مادری غمگین، با صد تلاش پنجه فرو می‌برد به خاک. کنار می‌زند معشوقی بی‌محابا خاک را تا شاید زنده یابد نوعروسش را و اما تنها گلوبندش را می‌یابد. دهان‌های پرشده از خاک، چشم‌های گشاده شده از وحشت و همهمه‌ای که مرگ به راه انداخته شاهکاری از خودنمایی زمین است... طفل‌های ترسیده از بی‌رحمی زمین و مدرسه‌ای که با خاک یکسان می‌شود تا آواز "ز" مثل "زلزله" را در گوش دانش‌آموزان طنین‌انداز کند...
کودکانی که در آن زمان کنار خانه‌های دیروز و خاطرات زنده به گور شده، پدر و مادرهایشان را با آه و ناله ممتد صدا می‌زنند ولی دریغ از یک جواب! گیسوی مادری که گرفته‌ست رنگ خاک و همسری که جسم همدمش را از زیرآوار بیرون می‌آورد و غسل می‌دهد و از نو به خاک می‌سپارد...
و غیورمردانی که زیر آوار جا مانده‌اند و جسمشان به زیر خشت خشت درد و غم با خاک یکسان می‌شود... اینها همه تصاویری است که بعد از گذشت 12 سال از زلزله 85 شهرستان بروجرد و دورود هنوز بهت و اندوهش برای بسیاری از مردم لرستان تازه است.
لرستان یکی از استان‌های کشور با میزان لرزه‌خیزی بالاست که وقوع زمین لرزه‌های مخرب در سیمره، سیروان، دره سیلاخور و بروجرد دلیلی بر ادعای زلزله خیز بودن آن است.
2000 هکتار بافت فرسوده در لرستان وجود دارد و بیش از 41 درصد واحدهای روستایی آن غیر مقاوم‌اند؛ به عقیده کارشناسان وقوع زمین لرزه‌ای با شدت بیش از 4.5 ریشتر جان بسیاری از روستانشینان این دیار را به بازی خواهد گرفت و آن زمان با وجود هشدارهای پی در پی به مسئولین، توجیه فایده‌ای ندارد و مقصران بدون شک نه "زلزله" بلکه کسانی بوده که نسبت به حساسیت موضوع نگوییم بی‌توجه بلکه کم توجه هستند.
این بار نیز مثل هر بار ایسنا به مسئولین هشدار می‌دهد زلزله در کمین لرستان است و خانه‌های خشتی آن حادثه را انتظار می‌کشند و کوتاهی در بازسازی و بهسازی مسکن روستایی و بافت فرسوده شهری هیچ اما و اگری را نمی‌پذیرد و در صورت حادثه احتمالی این مسئولین‌اند که مسئول پاسخگویی به "کودکانی که رنگ یتیمی گرفته‌اند"، "پدرانی که به خاک غریبی نشسته‌اند"، "چشم‌های همیشه منتظر مادر و زجه‌ها و مویه‌های بی امانش"، "دست‌های نیاز جامانده از زیر آوار"، "اشک‌های خواهر برای جسم بی جان برادر" و "صدها جسم افتاده به خاک" خواهند بود.
با وجود این تأکیدات به نظر می‌رسد مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده روستایی و شهری لرستان راه به جایی نبرده و سقف خانه‌های غیرمقاوم در لرستان به جای آسایش همچنان تهدیدی برای سلامت روستانشینان محسوب می‌شود.
زندگی 35 درصد جمعیت لرستان در بافت های ناکارآمد
برزو بردی‌نشین، رئیس اداره عمران و بهسازی شهری راه و شهرسازی لرستان در این خصوص با اشاره به اینکه در استان سکونتگاه‌های غیررسمی در ۳۷ محله قرار دارند، به خبرنگار ایسنا گفت: این محله‌ها در پنج شهر، ۲۱ درصد از جمعیت شهری لرستان را در خود جای داده‌اند.
