فیلم های علمی ـ تخیلی فراوانی ساخته شده که خبر از نافرمانی گسترده ربات ها در سال های آینده می دهد و این که چگونه آنها تصمیم به قلع و قمع نوع بشر گرفته اند، اما حتی اگر قرار باشد در آینده چنین اتفاقی بیفتد، فعلا ربات ها توسط سه قانون مهم که ایزاک اسیموف، نویسنده چیره دست داستان های علمی ـ تخیلی، آنها را نوشته است، محدود می شوند.

قانون اول می گوید یک ربات نباید با ارتکاب عملی یا خودداری از انجام عملی باعث آسیب دیدن انسان شود. این در حالی است که قانون دوم اشاره می کند که ربات باید از همه فرمان های انسان صاحبش تبعیت کند مگر این که آن فرمان ها در تعارض با قانون نخست باشد و به این ترتیب حلقه امنی به وجود می آورد که انسان ها نتوانند از ربات ها برای کشتار بقیه استفاده کنند، اما اگر انسان آن بشری است که ما می شناسیم، نخواهد نتوانست از وسوسه دستکاری ربات ها برای تبدیل آنها به سلاح های کشتار جمعی دوری کند و اینجاست که قانون سوم به میدان وارد می شود. این قانون می گوید تا هنگامی که قانون نخست یا دوم زیرپا گذاشته نشده ، ربات باید وجود خود را حفظ کرده و در بقای خود بکوشد و به این ترتیب یک ربات فقط وقتی می تواند خود را نابود کند که حس کند از او سوءاستفاده می شود.

عیددیدنی ربات ها از تهران

همه این مقدمه برای این بود که به شما بگوییم این روزها ربات ها برای مقاصدی بسیار بشردوستانه ساخته می شوند. چه فکری خواهید کرد اگر روزی صاحب یک ربات خدمتکار در منزلتان باشید یا تیم فوتبالی رباتیک بخرید که بتواند با شرکت در مسابقات فوتبال برای شما پول درآورد؟ نظرتان درباره تصور یک زلزله وحشتناک و آواری که خدای ناکرده سر شما ریخته چیست؟ این که در آن لحظات وحشت و ناامیدی ناگهان صدای موتور الکتریکی یک ربات امداد و نجات که از راه های باریک و درز دیوار خودش را به شما می رساند و برایتان آب، هوا و کمک های بعدی را می آورد.

همه این اتفاقات خوب و جذاب دو هفته پیش مهمان تهران بود. راستش را بخواهید الان 9 سال است که تهران با هر نوروز خود را آماده پذیرایی از ربات هایی باهوش، قوی و حرفه ای تر از سال قبل می کند. ربات هایی که جوانانی از اقصی نقاط کشورمان و جهان آنها را طراحی و ساخته اند تا در رقابتی سه روزه، توانمندی های خود را به رخ یکدیگر بکشند. این مهندسان جوان تلاش دارند توانمندی ربات ها را از صنعت که سال هاست از ربات ها برای سرعت و دقت بخشیدن به کارهایش استفاده می کند، به خانه های من و شما بیاورند.

تیمون گیزه، لیدر تیم ربات انسان نمای سایز کوچک آلمان در این باره می گوید: آلمان کشوری کاملا صنعتی محسوب می شود و دامنه استفاده از ربات ها در صنعت کشور من بسیار گسترده است و تیم های زیادی هم در این زمینه کار و تحقیق می کنند، اما با این حال هنوز ربات ها نتوانسته اند به طور جدی وارد زندگی شخصی افراد شوند؛ در واقع ما رباتی نداریم که در خانه راه برود و کارها را انجام دهد.

