد شهیندخت مولاوردی را به عنوان معاون خود در امور زنان و ریاست جمهوری برای تحقق وعده هایش برگزید. او از جمله زنانی است که از دهه 70 به مشکلات حقوقی و اجتماعی زنان ایرانی آشنا بود و از همان سالها دغدغه حل مشکلات آنها را داشت. در طول این سالها به عنوان یک فعال حوزه زن همواره در تلاش برای حل بخشی از مشکلاتشان بوده است. مولاوردی، حالا معاون رئیس جمهور است تا شاید بتواند به وعده های دولت یازدهم جامه عمل بپوشاند هرچند که معتقد است یک معاونت نمی تواند یک تنه تمامی مشکلات حوزه زنان را حل کند و باید بسیج عمومی و ملی ایجاد شود.

به بهانه آغاز هفته زن و روز مادر با معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده درباره برنامه هایش به گفتگو نشستیم که تدوین بسته اشتغال زنان و جوانان، تشکیل گروه وکلای داوطلب برای احقاق حقوق زنان، نبود نگاه مناسب نسبت به جایگاه زنان، وضعیت ناخوشایند آمار مربوط به طلاق و آسیبهای اجتماعی، نگاه مثبت دولت به حل مشکلات زنان،اجرایی شدن قانون 230 برنامه پنجم توسعه از مهمترین محورهای این گفتگو بود که در ادامه می خوانید:

* خبرگزاری مهر ـ  گروه اجتماعی: در حال حاضر بیش از 7 ماه است که شما به عنوان معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده منصوب شده اید. باتوجه به اینکه پیش از این سمت نیز دغدغه فعالیت در حوزه زنان را نیز داشته اید، مهمترین نگرانی و مشکل حوزه زنان را در چه موضوع یا موضوعاتی می بینید؟

ــ شهیندخت مولاوردی معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده: باید بگویم که حوزه زنان و خانواده نه تنها در ایران بلکه در دنیا با چالشهای بسیاری روبه روست و در نتیجه دستیابی به اهداف مورد نظر در ابعاد مختلف با موانع بسیاری مواجه می شود. به نظر می رسد مهمترین مشکل حوزه زنان وجود موانع فرهنگی و نبود نگاه مناسب وشایسته نسبت به جایگاه زنان است. هنوز در کشور تصویرشایسته ای از زن به ویژه در رسانه های گروهی و کتب درسی وجود ندارد و این نگاه تاثیر خود را در قوانین، سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های کلان می گذارد. بنابراین گام نخست برای حل مشکلات زنان کشور تغییر نگاه و تعریف درست و مناسب از جایگاه زن در نقش های مختلف خانوادگی، اجتماعی، فرهنگی،سیاسی و اقتصادی است.

*‌تغییر نگاه نسبت به موضوعات زنان از جمله مطالباتی است که سالها مطرح است و تکرار آن شاید شائبه شعاری بودن آن را بوجود بیاورد. اگر بخواهیم نگاه واقع بینانه تری نسبت به مشکلات زنان داشته باشیم، این مشکلات بیشتر در چه حوزه هایی است؟

ـــ آنچه ما تحویل گرفتیم وضعیت ناخوشایند و تاسف‌برانگیز آمار مربوط به طلاق و آسیبهای اجتماعی و مشکلات و مطالباتی بود که در این حوزه وجود داشت و زنان با درخواست‌ها و مطالبات انباشته شده و تاریخی‌ای که داشتند احساس ‌کردند زمینه فعلی بستر مناسبی است برای تحقق‌بخشی این مطالبات، لذا ما چالش‌های بسیار زیادی را در ابتدای به عهده گرفتن این مسئولیت تجربه کردیم و هنوز هم این چالش‌ها تمام نشده است. تلاش کردیم در مدت حضورم در معاونت نشست های تخصصی را با کارشناسان در حوزه های مختلف مثل دین، سیاست، فرهنگ داشته باشیم  و سعی می‌کنیم این مسیر ادامه پیدا کند تا  برنامه‌های خود را بر اساس آنچه در این نشست‌های کارشناسی مطرح می‌کنند منطبق کنیم و آن را سر و سامان دهیم، چرا که این تبادل اطلاعات و تجربیات می‌تواند به واقعی بودن برنامه‌ها کمک کند.

