برآوردها و اطلاعات موجود، بهویژه بعد از سفر ترامپ به عربستان، نشان میدهد هماهنگی گستردهای میان طرفین برای بازگرداندن عراق به اردوگاه کشورهای عربی خلیجفارس شکل گرفته است. عربستانسعودی طی سالهای گذشته با جان و مال مردم عراق بازی کرده، همواره در جهت تخریب تلاشهای سیاسی برای حل بحرانهای این کشور اقدام کرده و در عمل، جنگی امنیتی علیه ثبات در عراق به راه انداخته است.
اما تمام این سیاستها بهطور ناگهانی، جای خود را به رویکردی جدید، مبنی بر تشکیل شورای هماهنگی میان ریاض و بغداد داده است؛ شورایی که براساس آن، زمینه برای شراکتهای اقتصادی، تجاری، زیرساختی و فرهنگی فراهم خواهد شد. بنابراین نهتنها حضور همزمان تیلرسون و العبادی در عربستان از روی تصادف نبوده، بلکه میتوان گفت وزیر خارجه آمریکا مایل است از نزدیک بر روند عملیاتی شدن طرح بازگشت عراق به اردوگاه کشورهای عرب خلیجفارس نظارت داشته باشد تا بهطور تدریجی، عراق از زیر چتر استراتژیک جمهوری اسلامی و محور مقاومت خارج شود.
اما آیا این تلاشها نتیجهای نیز خواهد داشت؟ به باور من، هر مسئول حکومتی عراق، از آقای العبادی گرفته تا دیگران، به تنهایی قادر به نمایندگی از سیاست خارجی و داخلی عراق نیست. در حقیقت ساختار جامعه عراق و وجود نیروهای سیاسی، مرجعیت دینی، پارلمان، جریان مقاومت و بدنه مردمی این کشور، دیدگاه مثبتی نسبت به عربستان سعودی ندارند، چرا که اقدامات این کشور در جهت حمایت از جریانات تروریستی و ایجاد آشوب در عراق را فراموش نکردهاند.
از سوی دیگر، جدیت لازم بهمنظور حفظ احترام حاکمیت ملی عراق و امنیت داخلی این کشور در چارچوب روابط دوجانبه در رفتار سعودیها مشاهده نمیشود. بر این اساس انتظار نمیرود چنین تلاشهایی برای خروج عراق از چتر استراتژیک مقاومت با موفقیت همراه شود؛ برای مثال، عربستان سعودی بهصورت غیررسمی از جدایی کردستان از عراق حمایت کرد، چراکه خواستار برپایی دولتی سنی-کردی در شمال عراق بود تا به این وسیله، قادر به تحریک کردهای داخل ایران و ترکیه باشد.
اما بعد از آنکه این برنامه آمریکایی-اسرائیلی-سعودی از طریق ورود ارتش، پلیس اتحادیه و حشد شعبی به داخل کرکوک با شکست مواجه شد، چارهای غیراز حمایت از یکپارچگی عراق و مخالفت با نتایج همهپرسی برای عربستان باقی نماند. در حقیقت پایان پرونده بحران کردستان از طریق ورود ارتش به کرکوک و سایر مناطق مورد اختلاف، عربستان را به سمت استفاده از ظرفیتهای پنهان در حوزه اقتصادی بهمنظور نفوذ در ساختار عراق، با نظارت آمریکا سوق داده است.
- رئیس مرکز مطالعات عراق
9492442