موبایل ها و ربات ها

ربات ها برای این که بتوانند چنین نقشی در آینده ایفا کنند باید ضمن برخورداری از مکانیزم ها و بازوهای کارآمد، صاحب پردازشگر و حسگرهای دقیق و سریعی هم باشند. در کنار آن ارتباط با دیگر وسایل و ابزارها و قابل کنترل بودن آنها از طریق ابزارهای معمولی دور و برمان هم باید در نظر گرفته شود و اینجاست که با توجه به خبرهای دیجیتالی سال های اخیر درباره تلفن های هوشمند و برنامک های متعددی که برای آنها ساخته می شود، می فهمیم فاصله چندانی با ورود نخستین ربات های فوتبالیست به زمین فوتبال یا خدمتکاران رباتیک به منازلمان نداریم. همین پیش بینی به ما یادآور می شود که باید خیلی زود برای آماده شدن مردم برای داشتن یک ربات خدمتکار در منزل یا خرید از فروشگاهی که خدمات آن را ربات ها بر عهده دارند، کاری انجام دهیم.

پروفسور برنارد راث از اعضای فدراسیون جهانی ربوکاپ در سخنرانی خود در سمپوزیوم بین المللی رباتیک و هوش مصنوعی که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین و به موازات مسابقات ربوکاپ آزاد ایران برگزار شد، گفت: ما تلاش داریم تا کارهای سخت را به ربات ها بسپاریم و البته ارتباط ربات با انسان ها را نیز بیشتر کنیم تا مردم فکر نکنند ربات، ماشینی است که می تواند خطرناک باشد. اما قطعا نمی توانیم ربات را به یک انسان تبدیل کنیم، با این حال ارتباط نزدیک با ربات ها دور از دسترس نیست. در آینده ربات ها با ما حرف می زنند، عکس العمل نشان می دهند، شاد یا غمگین می شوند البته نه به شکل یک انسان؛ اما رسیدن به این اهداف در کوتاه مدت میسر نیست.

او معتقد است ربات ها باید به زندگی انسان کمک کنند و نسبت به زمان قبل از ساخته شدن خودش تحولی در کیفیت زندگی بشر به وجود آورد. او سپس در حالی که تلفن همراهش را به حضار نشان می داد، افزود: به طور مثال موبایل هم یک نوع ربات است که استفاده های زیادی برای ما دارد و در زندگی به ما کمک می کند، اما در گذشته این طور نبود.

ربات های خیالی

اما اگر فکر می کنید ورود ربات به زندگی شخصی انسان یک ایده دور است و دانشجویان مهندسی رباتیک را خیالپردازانی می دانید که از واقعیت های اجتماع خود غافلند، باید پای صحبت های ساناز طالقانی، عضو کمیته فنی لیگ ربات امدادگر مجازی در مسابقات بین المللی ربوکاپ آزاد ایران بنشینید که از ربات هایی صحبت می کند که وجود ندارند اما کار می کنند!

طالقانی درباره لیگ ربات امدادگر مجازی می گوید: هدف این لیگ فراهم کردن بستری نرم افزاری برای آزمایش دستورالعمل های یک ربات امدادگر برای امدادرسانی است. اما از آنجا که برای ساخت یک ربات امدادگر واقعی، بودجه زیادی لازم است، این لیگ کمک می کند تا طراحان با صرف حداقل هزینه، دستورالعمل ها برای نوشتن نرم افزار مورد نیاز یک ربات واقعی را مورد آزمایش قرار دهیم. در واقع این لیگ یک بستر تحقیقاتی کم هزینه را فراهم می کند.

در این لیگ به یک ربات فرضی فرصت داده می شود در یک محیط ناشناخته به طور تصادفی حرکت کند. سپس این ربات باید به صورت خودکار به جستجو در محیط، تهیه نقشه و پیدا کردن مصدومان بپردازد و در نهایت تیم براساس میزان فضای جستجو شده و تعداد مصدومان یافت شده، ارزیابی خود را ارائه می کنند.

نهمین دوره مسابقات ربوکاپ آزاد ایران در حالی به کار خود پایان داد که نسل جدیدی از مهندسان جوان ایرانی توانستند در کنار رقبای خود از دیگر کشورهای دنیا سطح دانش و فناوری خود را محک زده و درس هایی جدی از کار تیمی و پژوهش هدفمند بیاموزند. امید است با بهبود فضای کسب و کار در ایران، این جوانان کارآزموده، میهن عزیزمان را خانه شرکت های دانش بنیانی کنند که به وجود می آیند تا در آینده صنعت رباتیک حرف هایی برای گفتن داشته باشند./ ضمیمه کلیک

شهرام یزدان پناه