به گزارش خبرنگار مهر، ۳۰ تیر سال جاری خبرگزاری مهر طی گزارشی با عنوان «فرصت سوزی در توسعه بزرگترین میدان نفتی کشور» به بررسی اوضاع میدان نفتی مشترک آزادگان جنوبی و عقب ماندگی واحد فرآورش نفتی مرکزی آن پرداخت. وزارت نفت توضیحاتی را درباره این گزارش ارائه کرده است که در ادامه می‌خوانید:
۱ ابتدا لازم است مراتب عمیق تأسف خود را از انتشار گزارش‌های فاقد مبنا و منطق کارشناسی اعلام داریم، حتماً استحضار دارید که مسئله توسعه میادین نفتی موضوعی نسبتاً تخصصی و نیازمند دانش است بر همین اساس و همانطور که از ادبیات گزارش‌های اخیر مستفاد می‌گردد، هیچ‌گونه نگرش منطقی و تخصصی در تهیه و تولید محتوای گزارش مورد بحث دیده نمی‌شود که در بندهای بعدی به مواردی اشاره می‌شود.
۲ به طور کلی توسعه میادین نفت و گاز در جهان بر اساس یک نقشه راه و یک مدل گسترده توسعه طراحی و برآورد می‌شود که خود این مدل مبتنی بر یک فرآیند علمی و تخصصی است که به زبان علم نفت به آن MDP گفته می‌شود به تعبیری دیگر MDP هر میدان یک سند بالادستی توسعه است که تدوین شدن آن نیازمند مجموعه‌ای از مطالعات فنی و تخصصی، آزمایش‌های میدانی و برآوردهای اقتصادی است، صنعت نفت ما نیز از این فرآیند مستثنی نیست و همین روند برای تعریف اجزا و ارکان تمامی فعالیت‌های مورد نیاز برای توسعه یک میدان نفتی مبتنی بر MDP تهیه شده، انجام می‌پذیرد. با این وصف کاربرد واژه‌هایی نظیر «تکه‌تکه کردن پروژه توسعه» یا انتساب رویه توسعه میدان به یک شخص، عمدتاً ناشی از عدم اطلاع نویسندگان عزیز از کارکردها و رویه‌های توسعه صنعت نفت در ایران و جهان است. هر چند به نظر می‌رسد این سبک گزارش‌نویسی تا حدی نیز در راستای پروژه سیاسی «تخریب کارنامه وزارت نفت دولت فعلی» است.
۳ خلع شرکت چینی CNPC از طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی در سال ۹۳، مستند به مجموعه گزارش‌های دقیقی بود که بیانگر «فقدان اراده کافی در این شرکت» برای اجرای تعهدات قراردادی‌اش بوده است، علی‌رغم سابقه عملکرد شرکت‌های چینی در میدان آزادگان شمالی اما در میدان آزادگان جنوبی، با وجود گذشت چند سال، فعالیت درخور توجهی از سوی شرکت CNPC انجام نشد و زمان ترک این میدان، وضعیت تقریباً با آنچه پیش از اجرای قرارداد بود تفاوت زیادی نداشته و چه بسا در تولید وضع بدتر نیز شده بود، مزید اطلاع مخاطبین محترم در سال ۹۱ که قرارداد به CNPC تنفیذ شد، میدان آزادگان جنوبی با بهره‌گیری از ۲۱ حلقه چاه تولیدی، معادل ۴۲ هزار بشکه نفت تولید می‌کرد و در اردیبهشت ۹۳ و در زمان خلع‌ید از همان تعداد چاه تولید تا ۲۸ هزار بشکه کاهش یافته بود.
با این وصف واضح است که تعبیر گزارش‌نویسی مبنی بر اخراج چینی‌ها به «امید برجام»، تمرین جمله‌سازی برای تشفی‌خاطر همه کسانی است که از انعقاد برجام عصبانی و از ضربه دولت ترامپ به آن خوشحال شدند، هر چند خبرگزاری مهر در هنگام تهیه گزارش و طرح تهمت اخراج یک شرکت نفتی بین‌المللی به «امید برجام» آنقدر عجله داشته که فراموش کرده خلع ید از شرکت چینی در سال ۹۳ اتفاق افتاد اما برجام تیرماه ۹۴ منعقد شده است.