وی با بیان اینکه سکونتگاه‌های غیررسمی هشت درصد مساحت شهری لرستان را به خود اختصاص دادند، ادامه داد: 35 درصد جمعیت لرستان در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند.
بردی‌نشین با بیان اینکه 2000 هکتار بافت ناکارآمد و فرسوده در استان داریم، افزود: 15 درصد مساحت شهرهای استان ناکارآمد هستند. براساس همین بافت‌های ناکارآمد و فرسوده، ستادهای بازآفرینی در استان و شهرستان‌ها راه‌اندازی شده است. از محل اعتبارات ملی و استانی سال گذشته ۱۳ میلیارد تومان برای بازآفرینی سکونتگاه‌های غیررسمی و بافت‌های فرسوده به استان داده شده است. نیمی از این اعتبار جذب شده و در مرحله انتخاب پیمانکار هستیم.
با توجه به اینکه لرستان در نوار لرزه‌ای زاگرس به عنوان فعال ترین نقطه در زاگرس میانی قرار گرفته و وجود انواع گسل‌های بزرگ و کوچک، زمین‌لرزه‌های تاریخی، بافت فرسوده شهری و روستایی، تهدیدی جدی برای واحدهای شهری و روستایی غیرمقاوم محسوب می‌شود.
بافت‌های فرسوده شهری و روستایی لرستان تهدیدکننده هستند
رضا آریایی، مدیر کل مدیریت بحران لرستان نیز در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: زمین لرزه، سیلاب، زمین لغزش، طوفان، تندباد، سرمای سخت، گرمای شدید و خشکسالی ایران را در ردیف 10 کشور حادثه خیز جهان قرار داده است.
وی با اشاره به مهمترین پدیده‌های طبیعی که لرستان را در معرض خطر قرار می‌دهد، افزود: زمین لرزه، سیلاب، خشکسالی، آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع و ریزگردها از جمله این پدیده‌هاست.
آریایی اضافه کرد: لرستان در نوار لرزه‌ای زاگرس به عنوان فعال ترین نقطه در زاگرس میانی قرار گرفته است و وجود انواع گسل‌های بزرگ و کوچک، زمین‌لرزه‌های تاریخی، بافت فرسوده شهری، بافت فرسوده روستایی، وجود رودخانه‌های طغیانی و خروشان در توپوگرافی ناهموار و کوهستانی و ایجاد سیلاب‌های شهری و رودخانه‌ای، رودخانه‌های دائمی و فصلی، مدیریت شهری، توسعه بی‌رویه شهری بصورت افقی، وجود پدیده خشکسالی و کم آبی به علت نبود سیستم‌های هیدرولیکی و مکانیکی، وقوع پدیده‌های طبیعی دیگر همچون گردوغبار، آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع ، صاعقه، زمین لغزش و آفات گیاهی از جمله حوادث بالقوه تهدیدکننده استان است.
آریایی با اشاره به تاریخچه زمین لرزه در لرستان تصریح کرد: در این استان زمین لرزه کهن سیمره در 11 هزار سال پیش رخ داده، همچنین زمین لرزه دوم تیر 251 هجری شمسی در سیمره، زمین لرزه کهن اشترانکوه و تشکیل دریاچه گهر در ارتفاعات بلندمنطقه، زمین لرزه سوم بهمن 1287 هجری شمسی در سیلاخور، طبریجان بروجرد در 13 اردیبهشت سال 84 و زمین‌لرزه 11 فروردین ماه سال 1385 بر روی گسل سیلاخور بوده است.
وقوع 91 زلزله در شش ماهه اول سالجاری
وی ادامه داد: به طور میانگین هر دو روز یک زمین لرزه در استان رخ می‌دهد اما چون شدت آنها کمتر از 3.5 درصد است مردم آن را حس نمی‌کنند ولی ثبت دستگاه زلزله‌نگار می‌شوند.
