فیلم‌های اینچنین در سینمای ما کم نیست؛ آثاری که باعث شدند کارگردان‌ها در یک شب ره صدساله بروند و البته برای برداشتن گام دوم فیلمسازی به بحران تصمیم‌گیری و وسواس دچار شوند.

• پرده اول

سپاس برای کارگردانی، بازیگر نقش اول مرد، بازیگر نقش دوم زن، آهنگسازی، فیلمبرداری و سرانجام بهترین فیلم به مفهوم مطلق. این سرنوشت «قیصر» مسعود کیمیایی در 1348 بود؛ فیلمی که نه به‌عنوان نخستین فیلم رسمی که در مقام نخستین فیلم او در اذهان ثبت شد و اهالی سینما و مردم برای دیدنش صف بستند. چنین سرنوشتی در سال‌های بعد از انقلاب برای یک عروس تکرار شد و سال69 بود که بهروز افخمی «عروس» را با بازی نیکی کریمی در نخستین نقش سینمایی راهی پرده کرد. فیلم حیرت منتقدان و مخاطبان را برانگیخت و در گیشه خوش درخشید ولی در جشنواره نهم موفق نبود.

دلیل ناکامی جشنواره‌ای عروس را نه در ضعف فیلم بلکه باید در ظهور نخستین فیلم مردی دانست که درست در همان سال کوله‌بار تجربه دستیاری بزرگان سینما را زمین گذاشت و فیلم ساخت. حرف از ساخته درخشان واروژ کریم‌مسیحی است که تا سال‌ها پرافتخارترین فیلم اول سینمای ایران بود. «پرده آخر» 8 سیمرغ از جشنواره نهم گرفت و اینگونه بود که طولانی‌ترین وقفه بین ساخته‌های اول و دوم یک کارگردان را رقم زد. کریم‌مسیحی 18سال بعد «تردید» را ساخت که هرگز به پای فیلم اول نرسید. افخمی هم 3سال بعد از عروس روی صندلی کارگردانی «روز فرشته» نشست.

• فیلم اول، صورت اول

در مرور عناوین فیلم‌های اول که با آغاز نمایش عمومی خیلی زود منتقدان و تماشاگران را با خود همراه کردند، بی‌تردید باید سراغ پیمان معادی و صفی یزدانیان را گرفت. «برف روی کاج‌ها» حاصل نخستین تلاش کارگردانی معادی بود که به دل‌ها نشست و نشان داد بازیگر جوان پس از سال‌ها فیلمنامه‌نویسی و بازیگری در فیلم‌های آدم‌های درجه‌یک تا توانسته آموخته و تجربه کسب کرده است. دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران سی‌امین جشنواره فیلم فجر مصداق این توفیق بود.

چند سال بعد یزدانیان هم فیلمی ساخت که برای تجربه اول بسیار دلپذیر بود. «در دنیای تو ساعت چند است؟» چند جایزه خارجی برد و در جشن خانه سینما هم بی‌نصیب نماند اما بهترین جایزه فیلم را مردمی به آن دادند که سبب شدند نخستین ساخته یزدانیان فیلمی مهم لقب بگیرد. معادی حدود 7سال پس از برف روی کاج‌ها در حال ساختن «بمب» است تا بر وسواس فیلم دوم غلبه کرده باشد اما یزدانیان هنوز تصمیمی برای ساختن فیلم دوم نگرفته است.

• فیلم اول، صورت دوم و یک روز

شاید به ‌طور قطع بتوان ساخته یک جوان آن روزها 26ساله را درخشان‌ترین و تحسین‌شده‌ترین فیلم اول تاریخ سینمای ایران دانست. «ابد و یک روز» روستایی توانست ۹سیمرغ بلورین (۶سیمرغ در بخش اصلی، ۲سیمرغ بهترین فیلم و بهترین کارگردانی در بخش نگاه نو و سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران) جشنواره سی و چهارم را از آن خود کند تا بهترین فیلم اول تاریخ جشنواره لقب بگیرد. او در 28سالگی برای دومین فیلم خود «متری شیش و نیم» پروانه ساخت داده و قصد دارد آن را با بازی شهاب حسینی و پیمان معادی مقابل دوربین ببرد.