به گزارش خبرنگار مهر، مراسم اختتامیه اولین دوره جایزه و نشان ابوالحسن نجفی عصر امروز سه شنبه ۳ اسفند با حضور جمعی از مترجمین پیشکسوت از جمله ضیاء موحد، علی معصومی همدانی و مژده دقیقی در مرکز فرهنگی شهر کتاب در تهران برگزار شد و این جایزه به خاطر ترجمه رمان آشیانه اشراف اثر ایوان تورگنیف به آبتین گلکار مترجم این اثر تعلق گرفت.
ضیاء موحد شاعر و مترجم و از اعضای هیئت داوران نخستین دوره جایزه استاد ابوالحسن نجفی در حوزه داستان کوتاه و رمان با طرح این سئوال که آیا نجفی نظریه ای درباره ترجمه داشت یا خیر؟ گفت: یکی از آموزه های نجفی این بود که ترجمه کاری است که با مهارت و تمرین بدست می آید. او همچنین معتقد بود که ترجمه کاری است خلاقه که این حرف دقیقا مقابل حرف بسیاری از افرادی است که از تناظر یک به یک در ترجمه سخن می گویند.
وی افزود: حرف دیگر آقای نجفی این بود که اگر خواستید جمله ای را به فارسی ترجمه کنید، ببینید اگر نویسنده اثر فارسی زبان بود، آن جمله را چگونه می نوشت؟ که البته جواب این سئوال چندان آسان نیست.
موحد همچنین گفت: به نظر می رسید آقای نجفی معتقد بود از یک متن بیشتر از یک ترجمه خوب نمی تواند وجود داشته باشد. من زمانی که جوانتر بودم وقتی نزد ایشان از ترجمه های گذشتگان تعریف می کردم، ایشان به من توصیه می کرد که با دانشی که به مرور بدست آورده بودم، یک بار دیگر آن آثار را بخوانم تا ببینم آیا کماکان بر نظر اولم هستم یا نه؟ و وقتی این کار را انجام می دادم می دیدم که حق با اوست و تعریف های من چندان هم ثواب نبوده است.
در ادامه این مراسم حسین معصومی همدانی دیگر عضو هیئت داوران نخستین جایزه استاد ابوالحسن نجفی در سخنانی یکی از خصوصیات زنده یاد نجفی را معاصر کردن ترجمه با آثار ترجمه شده خود عنوان کرد و گفت: توقع کلی که از ادبیات وجود داشت، سبب شده بود که بیشتر از قبل به ترجمه توجه شود. از دهه سی به بعد جریانی در ترجمه ایران شکل گرفت که آثاری را برای ترجمه انتخاب می کردند که فاصله زمانی خلق وانتشار نسخه اصلی آنها با دوران ما زیاد نبود. نجفی هم در همین جریان قرار داشت. معصومی همدانی افزود: البته خطری که این کار دارد این است که ممکن است موضوعات این آثار در زبان اصلی شان دیگر مسئله اصلی نباشند که بعضی از کتابهایی که نجفی ترجمه کرد از این دسته بود با این وجود با خواندن آنها ما تصور دیگری از ادبیات بدست می آوریم؛ تصوری که در مطالعه آثار کلاسیک دیده نمی شود.
وی همچنین با بیان اینکه ابوالحسن نجفی اساسا اهل انجام دادن کارهای آسان نبود انتخاب های او را در ترجمه هم موید این مسئله عنوان کرد و گفت: نجفی آثاری را برای ترجمه انتخاب می کرد که موضوعات آنها و ترجمه آنها همواره با چالش روبرو بود. بخشی از ترجمه های او ممکن است به اندازه کتاب «خانواده تیبو» در خوانندگان عادی اثر نگذاشته باشد اما شاید برای اهل قلم و کسانی که داستان می نوشتند و می نویسند بسیار مفید هم بوده باشد.