مدیر کل مدیریت بحران لرستان خاطرنشان کرد: شش ماهه اول سالجاری 91 مورد زمین لرزه در استان ثبت شده و سه مورد از آنها که در شهرستان‌های خرم‌آباد، بروجرد و شهر چغابل رخ داده‌اند بالای 3.5 ریشتر بوده‌اند.هیچ کدام از این زمین لرزه‌ها خسارتی در پی نداشته و عمدتأ زلزله‌هایی با شدت بیش از 4.5 ریشتر منجر به ایجاد خسارت می‌شوند.
غیرمقام بودن 60 درصد واحدهای روستایی در برابر زلزله پنج ریشتری
مدیر کل مدیریت بحران لرستان تصریح کرد: بیش از 60 درصد از واحدهای روستایی استان در برابر زلزله‌هایی با شدت پنج ریشتر غیر مقاوم بوده و در صورت وقوع زلزله تخریب خواهند شد. در حال حاضر از مجموع 167 هزار واحد روستایی استان 60 درصد مقاوم و 40 درصد نیازمند بازسازی و تخریب است.
بنیاد مسکن متولی بازسازی و بهسازی است
آریایی اظهار کرد: هر آن امکان وقوع زمین لرزه‌ای که مخرب بوده و باعث ایجاد خسارت زیادی به شهرستان‌های لرستان شود، وجود دارد و احتمال خسارت در مناطق روستایی استان به دلیل مقاوم نبودن بافت‌های روستایی بیشتر است.
وی با بیان اینکه دولت برای بازسازی و بهسازی بافت فرسوده تسهیلات بانکی پرداخت می‌کند، افزود: متولی بهسازی واحدهای روستایی، بنیاد مسکن است.
در طی سال‌های گذشته بارها شاهد بوده‌ایم که زلزله‌های زیادی در استان به وقوع پیوسته و همواره بیشترین سهم خسارت از آنها نصیب روستاییان شده که دلیل عمده آن نامقاوم بودن واحدهای روستایی است.
در این رابطه کامران امیری، معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن لرستان به ایسنا گفت: 2861 روستا شامل 169 هزار و 875 واحد مسکونی در استان وجود دارد که از سال 74 تاکنون 102 هزار و 708 واحد از آنها مقاوم‌سازی شده‌اند. 59 درصد واحدهای روستایی لرستان بهسازی و بازسازی شده‌اند. 69 هزار و 832 واحد روستایی استان که معادل 41 درصد کل واحدهاست، در برابر زلزله و سایر بلایای طبیعی غیرمقاوم بوده و ایمن نیستند. از 32 هزار و 45 واحد روستایی خرم‌آباد، 17 هزار و 437 واحد بازسازی شده است.
بیشترین واحدهای غیرمقاوم در کوهدشت، خرم‌آباد و پلدختر
معاون بازسازی مسکن روستایی بنیاد مسکن لرستان یادآور شد: بیشترین واحدهای مسکن روستایی غیرمقاوم در شهرستان‌های کوهدشت، خرم‌آباد و پلدختر قرار دارند. بیشترین آمار واحدهای بازسازی شده مربوط به شهرستان بروجرد و دورود است چراکه از تسهیلات زلزله سال 85 بهره‌مند شده‌اند.
امیری افزود: واحدهای روستایی که بازسازی شده‌اند در برابر زلزله‌هایی با شدت 6.5 و 7 ریشتر مقاوم بوده و تخریب نمی‌شوند.
معاون بنیاد مسکن لرستان گفت: برخی از واحدهای روستایی استان کپری هستند و در صورت وقوع زلزله 4.5 ریشتری کاملا تخریب خواهند شد و ضرورت بازسازی آنها بیش از پیش امری حیاتی و اورژانسی است.
از سهمیه بازسازی 6800 مسکن در لرستان تنها 1710 واحد انعقاد قرارداد شد
وی با اشاره به بازسازی واحدهای روستایی غیرمقاوم در سال 96 اظهار کرد: در سال جاری از محل اعتبارت سال گذشته 6800 واحد سهمیه لرستان بوده که تاکنون 3056 واحد معادل 45 درصد سهمیه به استان ابلاغ شده و از این تعداد قرارداد نوسازی و بهسازی 1710 واحد با بانک‌ها منعقد شده است.