* برخی از فعالان حوزه زن معتقدند مرکز امور زنان و خانواده و اکنون معاونت نتوانسته به ماموریت های خود دردوره های مختلف بخوبی عمل کند و تبدیل به ویترین و دکوری برای فعالیتهای شعاری تبدیل شده است؟

ــ جاری سازی نگرش جنسیتی در سیاست های کلان جامعه در تمام دنیا به این شکل است و  همین موضوع تبدیل به یکی از حوزه های نگران کننده زندگی زنان در تمام دنیا تبدیل شده است. من معتقدم که وقتی فرهنگ و نگاه جامعه تغییر کند، مناسبات جامعه دستخوش تغییر می شود و این تغییرات تاثیرگذاری لازم را در قانون و سیاست خواهد داشت. در ایران چالش های حوزه زنان به اندازه ای است که صرفاً یک معاونت یا مرکز نمی تواند تمام انتظارات را برای برداشتن موانع برآورده کند و به زعم من برای تغییر نگاه و پندار که به تغییر گفتار و نهایتا کردار منجر شود نیازمند عزم و اراده ملی هستیم که تمام مجموعه حاکمیت باید در این زمینه دخالت کنند. با توجه به اینکه زنان نیمی از سرمایه انسانی کشور هستند، معاونت زنان نمی تواند با یک بودجه اندک تمامی مشکلات را از سر راه بردارد. این معاونت سازمان نیست تا سازو کارهای لازم را برای پیگیری و تحقق مطالبات داشته باشد. قطعاً برای حل مشکلات گسترده زنان باید عزم و جهاد ملی شکل بگیرد.

*پس قبول دارید که این معاونت تبدیل به ویترینی برای نمایش کارهای تبلیغاتی شده است؟

ــ نمی توان اسمش را ویترین گذاشت. اما این معاونت برای ایفای نقش و تاثیرگذاری نیاز به یکسری ملزوماتی دارد که هنوز به طور کامل و جامع در اختیار ما گذاشته نشده است. مهم این است که در دولت تدبیر و امید با بهره گیری از ظرفیت سازمانهای مردم نهاد بتوانیم برنامه هایمان را به هدف نزدیک کنیم. به همین دلیل کارگروه های مختلفی را طراحی کرده ایم تا برنامه های معاونت از طریق این کارگروه ها که در ارتباط مستقیم با جامعه هستند، تعریف شود.

 * آیا فکر می کنید که با تبدیل شدن معاونت به وزارت زنان و خانواده، بانوان می توانند امیدوار به حل مشکلاتشان در ابعاد گسترده باشند؟

ــ من این اعتقاد را ندارم. چرا که موضوع زن و خانواده یک موضوع فرابخشی است و نباید محدود به یک معاونت، سازمان یا وزارتخانه شود. قطعاً با تبدیل شدن ما به وزارتخانه سایر وزارتخانه ها عملکرد خود را در موضوع زنان تعطیل کرده و از خود سلب مسوولیت می کنند و تمامی توقعات و مسوولیت ها روی دوش ما قرار می گیرد. قطعاً اگر معاونت تبدیل به وزارتخانه شود، به عنوان تشکیلات بزرگتر مشکلی در جذب اعتبارات و بودجه نخواهد داشت، اما موضوع زنان تنها اعتبار و بودجه نیست و باید این موضوع به یک دغدغه ملی تبدیل شود، همانگونه که رهبری فرمودند: «موضوع زن و خانوده از مسائل درجه یک کشور است.» همه باید به این اعتقاد برسند تا شاهد تغییر نگاه و رفتار در حوزه زنان باشیم. معاونت زنان و خانواده در حال بررسی و طراحی ساختار مناسب و تشکیلاتی جایگاه زنان در وزارتخانه ها و استانهاست تا بتوانیم تاثیرگذاری لازم را در اجرای برنامه های تعریف شده و جذب اعتبارات داشته باشیم. هدف ما این است که جایگاه زنان در دستگاهها و استانهای دیگر از جنبه صرفا مشورتی خارج کنیم و جایگاه زنان در پست های مدیریتی دستگاهها فراتر از مشاور باشد.

*با توجه به توانمندی زنان ایرانی در عرصه های مختلف هنری، اجتماعی، اقتصادی و بعضاً سیاسی، آیا معاونت برنامه ای برای تعریف الگوی زنان ایرانی و معرفی آن به دنیا دارد؟

ـ من فکر می کنم که عملکرد ما باید بگونه ای باشد که الگوی زن ایرانی در عمل به دنیا معرفی شود نه در تعریف های کلیشه ای. یکی از اهداف ما در حوزه بین الملل اصلاح ذهنیت منفی نسبت به جایگاه زنان ایرانی و سپس معرفی زنان فرهیخته، کارآفرین و دانشگاهی در عرصه بین المللی است. اعزام زنان فرهیخته و دانشگاهی در قالب امضای تفاهم نامه به  کشورهای مختلف یکی از برنامه های ما در این حوزه است. در عرصه داخلی نیز برنامه ما متعادل سازی حضور زنان در جامعه در حوزه ها و نقش های مختلف است. قطعاً حضور موفق آنها خود چه در داخل و چه در خارج از کشور می تواند تبدیل به الگویی برای زنان تمام دنیا شود و تاثیرگذاری آن به مراتب بیشتر از فعالیت های تبلیغاتی و شعارگونه خواهد بود.