این مترجم همچنین گفت: به همین دلیل است که به جرأت می توان گفت نسلی از نویسندگانی متاثر از ترجمه های ابوالحسن نجفی بوده اند و او همیشه با ترجمه های خود و روشی که در کارش در پیش گرفته بود، نویسندگان جوان را به خواندن آثار معاصر و جدید سوق می داد.
این عضو هیئت داوران نخستین جایزه استاد ابوالحسن نجفی ابراز امیدواری کرد که برگزاری این جایزه سبب شود توجه به ترجمه آثار جدید بیشتر شود و در عین حال از ترجمه آثار کلاسیک غفلت نشود.
در ادامه این مراسم مژده دقیقی مترجم و دیگر عضو هیئت داوران جایزه یاد شده در سخنانی با تمجید از کارنامه این مترجم فقید در حوزه ترجمه گفت: استاد نجفی چه در مقام مترجم یا ویراستار یا معلم یا پژوهشگر و حتی ناشر با همه مشغله ای که داشت چنانکه اندک استعداد و اشتیاقی در آدمهای پیرامونش می دید سعی می کرد حتما راهی پیش پای آنها بگذارد.
وی با اشاره به ۱۶ کتاب ترجمه ای منتشر شده از نجفی و همچنین ۳ کتابی که او به طور مشترک با همکاری رضا سیدحسینی، مصطفی رحیمی و احمد میرعلایی ترجمه کرده است، افزود: نجفی سوای دقت و روانی و رعایت امانت، سعی می کرد هر چه بیشتر در قالب سبک نویسنده فرو رود و خود به عنوان مترجم هر چه کمتر دیده شود. او آفرینش در زبان را لازمه ترجمه ادبی می دانست و در این حوزه کمتر به حد و مرزی قائل بود و از نوآوری استقبال می کرد.
دقیقی افزود: با ترجمه های برخی از مترجمان نسل ابوالحسن نجفی است که اهمیت سبک و لحن نویسنده و ضرورت رعایت ویژگی های زبانی متن اصلی در ترجمه مطرح می‌شود و دانش زبانی مترجم و صلاحیت او در کاری که به عهده گرفته، ابعاد گسترده تری می یابد.
این مترجم در ادامه با اشاره به آنچه در آشفته بازار ترجمه و عرضه آثار بی کیفیت با ترجمه های مغلوط تکراری و کپی شده گفت: معلوم نیست در بازاری که همه به بی رونقی آن اذعان دارد، این میزان اثر ترجمه شده و عمدتا هم با کیفیت نازل، چه توجیهی دارد.
وی با طرح این سئوال که به راستی ملاک ناشران برای ارزیابی ترجمه ها چیست؟ این پرسش را مطرح کرد که چرا ناشران استفاده از نیروهای متخصص را برای ارتقاء کتاب هایشان به حداقل رسانده اند یا آنها را به کلی از چرخه تولید حذف کرده اند.
متاسفانه برخی ناشران بعد فرهنگی کار خود ر ا به فراموشی سپرده اند و ای کاش ناشرانی که دغدغه فرهنگی ندارند این کار را به ناشران واقعی وا می گذاشتند و به حرفه های سودآورتری می پرداختند!
همچنین در این نشست زهرا محمدی مدرس زبان و ادبیات روسی که کتاب برگزیده نخستین جایزه استاد ابوالحسن نجفی را با متن اصلی آن تطبیق داده است، در سخنانی ضمن اشاره به جایگاه تورگنیف در ادبیات روسیه و جهان و اهمیت آثار او، ترجمه آبتین گلکار را از این آثار قابل تحسین و شایسته کسب این عنوان ذکر کرد.
در پایان این برنامه نشان طلایی منقش به تصویر زنده یاد استاد ابوالحسن نجفی و ۵ سکه جایزه نقدی به آبتین گلکار مترجم کتاب آشیانه اشرف اثر ایوان تورگنیف از نشر ماهی اهدا شد.