امیری با تشریح تسهیلات بازسازی مسکن روستایی تصریح کرد: امسال دو نوع تسهیلات در قالب وام‌های 18 و 20 میلیون تومانی به متقاضیان بهسازی و بازسازی پرداخت می‌شود؛ آن دسته از متقاضیانی که قصد احداث مسکن دارند می‌توانند وام 18 میلیون تومانی دریافت کنند و کسانی که قصد بازسازی و تخریب واحدهای فرسوده و کلنگی دارند وام 20 میلیون تومانی تعلق می‌گیرد.
این مسئول با اشاره به همکاری نسبتأ خوب بانک‌های لرستان در پرداخت تسهیلات بازسازی مسکن روستایی یادآور شد: برخی از بانک‌های استان در این خصوص سخت‌گیری می‌کنند و دلیل اینکه از سهمیه اختصاصی سالجاری عقب هستیم همین موضوع است.
مسکن لرزان روستایی روی دست بانک ها/ مقاوم‌سازی گرفتار شرط و شروط
وی خاطرنشان کرد: متقاضیان برای دریافت تسهیلات بازسازی مسکن روستایی نیاز به وثیقه و دو ضامن کارمند دارند و این شرایط استقبال را برای دریافت وام بهسازی کم کرده است. بانک‌ها باید تدابیری برای بحث وثیقه تسهیلات بازسازی مسکن روستایی بیندیشند تا استقبال مردم از این قضیه بیشتر شود.
شرایط فعلی و راهی سخت که بانک‌های لرستان پیش‌روی متقاضیان نوسازی و بهسازی واحدهای نامقاوم و فرسوده استان گذاشته‌اند روشن و مبرهن است که نتیجه و خروجی‌اش باقی گذاشتن تهدید مرگ در سایه‌سار بروکراسی اداری و ناامید کردن مردم برای آبادانی روستاهاست.
بنیاد مسکن تدبیری برای ضمانت به بانک ها بیندیشد
بیژن مقدم بیرانوند، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های لرستان نیز در خصوص اظهارات مسئولین بنیاد مسکن درباره سخت‌گیری برخی بانک‌های استان در پرداخت تسهیلات نوسازی به متقاضیان گفت: بعضأ گزارش‌هایی به دفتر کمیسیون شورای هماهنگی بانک‌ها درباره بانک‌هایی که هماهنگی لازم در پرداخت تسهیلات نوسازی مسکن روستایی را ندارند، داده می‌شود اما برخورد با آنها در حوزه اختیارات استاندار است. تا جایی که قوانین و دستوالعمل‌ها اجازه دهند به بانک‌های استان توصیه می‌کنیم در پرداخت تسهیلات بازسازی و بهسازی مسکن روستایی سخت‌گیری نکنند.
دبیر شورای هماهنگی بانک‌های لرستان یادآور شد: برخی روستاییان حداقل شرایطی که باید به بانک ارائه دهند را ندارند و بانک‌ها نیز طبق دستورالعمل حاضر به پرداخت وام به آنها نمی‌شوند.
وی با اشاره به ضمانت زنجیره‌ای در پرداخت تسهیلات نوسازی مسکن روستایی سال 85، تصریح کرد: تسهیلات بازسازی زلزله 85 تاکنون معوق هستند و متأسفانه مردم در بازپرداخت آنها همکاری و مشارکت لازم را ندارند و این امر موجب شده بانک‌ها در پرداخت تسهیلات سخت‌گیری کنند.
