مجید معارف استاد علوم و معارف اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار آئین و اندیشه خبرگزاری فارس، با اشاره به فرارسیدن سالروز شهادت امام جعفر صادق(ع) در پاسخ به این سؤال که چرا به مذهب شیعه، مذهب جعفری می‌گویند و آیا امامان قبل آنچنان که باید شیعه را معرفی نکرده‌اند یا احیانا تعالیم‌شان، تعالیم کارسازی نبوده که این مسئله تا زمان امام جعفر صادق(ع) باقی مانده است، گفت:‌ امام صادق(ع) ششمین امام ما شیعیان است و قبل از امام صادق(ع) پنج امام دیگر در شرایط گوناگون به ایفای وظیفه و مسئولیت پرداختند.

وی اظهار داشت: اگر نگاه کوتاهی به زندگی امامان گذشته داشته باشیم می‌بینیم از امام علی(ع) گرفته تا امام باقر(ع) هر کدام به گونه‌ای از محدودیت‌هایی برخوردار بودند؛ به عنوان مثال امیرالمؤمنین(ع) سی سال بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) زندگی کرد که 25 سال آن مصادف بود با خلافت خلفای سه‌گانه و در این مدت سکوتی را اختیار کرده بودند و آن پنج سالی که ایشان به خلافت رسیدند این امام همام را درگیر جنگ‌هایی مانند از جمله جنگ با مارقین، قاسطین و ناکثین که همین جنگ‌ها فرصت پرداختن به مسائل فرهنگی را از علی(ع)‌ گرفت.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران یادآور شد: وقتی به دوران زندگانی امام حسن مجتبی(ع)‌ می‌رسیم می‌بینیم ایشان بعد از یک چند ماه خلافت کوتاه مدت،‌ مجبور به صلح با معاویه می‌شوند و سپس یک زندگانی سکوت‌آمیز را به خاطر خفقان موجودی که اعمال شد در پیش گرفتند و نتوانستند اصول اصیل اسلامی و تشیع را ترویج کنند.

وی ادامه داد: زمانی که به زندگی امام حسین(ع)‌که می‌رسیم، می‌بینیم سیاست امام حسین(ع) ادامه سیاست امام حسن مجتبی(ع)‌است جز اینکه در زمان یزید به دلیل اینکه نمی‌خواهند زیر بار بیعت بروند، برخوردی پیش می‌آید که به شهادت ایشان و یاران با وفای ایشان منجر می‌شود.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: اگرچه دوران امامت امام چهارم(ع)‌ یک دوران طولانی است اما در این دوران از خفقان‌آمیزترین دورانی است که بر شیعه در دوران بنی امیه گذشته، به طوری که از شیعیان جز به تعداد انگشتان دست، واقعا کسی دور و بر امام چهارم جرأت رفت و آمد را نداشت لذا ایشان از یک قالب و الگویی به نام دعا استفاده می‌کنند و بسیاری از تعالیم خویش را در قالب دعاهای صحیفه سجادیه به جامعه القا می‌کنند.

وی گفت: بعد از شهادت امام زین‌العابدین(ع) در سال 94 هجری، امام محمدباقر(ع) امامت می‌رسد و از اواسط امامت ایشان که ما وارد قرن دوم می‌شویم یک نسیم‌هایی از آزادی در جامعه اسلامی به نفع شیعه وزیدن می‌گیرد و با وزیدن این نسیم‌ها امام باقر(ع) تعدادی از شاگردان مخصوص خویش را بر سمت خودشان جذب کردند؛ افرادی مانند زراره، محمد بن مسلم، ابوبصیر، فضیل‌بن سیار و ... اینها شاگردان امام باقرند بنابراین این امام همام کاری از صفر شروع کردند.

