گوناگون 14:37 - 11 مرداد 1394

به گزارش سویس دینی جام نیز، کلمه نعمت از نظر ادبی به یاء متکلم اضافه شده و به این حقیقت اشعار می‏ دهد که نعمت فقط آفریده خداست و دهنده و عطا کننده آن به انسان هم فقط خداست و احدی در ساخت و پرداخت آن سهم و نصیب مستقلی ندارد.

یاد نعمت اگر یادی با دقت عقلی و یادی همراه با انصاف باشد، بی ‏تردید انسان را به یاد منعم و احسان و لطف و محبت او می ‏اندازد، و یاد منعم آدمی را به فضای یا عظمت سپاسگزاری سوق می‏ دهد و در این صورت است که انسان چون در همه لحظات غرق انواع نعمت‏هاست با همه وجود یاد منعم است و از طریق قدرت این یاد به سپاس‏گزاری که در حقیقت هزینه کردن نعمت‏ها در عبادت رب و خدمت به خلق است اشتغال می یابد نعمت در این آیه شریفه شامل نعمت‏های مادی حق از قبیل من و سلوی و نعمت‏های معنوی حق از قبیل نبوت موسی، نزول تورات و آزادی از فراعنه و ستم‏های جانکاه آنان است.

نعمت‏هائی که سبب وحدت و عزت و کرامت و فضیلت این قوم شد، و یاد این نعمت‏ها و آثارش برای این است که این لجبازان و ستمکاران وضع فعلی خود را که وضعی ذلت‏بار و ناامن، و فضای بدبینی و کینه‏ جهانیان به آنان است با روزگار ایمان و عزت و وحدت و کرامتشان مقایسه کنند و با این مقایسه علل آن عزت و خوشبختی و این نکبت و ذلت را در یابند.

چهار حقیقت بسیار مهم‏

قرآن مجید از نظر کلی نعمت‏های حق را در چهار بخش اصولی بیان می ‏کند:

1- کمال نعمت و جامعیت آن‏

أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکُمْ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً «1»

آیا ندانسته‏ اند که خدا آنچه را در آسمان‏ها و آنچه را در زمین مسخر و رام شما کرده است و نعمت‏های ظاهری و مادی و معنوی‏اش را کامل و جامع به شما ارزانی داشته است؟

آری سفره نعمت مادی و معنوی حق بر همگان جامع و کامل است و راه هزینه کردن هر نعمتی را هم اسلام به انسان راهنمائی نموده، که اگر همه نعمت‏ها در همان جائی که باید هزینه شود هزینه گردد فضای زندگی دنیای مردم هم چون فضای بهشت آمیخته با امنیت و رفاه و آسایش خواهد شد.

کامل بودن نعمت‏های مادی و معنوی حق به شکلی اتمام حجت خدا بر بندگان است تا در قیامت نسبت به نواقص و کاستی‏ های اعتقادی و عملی و اخلاقی خود عذر و بهانه ‏ای نداشته باشند.

نعمت‏های آشکار و مادی در جهت رشد و تربیت جسم و آسایش و رفاه حیات مادی و نعمت‏های معنوی حق چون عقل و قرآن و نبوت و ولایت و فطرت و وجدان در جهت رشد و تربیت روحی و انسانی به انسان عنایت شده است، این خود انسان است که باید با کمک گرفتن از هدایت الهی هر دو نوع نعمت را در جهت کمال جسمی و روحی خود بکار گیرد.

2- تعداد نعمت‏

راستی کیست که کدام قدرت و کدام ماشین حساب است که بتواند نعمت‏های حضرت حق را که در حیات و زندگی کاربرد دارد بشمارد.