*  در روزهای پایانی سال گذشته سفری به نیویورک و سازمان ملل داشتید که در آن گزارشهای مختلف درباره وضعیت زنان ارائه شد. شاخصهای جهانی درباره وضعیت زنان ایران گویای چه شرایطی است؟

ـ جایگاه ایران در موضوع زنان بیشتر در شاخص های توسعه انسانی مورد بررسی است که براساس آخرین گزارش مجمع جهانی اقتصاد که درباره نابرابری جنسیتی است، وضعیت ایران در این زمینه به ویژه در دستیابی زنان به  فرصتهای برابر در اقتصاد و سیاست، چندان مطلوب نیست. بخشی از قضاوت های آنها ناشی از عدم شناخت نسبت به وضعیت و واقعیات زندگی زنان ایرانی است. چراکه نظر بسیاری از مسوولان کشورهای اروپایی بعد از سفر به ایران نسبت به زنان کشورمان تغییر می کند، اما در مجموع نگاه چندان مثبتی ندارند. اما جایگاه ایران درموضوع زنان در میان کشورهای همسایه خوب و قابل قبول است. بگونه ای که وزیر زنان کشور ترکیه و آذربایجان در آخرین دیدارشان با من خواهان تبادل تجارب زنان بازرگان و تاجر ایران بودند. در مجموع رویکرد ما در عرصه بین الملل در چارچوب دیپلماسی خارجی دولت تدبیر و امید است. ما حداکثر تعامل سازنده با دنیا را در موضوع زنان در دستور کار خود تعریف کرده ایم.

*آمارها حاکی از افزایش تجرد دختران است. آیا معاونت آمار دقیقی از میزان دختران مجرد و اینکه بیشتر این دختران در چه رده سنی هستند، دارد؟

ــ در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد این دختران نداریم. اما از مرکز آمار، خواسته ایم تا گزارش های آماری خود را در ارتباط با متغیرهای مربوط به زنان به ما در حوزه های مختلف ارائه دهد.

*برنامه های شما برای پایین آمدن سن ازدواج در راستای سیاست های افزایش جمعیت چیست؟

ـ موضوع تجرد دختران واقعیتی است که نمی توان بی تفاوت از کنار آن گذشت. از سوی دیگر بسیاری از این دختران مجرد فارغ التحصیلانی هستند که بدنبال شغلی مناسب برای خود هستند که باید در بسته های اجرایی اشتغال که از سوی دولت در حال تدوین است به این موضوع توجه شود. ضمن آنکه برای پایین آمدن سن ازدواج ما قانون تسهیلات ازدواج جوانان را داریم که هنوز آیین نامه اجرایی آن ابلاغ نشده است. اما معاونت وظیفه خود می داند در راستای سیاستهای افزایش جمعیت که مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز است ورود کند و ما نیز پیشنهادات خود را برای کاهش سن ازدواج و بسته های حمایتی از زنان شاغل به مسوولان خواهیم داد. یکی دیگر از موضوعات مورد توجه ما در این زمینه تغییر در ترکیب زنان سرپرست خانوار است. چرا که در حال حاضر علاوه بر زنان بیوه و مطلقه به دختران تحصیل کرده ای که تجرد قطعی را پیشه کرده اند سرپرست خانوار می گویند. به همین دلیل ما به این نتیجه رسیدیم که نمی توانیم برای زنان سرپرست خانوار یک برنامه واحد داشته باشیم. به اصطلاح همه را به یک چشم نگاه کنیم. اینها هر کدام نیازهای خاص خودشان را دارند که در برنامه ریزیها باید به آن توجه شود.

*شما به تدوین بسته اجرایی اشتغال از سوی دولت اشاره کردید. می خواستم بدانم سهم زنان در بسته های اجرایی اشتغال چیست و اینکه آیا معاونت زنان برنامه ای برای خود اشتغالی زنان دارد یا نه؟ـ

ــ یکی ازمحورهایی که در قانون 230 برنامه پنجم توسعه به عنوان وظایف این معاونت قلمداد شده ساماندهی امور اقتصادی ـ معیشتی با اولویت مشاغل خانگی است. البته براساس گزارشهای دریافتی که ما از دستگاههای مختلف داریم هنوز اقدام خاصی در این زمینه انجام نشده است. با توجه به افزایش فارغ التحصیلان دختر و تقاضای آنان برای ورود به بازار کار دولت جایگاه خاصی را برای زنان و جوانان در تدوین بسته های اجرایی اشتغال در نظر گرفته است. معاونت زنان نیز پشنهادات خود را به مسوولان مربوطه داده است. البته در تدوین این بسته های اجرایی اشتغال تاکید بر توسعه مشاغل خانگی و صنایع خرد است.