بانک‌ها بهانه‌ای برای عدم پرداخت تسهیلات مقاوم‌سازی دارند
مقدم‌بیرانوند با تأکید بر اینکه مردم در بازپرداخت این تسهیلات جدیت لازم را ندارند، افزود: این امر موجب شده بانک‌ها دیگر ضمانت‌های زنجیره‌ای را قبول نکنند و بهانه‌ای برای عدم پرداخت تسهیلات مقاوم‌سازی واحدهای روستایی داشته باشند. بنیاد مسکن باید در این قضایا تدبیری کرده و تضامینی به بانک ها دهد که در صورت عدم پرداخت اقساط از اهرم‌های خاص خود برای فشار به روستاییان استفاده کند، آنگاه بانک نیز حاضر به قبول ضمانت زنجیره‌ای به متقاضیان است.
عدم همراهی و تعامل بانک‌های لرستان با متقاضیان بازسازی و نوسازی واحدهای فرسوده روستایی با اذن به اینکه همه مسئولان آنها می‌دانند زلزله در کمین مردم استان است، قابل تامل بوده و نکته جالب‌تر و صدالبته بغرنج‌تر نداشتن اهرم و ابزار قانونی برای برخورد با کم‌کاری برخی‌ها در این برهه بوده که شاید در زمان وقوع زلزله و دادن تلفات مالی و جانی دیگر به هیچ وجه دردی از مردم دوا نشود و سوال اینجاست که مسئولان بانک‌های استان آن زمان چطور می‌توانند خود را بخشیده و وجدان راحتی داشته باشند؟!
رمز موفقیت درساخت وسازها تسهیل شدن ضمانت بانکی
مجید کیانپور، نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال گذشته، میزان روستانشینی کشور 25.9 درصد است و جمعیت ساکن در روستاها، 20 میلیون و 730 هزار و 625 نفر است.
وی با اشاره به اینکه لرستان روی کمربند زلزله قرار دارد نوسازی واحدهای روستایی آن بسیار بااهمیت است، اضافه کرد: زمانی که زلزله سال 85 رخ داد ظرف هشت ماه 38 هزار واحد مسکونی در استان احداث شد و رمز موفقیت در این ساخت وسازها تسهیل شدن ضمانت بانکی بود.
نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس ادامه داد: در آن دوره متقاضیان دریافت تسهیلات بازسازی مسکن با ضمانت زنجیره‌ای ضامن یکدیگر می‌شدند و با پرداخت این وام‌ها بنیاد مسکن شروع به ساخت و ساز می‌کرد.
وی در خصوص تضامین بانکی برای نوسازی واحدهای فرسوده افزود: ضمانت دو نفر برای دریافت وام نوسازی مسکن روستایی برای متقاضیان بسیار سخت است و ضرورت ایجاب می‌کند بانک مرکزی به نحوی که مشکل وثیقه این تسهیلات رفع شود، در شیوه نامه خود تجدیدنظر کند و این تغییر در شورای مرکزی پول تصویب و به بانک‌ها ابلاغ شود.
کیانپور تأکید کرد: تا زمانی که مشکل وثیقه بانکی تسهیلات نوسازی مسکن روستایی برای روستاییان رفع نشود، امر نوسازی به خوبی اتفاق نمی‌افتد و با وقوع یک زلزله با شدت بالا شاهد خسارات جبران ناپذیری خواهیم بود.
نائب رئیس کمیسیون عمران مجلس یادآور شد: بانک مرکزی باید هر چه سریعتر برای رفع این مشکل روستاییان که محور تولید و اقتصاد کشور نیز محسوب می‌شوند وارد عمل شده و بانک‌ها را موظف کرده تسهیلات بازسازی مسکن روستایی را به متقاضیان پرداخت کنند.
مقاوم‌سازی مسکن شهری و روستایی نه تنها هزینه نیست بلکه به نوعی پس انداز است و مسکن مقاوم امروز، در آسیب فردا خسارت به بار نخواهد آورد و می‌طلبد بانک‌های لرستان روند فعالیت‌های حمایتی از روستاییان را تغییر دهند و در این میان رایزنی مسئولان استان برای حل مشکل نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
گزارش از ساناز رباطی، خبرنگار ایسنا
انتهای پیام