تعداد قطرات باران، برف، تگرگ، تعداد برگ‏های سبز درختان و نباتات و فعالیت‏های آنها در تأمین حیات، تعداد دانه‏ ها و حبه ‏ها و حصه‏ ها، تعداد گندم و جو و سایر حبوبات، قطرات آبی ‏که دریاها، رودها، چشمه‏ ها را تشکیل می‏ دهند، تعداد ذرات خاکی که در به وجود آمدن گیاهان کاربرد دارند، تعداد حیوانات بری و بحری و هوائی که برای بپا بودن خیمه حیات در کارند، تعداد اتم‏ها و ذراتی که پیکر همه موجودات و عوامل دست اندرکار زندگی و هستی را تشکیل می‏ دهند، تعداد سلول‏ هائی که بدن انسان به وسیله آنها سرپاست و .... شمارش این نعمت‏ها از عهده که برآید، و چه کسی از شکر و سپاس این همه نعمت‏ها بدرآید؟!

در این زمنیه به جایگاه دو سه نعمت و کاربرد آنها در زندگی و حیات توجه کنید:

ماشین مغز از نظر علم حیرت انگیزترین ماشین‏هاست و وظایفی را انجام می ‏دهد که پرقدرت‏ترین ماشین‏های ساخته بشری از انجام دادن آنها ناتوان است.

یکی از وظائف مغز ثبت و ضبط وقایع گوناگون است که نیروی حافظه را تشکیل می ‏دهد، حافظه انسانی فقط به قسمت کوچکی از مغز ارتباط دارد برای قدرت حافظه مثالی آورده ‏اند:

فرض کنیم مردی پنجاه سال از عمرش گذشته باشد بخواهد خاطرات خود را بدون کم و زیاد بنویسد برای درج این خاطرات معادل صدوشصت میلیون نسخه روزنامه به قطع بزرگ که در بیست صفحه و سراسر با حروف ریز چاپ شده باشد نیاز خواهد بود!

مکانیسم به یادآوردن خاطرات گذشته از بسیاری جهات مانند نوارهای ضبط صوت است، فرقی که دارد آن که نوارهای مغز به قدری ظریف و حساس است که با نوارهای معمولی نمی‏توان تطبیق کرد، نیروی برق نوارهای مغز از اعصاب بدن تأمین می‏ شود و هیچ‏گونه احتیاج به چرخیدن ندارد.

مطابق حساب دقیق اگر بخواهند ماشینی بسازند که کم و بیش کار یک مغز انسانی را انجام دهد، می ‏بایستی دستگاهی دو برابر بزرگ‏ترین ساختمان‏های جهان تهیه کنند و برای تهیه نیروی برق آن تمام برق حاصله از بزرگ‏ترین آبشار جهان را به آن اختصاص دهند و چون ناگزیر لامپ‏های الکترونی و سیم‏های این ماشین گرم می‏ شود باید تمام آب آن آبشار برای خنک کردن آن گرداگرد ماشین بگردد و با این همه کار ماشین اختراعی نخواهد توانست تمام وظایف مغز یک انسان معمولی را از نظر تفکر انجام دهد.

دانش و قدرت و حکمت او بزرگ‏ترین کارخانه جهان و دقیق‏ترین کارخانه جهان را در این حجم کوچک «که دارای 14 میلیارد سلول است» قرار داده است!

آیا این کار بزرگ‏ترین شاهکار آفرینش نیست؟

آیا این نشانه دانش بی‏ انتها و قدرت نامحدود او نیست؟! «2» غذائی که خورده ‏می ‏شود دارای موادی گوناگون و اجزائی مختلف است، اعضای پیکر ما نیز گوناگون و مختلف هستند و هر عضوی از آنها غذائی مخصوص به خود لازم دارد و غذای این عضو به درد آن عضو نمی‏ خورد.

غذائی که داخل پیکر انسان می ‏شود تجزیه می ‏گردد، به رنگ‏های گوناگون در می ‏آید، غذای هر عضوی درست می‏ شود و خدمت آن عضو تقدیم می ‏گردد تا ایشان میل فرموده نقیصه‏ای را که بر اثر حرارت غریزی برای ایشان پیدا شده جبران کنند.

در این پیکر کوچک چند کارخانه شیمیائی و مکانیکی و چند آزمایشگاه موجود است؟ مهندسان و کارگران این دستگاه‏ها کیانند و چند تن هستند، متخصصین این دستگاه‏ها در کدام دانشگاه تحصیل کرده ‏اند که هرگز اشتباه نمی ‏کنند و هیچ یک از تجزیه ‏های آنها خطا نمی ‏شود و همه مواد را می ‏شناسند.