*برنامه های شما در رابطه با موضوعات حقوقی مربوط به زنان به ویژه مهریه چیست؟

ـ معاونت یک واحد اداری - حقوقی دارد که به نظر می رسد چنین واحدی برای مطالبات حقوقی زنان کافی نیست. به همین دلیل کارگروه حقوقی را که متشکل از وکلا و حقوقدانان است تشکیل داده ایم که این کارگروه در حال بررسی راهکارهای احقاق حقوق زنان و استیفای حقوق شرعی و قانونی در همه زمینه ها زنان است. همچنین درصدد هستیم تا گروه وکلای داوطلب را برای زنان درمعاونت به همکاری بطلبیم تا معاونت حلقه ارتباطی میان این وکلا و زنانی که بدنبال احقاق حقوق قانونی خود هستند، باشد. همچنین با توجه به وعده رئیس جمهور در انتخابات برای ارائه لایحه حقوق زنان، یکی دیگر از برنامه هایمان بررسی خلاء های قانونی حقوق زن است تا این خلاءهای قانونی را دراختیار معاونت حقوقی ریاست جمهوری که مسئولیت تدوین لایحه را دارد قرار دهیم. معاونت زنان در طول هفت ماه گذشته نیز لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت، تدوین سند ملی امنیت زنان و کودکان در روابط اجتماعی (موضوع ماده 227 قانون برنامه پنجم توسعه) و تسهیلات ویژه برای زنان شاغل را بررسی کرده است. ضمن آنکه ما بدنبال افزایش حضور زنان در انتخابات بعدی مجلس هستیم و در حال حاضر بررسی راهکارهای نحوه و چگونگی این حضور را در دستور کار خود قرار داده ایم.

*خانم مولاوردی برای اینکه صرفاً به دادن وعده متهم نشوید، فکر می کنید بررسی ها و برنامه ریزی های شما در بخش های مختلف تا چه زمانی به سرانجام برسد؟

در طول این هفت ماه تلاش بسیار کرده ام تا از دادن شعار و وعده دوری کنم. مقدمات تمام برنامه هایی که گفته ام آغاز شده است. لایحه بیمه زنان خانه دار براساس قولی که داده بودم همزمان با هفته زن به هیات دولت ارائه می شود. پیگیری هایمان درباره قانون افزایش مرخصی زایمان نتیجه داد و در نهایت اعلام شد که بودجه لازم برای این افزایش اختصاص داده می شود. توزیع بسته های بهداشتی به دختران مدارس شبانه روزی در مناطق محروم در قالب تفاهم نامه با آموزش و پرورش از امسال اجرایی می شود و جزو 6 تفاهم نامه ای است که با موضوعات مختلف و با دستگاههای اجرایی منعقد شده است.

*معاونت زنان در رابطه با موضوع قانون حجاب و عفاف چه نقشی دارد؟

ـ معاونت زنان عضو شورای اجتماعی کشور و عضو کمیسیون فرهنگی دولت است که این موضوع را در دستور کار خود قرار داده اند و جزو دستگاههایی هستیم که براساس قانون گسترش راهکارهای فرهنگ عفاف و حجاب مسوولیت داریم. همچنین با نیروی انتظامی تعامل داریم که به نظر می رسد در عملکرد و روش گشت ارشاد در دوره جدید تفاوت ملموسی احساس می شود.

*با توجه به حضور معدود زنان در جلسات هیات دولت، وقتی شما خواسته های زنان را مطرح می کنید نظر وزرا چیست؟

نگاه  اعضای دولت نسبت به حل مشکلات و معضلات زنان بسیار مثبت و روشنگرانه است. اما ما به این بسنده نکرده و از همه مسوولان می خواهیم که این نگاه مثبت را در عمل نیز نشان دهند.

*به عنوان آخرین سوال، در هفته و مقام زن هستیم. چه پیامی برای زنان ایرانی دارید؟

 میلاد با سعادت حضرت زهرا (س) را به همه تبریک می گویم و امیدوارم که بزرگداشت مقام زن و روز مادر محدود به یک روز و  یک هفته نباشد و تمام روزها توجهات لازم به مادران و زنان ایرانی جلب شود.

.........................

گفتگو از : نرگس محمدی