به گزارش سی .ان .ان بنا به اظهارات منابع آگاه، دکتر کنت برانتلی یکی از این افراد است که بلافاصله پس از احساس ابتلا به ابولا مساله را با پزشک معالجش در میان گذاشت و داوطلبانه داروی زیمَپ (ZMapp) دریافت کرد. پزشکان می گویند که خوشبختانه و در کمال ناباوری​​ظرف مدت یک ساعت علایم این بیمار، یعنی دشواری تنفس و تظاهرات گسترده پوستی، بهبود قابل توجهی یافت. نانسی رایتبل، تبعه آمریکایی دیگری است که تقریبا داستان مشابهی دارد. او نیز پس از ابتلا به ابولا این دارو را دریافت کرده و بهبود قابل ملاحظه ای یافته است. از آن جا که ابولا نه واکسن و نه درمان تائیدشده ای دارد، تاثیرات مطلوب این داروی آزمایشی در دو مورد مذکور پرسش های فراوانی در افکار عمومی برانگیخته است. در ادامه به مهم ترین این پرسش ها پاسخ خواهیم داد.

زیمپ کجا تولید می شود؟

زیمپ در یکی از شرکت های داروسازی آمریکایی به نام مَپ بیوفارماسوتیکال (Mapp Biopharmaceutical Inc) تولید شده است. این شرکت مطابق وبگاه رسمی اش در زمینه تولید داروهای جدید برای پیشگیری و درمان بیماری های عفونی فعالیت می کند، و تمرکزش بر نیازهای برآورده نشده در زمینه سلامت جهانی است. این شرکت با نهادهای رسمی آمریکا همکاری می کند و چند سالی است که به سفارش این نهادها به تحقیق و آزمایش در زمینه تهیه و تولید داروی بیماری ابولا مشغول است.

آیا داروی آزمایشی دیگری برای درمان ابولا وجود دارد؟

علاوه بر پروژه زیمپ، در ماه مارس امسال، موسسه ملی سلامت آمریکا 28 میلیون دلار برای پژوهشی گسترده در زمینه ابولا، طی پنج​سال آینده، تخصیص داده است. این پژوهش اکنون با همکاری محققان 15 موسسه مستقل که پیش از این به طور مجزا در زمینه ابولا تحقیق می کرده اند در جریان است. آنچه ظرف چهارماه گذشته صورت پذیرفته، تهیه فهرستی کامل از همه پادتن هایی است که این پژوهشگران آن ها را داروهای بالقوه بیماری ابولا به شمار می آورند و اکنون مشتاقانه در پی یافتن ترکیباتی هستند که بیشترین تاثیر را بر این ویروس خواهد گذاشت و البته یکی از مهم ترین اهداف شان یافتنِ سازوکار تاثیر آن دارو بر دستگاه ایمنی بدن خواهد بود.

از سوی دیگر، تکمیرا (Tekmira)، یکی از شرکت های داروسازی کانادا قراردادی 140​میلیون​دلاری با آمریکا برای تولید داروی ابولا دارد. این شرکت مرحله اول آزمایش داروی تولیدی خود را در ماه ژانویه گذشته آغاز کرده بود که اخیرا به دستور موسسه غذا و داروی آمریکا این آزمایش ها را متوقف ساخته و ملزم به انجام تحقیقات بیشتری روی داروی خود شده است. ​علاوه بر این داروهای آزمایشی، واکسن هایی نیز در مرحله تحقیق و آزمایش قرار دارند. توماس گیسبرت، یکی از پژوهشگران برجسته دانشگاه تگزاس، اخیرا اعلام کرده است که دست کم یک واکسن بالقوه برای ابولا روی افراد سالم داوطلب آزمایش شده است. موسسه ملی سلامت آمریکا نیز اعلام کرده است واکسن دیگری برای بیماری ابولا بزودی و در ماه سپتامبر آزمایش خواهد شد.

زیمپ چیست و چه می کند؟

زیمپ نوعی پادتن است. پادتن ها به طور کلی پروتئین هایی هستند که بدن به طور طبیعی تولید می کند و دستگاه ایمنی هم این پروتئین ها را برای مقابله با سلول های خارجی یا خطرناک و نابودی آن ها به خدمت می گیرد. اما زیمپ از آن پادتن هایی نیست که بدن انسان تولید می کند، بلکه از آن پادتن هایی است که اصطلاحا به «پادتن های مونوکلونال» معروفند. بر اساس وبگاه مایو کلینیک (Mayo Clinic) پادتن مونوکلونال مولکولی است که در شرایط کاملا آزمایشگاهی و به روش های بسیار دقیق مهندسی ژنتیک تولید می شود تا به بخش های معینی از یک سلول خطرناک بچسبد و آن را نابود کند. این نوع پادتن وقتی وارد بدن انسان شود، در اصل نقش همان پادتن های طبیعی بدن را بازی می کند. پادتن های مونوکلونال برای درمان بسیاری از انواع گوناگون بیماری ها، به ویژه انواع سرطان ها به​کار می رود. به گزارش سی ان ان منابع آگاه می گویند که داروی زیمپ یک پادتن مونوکلونال است که از بدن موش استخراج شده؛ به این معنی که موش ها در معرض ویروس ضعیف شده ابولا قرار گرفتند و سپس پادتن های تولیدشده در خون آنها برای تولید این دارو استخراج شده است. اما این تنها راه تولید زیمپ نیست. ظاهرا این دارو را می توان از پروتئین های ساخته شده از گیاه تنباکو نیز به دست آورد.