معارف یادآور شد: اینکه بنده می‌گویم امام باقر(ع) کاری را از صفر شروع کردند تعبیر امام صادق(ع) است که می‌فرمایند:‌ قبل از پدرم ابوجعفر باقر(ع) شیعیان از بسیاری مسائل حلال و حرام اطلاعی نداشتند مناسک حج را هم نمی‌دانستند اما وقتی پدرم آمد شیعیان را با اصول حلال و حرام، معرفت و خداشناسی و مناسک حج به طور بنیادین آشنا کرد و در حقیقت آنها را در مقابل فقه اهل سنت مجهز کرد. بنابراین این یک حرکت فرهنگی جدیدی است که به وسیله امام باقر(ع) شروع شد و این نکته مهمی است.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران ابراز داشت: همچنین امام صادق(ع) می‌فرمایند: زمانی که پدرم داشت از دنیا می‌رفت مرا صدا زد و فرمود: ای جعفر! من سفارش شاگردانم را به تو می‌کنم با آنها خوش‌رفتار باش و آنها را زیر بال پرورش خودت قرار ده. امام صادق(ع) می‌فرماید: من همان جا به پدرم قول دادم چنان در تربیت آنها بکوشم که اگر هر کدام را در یک شهری بیاندازند آنها به علم و دانش آن شهر و مردمان آن شهر نیازی پیدا نکنند بلکه برعکس اهالی آن شهر به علم و دانش این شاگردان نیاز پیدا کنند و همین امر نیز اتفاق افتاد.

وی خاطرنشان کرد: در واقع، می‌توان گفت حرکتی که امام باقر(ع) پی‌ریزی کرد و سنگ بنای آن را نهاد امام صادق(ع) این حرکت و این بنا را به عرش رساند این بنا را مرتفع کرد چرا که دوران امامت امام باقر(ع) در مقایسه با امام صادق(ع) کوتاه بود. امام باقر(ع) 20 سال امامت کرد و توانستند یک حرکتی را پایه‌گذاری کنند. در حقیقت این حرکت در زمان امام صادق(ع) به ثمر نشست و نهال‌های کاشته شده زمان امام باقر(ع) در زمان امام صادق(ع) به سروهای عظیم و مستحکم تبدیل شد و مردم شاهد آثار و ثمراتی هستند که اکنون به بار نشسته است و به همین دلیل مذهب را به نام مذهب جعفری می‌شناسند چون ثمرات و آثار در زمان امام صادق(ع) به بار نشسته است.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: دوران امامت امام صادق(ع) 35 سال بود با توجه به جنگ‌های بنی امیه و بنی عباس، امام صادق(ع) به دور از غوغای سیاست، عده‌ای زیادی را تربیت و پرورش دادند و آن آثار امامت و هدایت باقری در زمان امامت امام صادق(ع) خودش را نشان داد.

وی به روایتی از دوران امامت امام صادق(ع) اشاره کرد و گفت: روزی یکی از اصحاب امام صادق(ع) به نام ابوبصیر، سوالی از امام(ع) پرسید و گفت:‌ من گاهی روایتی از پدرتان شنیده‌ام که در مقام نقل به شما نسبت می‌دهم گاهی یک روایاتی را از شما شنیده‌ام اما در مقام نقل از قول پدرتان نقل می‌کنم آیا اشکالی متوجه من نیست؟ امام صادق(ع) می‌فرمایند: نه اشکالی ندارد اما من به تو اجازه می‌دهم هرچه را که حتی از من شنیدی به پدرم نسبت دهی و همه را از قول پدرم نقل کنی، چون ایشان بنیان‌گذار و پایه‌گذار است و این راه را آغاز کرده است. مقصود بنده این است که بین خود امامان که رقابت و چشم و همچشمی نیست و مذهب شیعه جعفری منافاتی با مذهب شیعه باقری یا مذهب شیعه حسینی ندارد شیعه از جهت قیام امام حسین(ع) حسینی است از نظر قیام امام علی (ع) علوی است، از نظر صلاح و اصلاح نهایی جهان مهدوی است لذا اینها نام‌گذاری‌هایی است که ما انجام می‌دهیم.