مأموران ایصال غذا به هر عضو چگونه اشتباه نمی‏ کنند که غذای این عضو را به عضوی دیگر بدهند؟ این اعضا چگونه غذای خود را می ‏شناسند که غذائی دیگر را نمی‏ خورند، اینها پرسش‏هائی است که همه کس از پاسخ آنها ناتوان است، پاسخ قطعی آن است که سازنده ‏ای دانا و گرداننده ‏ای بسیار توانا همه این کارها را انجام می دهد کارهائی که عقل و علم بشر در برابر انجام دهنده‏ اش سر تعظیم فرود می ‏آورد. «3»

انسان وقتی که به مجموعه‏ای از کابل‏های پیچیده و تو در توی مراکز تلفن بر می‏ خورد غرق در شگفتی می ‏شود که چگونه هزاران تلفن در یک دم همه با هم سخن‏می‏گویند بدون این که یکی با دیگری اشتباه شود لذا انسان به مهندسان عالی مقامی که چنین دستگاه عظیم و دقیقی را ساخته‏اند آفرین می گوید.

ولی دستگاه اعصاب پیکر انسان به مراتب پیچیده ‏تر و تودرتوتر از یک مرکز تلفن شهرهای بزرگ است.

این دستگاه عظیم و دقیق عصبی، روز و شب میلیون‏ها پیام از میلیاردها سلول می ‏گذراند و حرکات قلب و دست و پا و تنفس را تنظیم می ‏کند.

اگر این ارتباطات منظم در پیکر انسان برقرار نبود بدن انسان از توده ‏های درهم و برهم و سلول‏های آشفته تشکیل می ‏شد.

آیا می‏ دانید که زبان دارای سه‏ هزار جوانه چشائی است که هر کدام آنها به وسیله عصبی با مغز مربوط است؟

آیا می ‏دانید که گوش‏ها دارای یک میلیون سلول شنوائی هستند؟ انتهای سلول‏های عصبی در گوش داخلی فرکانس‏های صوتی را گرفته و به ارتعاش در می ‏آیند آیا می دانید که هر چشمی دارای 130 میلیون گیرنده نورانی است که احساس ‏های نورانی گرفته شده را به مغز می ‏رسانند بنابراین دو چشم دارای 260 میلیون گیرنده نورانی است.

پوست دارای یک شبکه وسیع گیرنده است، اگر جسمی گرم را به پوست نزدیک کنند یکی از سی هزار گیرنده حرارتی آن زنگ اعلام خطر را به صدا در می‏آورد. به علاوه پوست دارای 250 هزار سلول حساس سرما و پانصد هزار سلول لمسی است.

جریان عصبی در هر ساعت بیش از سه هزار کیلومتر طی طریق می‏کند. آیا دستگاه به این عظمت و به این دقت که هرگز اشتباه نمی‏کند نشانه سازنده‏ای عظیم در دانش، عظیم در قدرت، عظیم در حکمت عظیم در رحمت نیست؟ «4» ریه ‏ها در یک دوره زندگی معتدل در حدود پانصد میلیون بار عملیات قبض و بسط را انجام می ‏دهند.

در جهاز تنفس، صدها هزار غده وجود داردکه از آن مایعی چسبنده ‏ترشح می ‏شود که ذرات زیان داری که در گرد و خاک وجود دارد و همراه نفس داخل بدن می ‏شوند جذب می ‏کند، اگر این مایع نبود ذرات مزبور در ظرف چند لحظه لوله ‏های تنفس را می‏ بستند و منجر به مرگ می ‏شد.

در لوله‏ های تنفس موهای بسیار باریکی وجود دارد که آنجا را پیوسته تمیز و پاکیزه می‏ کنند، این موها در ظرف یک ثانیه دوازده بار تمام لوله ‏ها را جاروب می ‏کنند و ذرات زیان بخش را به جهاز هاضمه‏ می ‏رسانند در آنجا تأثیر خود را از دست می ‏دهند.

لوله ‏های تنفس هوا را به 750 میلیون کیسه ریوی می ‏رسانند که در آن کربن و اکسید خون به اکسیژن حیات بخش تبدیل می ‏شود.