چرا این دارو فقط به این دو نفر تبعه آمریکایی داده شده است؟

بسیاری می پرسند که چرا این داروی آزمایشی برای این دو آمریکایی تجویز شده است؛ درحالی که افراد بسیاری در غرب آفریقا، حدود 1600 نفر، با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند، اما از این دارو بی بهره اند.

سازمان بهداشت جهانی در پاسخ می گوید که دخالتی در تصمیم گیری برای درمان این دو آمریکایی نداشته است. از نظر این سازمان باید از هر دو بیمار، با علم به این که این دارو پیش از این بر هیچ انسان دیگری آزمایش نشده بوده، اجازه می گرفتند تا به​چنین شیوه درمانی بپردازند. از موضعگیری سازمان بهداشت جهانی می توان دریافت که اکنون استفاده از این دارو منوط به اجازه خود بیمار است. به علاوه مشکلات اجرایی برای تجویز آن به این تعداد بیمار پیش روی پزشکان است که یکی از آنها مقدار بسیار کم داروی زیمپ است. اما به هرحال، در سایه تاثیر مثبت زیمپ در درمان ابولا، استفاده مجدد و عمومی از این دارو ممکن است مشمول مقررات «استفاده بشردوستانه» موسسه دارو و غذای آمریکا شود. این مقررات تحت شرایط خاصی اجازه می دهد داروهای در حال پژوهش، خارج از روال آزمایش های کلینیکی در دسترس افراد بیشتری قرار بگیرند.

آیا پزشکان می دانستند که زیمپ داروی موثری است؟

درست است که این دارو بر میمون های بیمار موثر بوده است، اما در آن آزمایش ها هم فقط هشت میمون درمان شده بودند. نکته بسیار اساسی آن است که هیچ تضمینی وجود ندارد دستگاه ایمنی بدن انسان درست مانند آن هشت میمون عمل کند و چه بسا ممکن است واکنش هایی متفاوت از خود نشان دهد. به همین دلیل است که هر دارویی را نخست در شرایط کلینیکی بر انسان آزمایش می کنند و پس از اطمینان کامل از عملکردش به تائید مقامات رسمی می رسانند. اما اکنون روند یادشده کمی مخدوش شده است. دو بیمار آمریکایی داوطلب شده اند که پیش از اتمام روند تائید، این داروها برای درمان شان به کار گرفته شود. خوشبختانه نتیجه مثبت و مطلوب بوده، ولی به این معنی نیست که به همین سادگی بتوان آن را برای هر بیمار دیگری تجویز کرد. به همین دلیل اولا باید منتظر تائید نهایی این دارو باشیم، به علاوه باید روی این دو فرد داوطلب نیز در آینده آزمایش های بیشتری شود تا نحوه تاثیر این دارو بر عملکرد دستگاه ایمنی بدن شان مشخص شود. دکتر آنتونی فاوسی، مدیر موسسه ملی بیماری های عفونی و حساسیت آمریکا، تاکید می کند دانشمندان باید درباره این فرض که زیمپ به دلیل تاثیر مطلوب بر این دو بیمار بر دیگر بیماران نیز موثر خواهد بود، بسیار محتاط باشند.

آیا شرکت تولیدکننده زیمپ مقادیر بیشتری از این دارو در اختیار دارد؟

دکتر فاوسی می گوید که این شرکت مقادیر بسیار کمی از داروی آماده برای مصرف بیماران در اختیار دارد. آنها در واقع درصدد افزایش تولید این دارو هستند، اما چنین کاری دست کم به چند ماه زمان نیاز دارد.

آیا این دارو می تواند اپیدمی ابولا را متوقف سازد؟

بهتر است مساله را کمی کلان تر ببینیم. به طور کلی هر داروی موثر در درمان ابولا، حال زیمپ باشد یا هر داروی دیگری، می تواند به پزشکان کمک کند که به درمان این ویروس مرگبار بپردازند، ویروسی که می گویند حدود 60 درصد مبتلایانش را در غرب آفریقا به کام مرگ می کشد. ولی برای پیشگیری از اپیدمی ابولا واکسن ابزار بسیار موثرتری است. واکسن ها منتظر بروز بیماری نمی مانند. آنها را به افراد سالم تزریق می کنند تا در برابر ابتلا به بیماری مصون بمانند. اما با این همه ظاهرا عزم جدی در تولید واکسنی برای پیشگیری از ابولا وجود ندارد. متخصصان می گویند یکی از موانع مهم بر سر راه مبارزه با ابولا آن است که شرکت های داروسازی مطمئن نیستند با تولید واکسن ابولا پول بیشتری عایدشان شود. به همین دلیل شرکت های بسیار کمی به ساخت چنین واکسنی علاقه نشان می دهند. (ضمیمه سیب)

مترجم :مسعود ایثاری

منبع: سی ان ان