درباره خلع ید شرکت چینی، بدیهی است بعد از خلع ید قانونی از شرکت مجری، فرآیند توسعه میدان از جمله نرخ‌گذاری‌ها و لیست نیازمندی‌های کالا و مواد بر اساس مفاد قوانین مناقصات ایران، باید مجدداً انجام می‌شد، تعبیر مغرضانه این گزارش که در جمله غیرکارشناسی «وزیر نفت این میدان را به حال خود رها کرد» تجلی یافته است، نشان می‌دهد نویسندگان محترم اصولاً با فرآیند توسعه میادین نفت، اختیارات هیئت مدیره شرکت ملی نفت و الزامات حقوقی و قراردادی، آشنایی حداقلی نیز نداشته‌اند. میدانی که به حال خود رها شود، چگونه در طی چهار سال ۸۴ حلقه به چاه‌های آن و ۱۱۲ هزار بشکه به تولید آن اضافه می‌شود؟ چگونه در آن یک واحد فرآورشی پیش‌ساخته برای اولین‌بار، با مدل قراردادی نوین و مشارکت خارجی و بخش خصوصی در مدار تولید قرار می‌گیرد؟
۴ اگر وزارت نفت بارها به رسانه‌های منتقد و به ویژه به خبرگزاری مهر توصیه کرده است که مطالعات خود را درباره مسائل توسعه نفت و گاز افزایش دهند دلیلی غیر از این نداشته است که امیدوار بودیم از بروز خطاهای فاحش در تهیه گزارش‌هایی از این دست جلوگیری شود، اینکه گزارش‌نویس نوشته است که در آزادگان فقط حفر چاه انجام شده است، مؤید این نکته است که حفر چاه نفت و گاز از نگاه ایشان با کندن زمین به روش عادی برای چاه آب چندان تفاوتی نداشته است و این گران‌ترین و زمانبرترین بخش توسعه یک میدان از نگاه این یادداشت، چنان خرد و بی‌ارزش بوده است که باید از آن صرف نظر کرد.
در میدان نفتی آزادگان جنوبی، با توجه به مشترک و مرزی بودن میدان و فعالیت‌های انجام شده در بخش‌های همسایه، افزایش تولید مبتنی بر سرعت بخشیدن به حفاری، محور اصلی توسعه در نظر گرفته شد، به همین دلیل شرکت ملی نفت با بسیج امکانات و تلاش مجدانه شرکت‌های حفاری ایرانی توانست در مدتی کوتاه تأخیر تأسف‌بار مجری چینی را جبران کند البته که خبرگزاری مهر و رسانه‌های همسو، چشم خود را بر این تلاش‌ها بسته‌اند اما مزید استحضار افکار عمومی متذکر می‌شویم که در سال‌های ۹۳ و ۹۴ که فاز نخست توسعه میدان آزادگان جنوبی با تلاش شرکت ملی نفت، شرکت مهندسی و توسعه نفت و پیمانکاران حفاری در حال انجام بود، شدیدترین تحریم‌های ضد ایرانی و مستند به قطعنامه‌های سازمان ملل در حال اجرا بود و هر یک بشکه افزایش تولید نفت خام در شرایط آن روز، تأثیری غیرقابل انکار بر وزن ایران در تجارت انرژی طی دوران بعد از آن داشته است.