حکیم و توانا و دانائی که موجودی می ‏آفریند از هر ناحیه‏ ای خطر مرگ را از وی دفع می‏ کند هر چند خود آن موجود خطرها را تشخیص ندهد. «5»

اکنون پس از توجه به گوشه‏ای از نعمت‏های حق که در ساختمان برخی از آنها عدد میلیونی به کار رفته به این آیه شریفه که شمردن نعمت‏ها را غیر ممکن می ‏داند عنایت کنید.

وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لا تُحْصُوها إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ کَ فَّارٌ: «6»

اگر به شماره کردن نعمت‏های خدا اقدام کنید نمی ‏توانید آنها را به شماره آورید، بی ‏تردید انسان در برابر این نعمت‏های بی‏ شمار و خدای نعمت دهنده بسیار ستمکار و فوق‏ العاده ناسپاس است.

3- تبدیل نعمت‏

وجود مقدس نعمت دهنده، هدف از اعطای نعمت را هزینه کردن آن در عبادت و بندگی رب و خدمت به خلق قرار داده است، که اگر نعمت بدین‏گونه هزینه شود سعادت دنیا و آخرت انسان تضمین می‏ گردد و حیات فرد و خانواده و جامعه قرین امنیت و آسایش و راحت می ‏شود. ولی با کمال تأسف این نعمت‏های بی ‏شمار و عظیم به دست بسیاری از مردم نادان و غافل و مغرور و متکبر از هدف پاک و عالی ‏اش منحرف و تبدیل به ناسپاسی و کفر و گناه و معصیت و فساد و جنایت می ‏شود قرآن در این زمینه می‏ فرماید:

أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ کُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ جَهَنَّمَ یَصْلَوْنَها وَ بِئْسَ الْقَرارُ: «7»

آیا کسانی که نعمت خدا را به کفران و ناسپاسی تبدیل کردند و قوم خود را به سرای نابودی و هلاکت در آوردند ندیدی؛ سرای هلاکت و نابودی همان دوزخی است که در آن وارد می‏ شوند و بد قرار گاهی است.

ای کاش جامعه انسانی هم‏چون انبیاء الهی و امامان و اولیاء حق به تبدیل نعمت‏ها به امور مثبت و باارزش بر می ‏خاستند.

آنان نعمت را در کارگاه وجودشان قرار می ‏دادند و انرژی گرفته شده از نعمت را تبدیل به تعقل و اندیشه و عبادت رب و خدمت به خلق و اولاد صالح و شایسته می ‏نمودند.

انرژی گرفته شده از نعمت به وسیله امیرالمؤمنین (ع) تبدیل به عبادت‏های خالصانه بی‏ نظیر و تهجد و مناجات شبانه و دعای کمیل و صباح و نهج ‏البلاغه و در بخش دیگر از چکیده آن نعمت‏ها فرزندانی چون حضرت حسن و حسین و زینب و قمر بنی ‏هاشم به وجود آمد.

نوح در حدود نهصد و پنجاه سال زیست و ذره ‏ای از نعمت خدا در کارگاه وجودش هدر نرفت، او در تمام عمر پربرکتش جز عبادت و خدمت و مهرورزی به مردم و هدایت آنان کاری انجام نداد.

4- یادآوری نعمت‏

البته درباره یادآوری نعمت‏ها و توجه به آن‏ها و آثار این یادآوری و توجه به خواست خدا در آیاتی که مسئله یادآوری در آن مطرح است و در آینده مورد شرح و توضیح قرار خواهد گرفت مسائل مهمی خواهد آمد.

فَاذْکُرُوا آلاءَ اللَّهِ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ: «8»

پس نعمت‏های خدا را یاد کنید و در زمین تبهکارانه فتنه و آشوب برپا مکنید.

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ ... «9»

ای اهل ایمان نعمت‏های خدا را بر خود یاد کنید.

وفای به عهد

در آیه شریفه مورد بحث خدای مهربان به بنی اسرائیل می ‏فرماید:

وَ أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ‏

و به عهدم وفا کنید تا به عهدتان وفا کنم.

عهد خدا در میان بندگان مصداق اتم و اعظمش نبوت پیامبران و کتاب آسمانی است، وفای به این عهد عبارت از ایمان به انبیا و کتاب الهی و اقتدای خالصانه به پیامبران و اجرا کردن آیات کتاب خداست، و عهد بندگان نسبت به خدا اجابت دعای آنان و قرار دادنشان در قیامت در نعمت ابد بهشت و دار کرامت است.

وفای خدا به عهد بندگان که اجابت دعا و وارد کردنشان به بهشت عنبر سرشت است حتماً مشروط به وفای بندگان به عهد خداست و در این مرحله یک طرفه بودن هیچ جایگاهی ندارد، اگر بندگان به عهد خدا که در معنای گسترده ‏اش کتاب الهی و نبوت و امامت و ولایت است وفا نکنند بر خدا نیست که به عهد بندگان که اجابت دعا و بردنشان در بهشت است وفا کند، وفای خدا به وفای بندگان گره خورده و راه دیگری وجود ندارد.

چه خوش بی ‏مهربانی هر دو سر بی‏

که یک سر مهربانی درد سر بی

اگر مجنون دل شوریده ای داشت جدل لیلی از او شوریده ‏تر بی باباطاهر در این زمینه به روایات بسیار پرقیمتی که در معتبرترین کتاب‏ها آمده توجه کنید.

صدوق به اسنادش از ابن ‏عباس روایت می‏ کند که پیامبر اسلام فرمود: خدا أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ‏ را نازل فرمود: به خدا سوگند آدم از دنیا رفت در حالی که از قومش وفاء به فرزندش شیث را تعهد گرفت و قوم او نسبت به شیث وفا نکردند، و نوح از دنیا رفت در حالی که از قومش نسبت به سام وصی‏ اش پیمان گرفت ولی امتش به عهدش وفا نکردند، و ابراهیم از دنیا رفت در حالی که از قومش نسبت به اسماعیل تعهد گرفت ولی امتش به اسماعیل وفا نکردند و موسی از دنیا رفت در حالی که از امتش نسبت به وصی ‏اش یوشع بن‏نون پیمان گرفت ولی امتش به آن پیمان وفا نکردند و عیسی به آسمان بالا برده شد و از قومش برای شمعون بن‏حمون‏الصفا تعهد گرفت ولی امتش به عهد گرفته شده وفا نکردند، و من به همین نزدیکی‏ها از شما مفارقت می‏کنم و از میان شما می ‏روم و استوار و محکم نسبت به ولایت علی به شما سفارش می‏کنم، ولی برایم روشن است که شما هم در پیمان شکنی به همان راهی می ‏روید که امت‏های گذشته رفتند، شما به مخالفت و سرپیچی از وصی من برمی‏خیزید و به این عهدی که با شما می‏ کنم وفا نخواهید کرد!

آگاه باشید من عهدم را نسبت به ولایت علی با شما تجدید می‏ کنم هر کس این عهد را بشکند به زیان خود شکسته است و هر کس به عهدی که خدا بر آن تعهد گرفته وفا کند یقیناً پاداش عظیمی به او می دهند.

ای مردم علی رهبر و امام و خلیفه بر شما پس از من است او وصی و وزیر و برادر و همسر دخترم و پدر فرزندانم و صاحب شفاعت و حوض من است، هر کس از علی سرپیچی کند یقیناً از من سرپیچی کرده و هر کس نسبت به من عصیان ورزد خدا را معصیت نموده است.

و هر کس از علی پیروی کند از من پیروی کرده و هر که از من پیروی کند از خدا اطاعت کرده است.

ای مردم هر کس در سخنی یا عملی علی را رد کند تحقیقاً مرا رد کرده است و هر کس مرا رد کند خدا را بر فراز عرش رد کرده است.

ای مردم هر کس به جای علی رهبر و پیشوائی انتخاب کند پیامبری را به جای من انتخاب کرده و هر کس به جای من پیامبری انتخاب کند پروردگاری را به جای خدا انتخاب کرده است. ای مردم علی سید اوصیاء و پیشوای آبرومندان و مولای مؤمنان است دوستدار او دوستدار من و دوستدار من دوستدار خدا است، و دشمن علی دشمن من و دشمن من دشمن خداست.