۵ با عنایت به این واقعیت که توسعه میدان آزادگان جنوبی در مقطعی و به دلیل عدم اراده شرکت مجری با تأخیر در توسعه مواجه شده بود، توسعه سریع میدان و ورود به مرحله پایداری دبی تولید، با اولویت بالاتری نسبت به احداث واحد نمک‌زدایی در نظر گرفته شد. این واقعیت را در نظر بگیرید که به دلیل پیوستگی مناطق تولید نفت در ایران، اساساً الزام برای ساخت واحد نمک‌زدایی «به ازای هر میدان» تصور باطلی است و شرکت ملی نفت هم به درستی و بنا به ضرورت توسعه سریع میدان، به تولید رسیدن چاه‌ها را منتظر و معطل احداث واحد نمک‌زدایی نکرد، تا امروز هم نفتی که در میدان آزادگان جنوبی تولید شده به هر طریقی یا با استفاده از ظرفیت خالی بقیه میادین یا با استفاده از دستگاه‌های فرآورش پیش‌ساخته، نمک‌زدایی شده است و منافع ملی ایران که افزایش تولید نفت بوده، محقق شده است. حالا معلوم نیست چه تصویری در ذهن نویسنده گزارش ایجاد شده که از واژه موهوم «فرصت‌سوزی عظیم در بزرگترین میدان نفتی ایران» استفاده کرده است!؟
۶ شرکت ملی نفت ایران یک سازمان دولتی که تمامی اقدامات آن به ویژه در زمینه فعالیت‌های تجاری باید منطبق بر آئین‌نامه‌های صریح و تحت نظارت دستگاه‌های ذی‌صلاح باشد، بر همین اساس انتخاب هر پیمانکاری به عنوان برنده یک مناقصه یا خلع یک پیمانکار از یک پروژه قطعاً مستند به مجموعه مفصلی از دلایل قانونی است که تنها حسب قوانین، دلایل و مستندات آن به رسانه‌ها ارائه می‌شود، با این توضیح متذکر می‌شویم که هم کنار رفتن شرکت کیسون از پروژه احداث واحد نمک‌زدایی آزادگان و هم انتخاب شرکت پتروپارس به عنوان تکمیل‌کننده توسعه این میدان و مجری این کارخانه، تماماً منطبق بر آئین‌نامه‌های بالادستی و الزامات قوانین و اصول تجاری (فراخوان‌های همکاری و مزایده و مناقصه) شرکت ملی نفت ایران است، اینکه نویسنده خبرگزاری مهر، پشت هر تغییر پیمانکاری یک دست نامرئی با اهداف موهوم می‌بیند، احتمالاً ناشی از «خودکارشناس‌پنداری» است و صرف این نگاه متوهمانه، مستندی برای تخطی از قانون در صنعت نفت نیست.
۷ درباره وضعیت توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی، به اطلاع می‌رساند توسعه تولید از این میدان حسب شرایط کلی کشور و منطبق بر برنامه‌های کلان شرکت ملی نفت و با رعایت صرفه و صلاح ملی در صیانت از مخازن و ازدیاد برداشت در حال انجام است و هیچ انحراف چشمگیری از برنامه کلان افزایش تولید این میدان رخ نداده است.
توضیحات خبرگزاری مهر
به گزارش خبرنگار مهر، وزارت نفت در جوابیه مذکور که به نظر می‌رسد صرفاً با هدف اقناع مدیران بالادستی انجام شده است تلاش کرده تا از توضیح درباره تأخیر تعیین تکلیف، توسعه و بهره برداری از میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی طفره برود. میدانی که بعد از گذشت ۷ سال به فکر ساخت واحد فرآورش مرکزی برای آن افتاده اند و در این مدت با استفاده از یک واحد فرآورش سیار با ظرفیت کمتر از ظرفیت تولید نفت از آزادگان جنوبی به فرآورش نفت این میدان پرداختند.
وزارت نفت در بند ۵ این جوابیه به اوضاع نامطلوب این میدان اعتراف کرده است و تولید نفت را نسبت به ساخت واحد فرآورش مرکزی اولویت داده است، در حالی که به گفته کارشناسان این دو، منفک از یکدیگر نیستند و در حقیقت استفاده از واحد فرآورش سیار برای میدان‌های کوچک یا دور افتاده که صرفه اقتصادی برای احداث واحد فرآورش مرکزی ندارند، توصیه می‌شود نه میدانی به عظمت آزادگان جنوبی.
در بند ۲ این جوابیه نیز به روند تخصصی در تدوین و شکل گیری MDP برای این میدان اشاره شده است، اما توضیحی برای علت تأخیر در این روند ارائه نشده است.
مسئله اصلی و محوری در توسعه و بهره برداری میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی، خلع ید شرکت سی ان پی سی چین نیست، بلکه فرصت سوزی آنجا معنا می‌یابد که مجموعه وزارت نفت، پس از خروج چینی‌ها روند لاکپشت وار و در ادامه، ایستا را برای توسعه و بهره برداری از این میدان عظیم در پیش گرفت. حال نیز کمتر از یکسال به پایان فعالیت وزارت نفت دولت تدبیر و امید باقی مانده و طبیعتاً روابط عمومی این وزارتخانه در راستای هدف سازمانی خود که حمایت از وزیر نفت و دولت تدبیر و امید است، اقدام به ارائه توضیحات سیاسی در واکنش به گزارشی تخصصی کرده است.
انتقادات مطرح شده از سوی خبرگزاری مهر تماماً نشأت گرفته از اظهارات کارشناسی و تخصصی بوده و طبیعی است که به مذاق سیاسی دولت و وزارت نفت کنونی خوش نمی‌آید.