ای مردم به عهد و پیمان خدا نسبت به علی که ولایت و امامت او بر شماست وفا کنید تا خدا در قیامت نسبت به وارد نمودنتان به بهشت وفا کند. «10» محمدبن‏ا بی ‏عمیر از جمیل دراج روایت می ‏کند که مردی به حضرت صادق (ع) گفت:

«جعلت فداک ان الله یقول: «ادعونی استجب لکم» و انا ندعو فلایستجاب لناء؟ قال لانکم لاتفون بعهده وان الله یقول اوفوا بعهدی اوف بعهدکم والله لووفیتم الله لو فی الله لکم:» «11»

فدایت گردم خدا می ‏فرماید: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم و ما خدا را می‏ خوانیم ولی دعایمان مستجاب نمی ‏شود فرمود: برای اینکه شما به عهد خدا وفا نمی ‏کنید در حالی که خدا فرموده: به عهدم وفا کنید تا به عهدتان وفا کنم، به خدا سوگند اگر شما نسبت به خدا وفادار بودید، حتماً خدا هم نسبت به شما وفادار بود.

از حضرت صادق (ع) روایت شده:

«القرآن عهدالله الی خلقه:» «12»

قرآن عهد خدا به سوی بندگان است.

از صریح این روایات که در کتاب‏های با ارزش و معتبری چون معانی الاخبار، کافی، تفسیر علی‏ بن‏ابراهیم، و تفسیر نورالثقلین نقل شده به روشنی استفاده می‏ شود که عهد خدا در میان مردم نبوت، ولایت، کتاب‏های آسمانی و عهد مردم نسبت به حق اجابت دعا و ورودشان به شرط وفای به عهد خدا به بهشت قیامت و دار کرامت است.

ترس از خدا

در آیه شریفه مورد بحث آمده:

وَ إِیَّایَ فَارْهَبُونِ‏

فقط از من بترسید.

رهبت از نظر لغت ترسی است که انسان را از دچار شدن به عقوبت فراری می‏ دهد. «13» به کار گرفتنش در این آیه به این معناست که از عقوبت و کیفر من نسبت به نقض پیمان و شکستن عهد بترسید آنگونه بترسی که شما را از دچار شدن به عذاب دوزخ فراری دهد.

ترس از حضرت حق از بهترین زمینه‏ های وفا به عهد حق است، کسی که محروم از این حالت با ارزش نفسانی است یقیناً به هیچ عهدی از عهود خدا وفا نخواهد کرد و نهایتاً دچار عذاب ابد خواهد شد.

آیه شریفه خطاب به یهود زمان پیامبر و پس از پیامبر است و روی این حساب باید گفت: عهد مطرح در آیه شریفه «عهدی» بر پایه روایاتی که به عنوان توضیح آیات قرآن در معتبرترین کتاب‏ها نقل شده و بخشی از آن در سطور گذشته ذکر شده عبارت از نبوت پیامبر و قرآن مجید و ولایت علی (ع) است که نقص و شکستن عهد خدا بی ‏تردید سبب عذاب ابد قیامت و کیفر شدید خداست.

در آیه بیست و هفتم سوره مبارکه بقره آمده نقض و شکستن عهد خدا موجب بر باد رفتن همه سرمایه ‏های وجودی انسان است اولئک هم الخاسرون و در سوره مبارکه رعد درباره عهد شکنان آمده است:

أُولئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ

اینانند که برای آنان لعنت و فرجام بد ودشوارتر سرای آخرت است.

پی نوشت ها:

(1)- لقان، آیه 20.

(2)- نشانه ‏هائی از او، 144.

(3)- نشانه ‏هائی از او، 58.

(4)- نشانه‏ هائی از او، 130.

(5)- نشانه ‏هائی از او، 197.

(6)- ابراهیم، آیه 34.

(7)- ابراهیم آیات 29- 28.

(8)- اعراف، آیه 74.

(9)- احزاب، آیه 9.