خبرگزاری فارس - گروه جامعه: ماجرای توسعه گردشگری در آشوراده، تنها جزیره دریای خزر، کابوسی است که هر چند سالی به سراغ این منطقه حفاظت شده و ذخیره گاه زیستکره می آید، ماجرایی تلخ از بی تدبیری که ریشه آن به مسئولان محیط زیست در دولت اصلاحات برمی گردد.

به طوری که در آخرین جلسه هیأت دولت محمد خاتمی، واگذاری 380 هکتار از این جزیره بکر به یک شرکت خصوصی تصویب می شود اما با پیگیری کارشناسان و رسانه ها و ورود دستگاه های نظارتی، «آشوراده» از این مهلکه نجات می یابد و به دلیل تخلفات صورت گرفته، مصوبه واگذاری آن در اولین سال از دولت محمود احمدی نژاد، «باطل» اعلام می شود.

اما چندین سال بعد از این اتفاق، دوباره در سال 90 در دوره ریاست محمد جواد محمدی زاده در سازمان محیط زیست، موضوع واگذاری آشوراده به بهانه توسعه گردشگری، داغ می شود که این بار هم مخالفت های کارشناسان، کارساز شده و اقدامی صورت نمی گیرد.

و این پایان ماجرای آشوراده نیست چون ظاهراً سود سرمایه گذاری در یک جزیره بکر و دست نخورده به قدری است که پای سرمایه گذار این جزیره ( م. ی. پ) از دولت اصلاحات به دولت تدبیر و امید کشیده شده است، این بار نه در قالب ارائه سند و بحث واگذاری جزیره، بلکه در ظاهری توجیه پذیرتر به نام تفاهم نامه ای رسمی میان سازمان محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.

محیط زیست در برابر گردشگری، «آشوراده»را باخت؟!

تفاهم نامه ای که باز هم صدای اعتراض دوستداران محیط زیست را بلند کرد تا جایی که دغدغه ها و نگرانی های خود را از سرنوشت پیش روی آشوراده در نامه هایی به رئیس جمهور و معاون ایشان یعنی رئیس سازمان محیط زیست اعلام کرده اند.

به طوری که دلاور نجفی، معاون اسبق سازمان محیط زیست در نامه ای به ابتکار اینگونه می نویسد: «سرکار خانم دکتر ابتکار هم اکنون چه شده است که دوباره تجربه تلخ سال 1384 در حال تکرار است؟!  آیا جزیره آشوراده ارزش زیست محیطی خود را از دست داده است؟ آیا از لیست مناطق چهار گانه حذف گردیده است و یا اینکه فشار و رانت همزمان، شما را به عقب نشینی واداشته است؟

مگر نه اینکه بیش از 75 درصد عرصه جزیره بر اساس نتایج مطالعات زون حفاظت می‌باشد؟ آنگونه که گفته می‌شود و تبلیغ می گردد بنا است آنجا تبدیل به جزیره کیش دیگری بشود! آیا در آن صورت چیزی از ایستگاه زمستان گذرانی پرندگان مهاجر باقی می‌ماند؟ آیا باز می‌توان آشوراده را پناهگاه حیات وحش نامید؟

سرکار خانم دکتر ابتکار، اگر چه واگذاری جزیره آشوراده در سال 1384 به نوعی بی تدبیری قلمداد گردید ولی واگذاری دوباره آن در سال 1393 قطعا نام دیگری خواهد داشت.»

یا حتی اسماعیل کهرم، مشاور معصومه ابتکار می گوید: «واگذاری آشوراده به گردشگری به معنای نابودی محیط زیست است و این مسئله کاملاً شفاف و روشن است و به هیچ وجه نمی توان آن را توجیه کرد.»

به اعتقاد وی، واگذاری مدیریت این منطقه برای توریسم به معنای ساخت هتل های 20 طبقه، هجوم جمعیت و درخواست هایی مانند ساخت تله کابین، جت اسکی، افزایش آلودگی ها، افزایش سر و صدا، تجمع زباله ها و ورود پساب ها به تالاب و هجوم انواع ماشین ها و درخواست برای پارکینگ و... است.

مشاور رئیس سازمان محیط زیست تصریح می کند: زمانی که دولت بر یک پروژه اصرار دارد مسئولان محیط زیست چاره ای به جز توجیه کردن ندارند. باید بگویم محیط زیست، میانکاله و آشوراده را به گردشگری باخت و زورش به دولت نرسید.

حجت الاسلام حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان آذرماه امسال در سفر به استان گلستان می گوید: «یکی از تاکیدات دولت در سفر به استان گلستان تبدیل کردن جزیره آشوراده به یک مرکز گردشگری است، در گذشته هم این بحث مطرح بوده اما سازمان محیط زیست اشکالاتی درباره آن مطرح کرده بود اما این اشکالات در جلساتی که برگزار کردیم، مرتفع شد.»

مسعود سلطانی فر، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم درباره آشوراده معتقد است: «جزیره آشوراده سالهای سال با مشکلات و محدودیت ها روبرو بود و اکنون با تهیه طرح اجرایی گردشگری و رایزنی های هیأت دولت امکان سرمایه گذاری در این منطقه فراهم شده است.»

معصومه ابتکار هم که مخالف واگذاری آشوراده در دولت احمدی نژاد بود امروز در تغییر جهتی سیاسی، در دفاع از طرح تبدیل آشوراده به مرکز گردشگری می گوید: «امیدوارم روزی در این کشور بر اساس قانون و در اجرای اصل پنجاهم قانون اساسی نظر تخصصی این سازمان، فصل الخطاب همه دستگاه های اجرایی قرار گیرد.»

و اما قانون ...

به موجب ماده یک و ماده شش قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، وظیفه سازمان محیط زیست حفاظت، پیشگیری و ممانعت از هر نوع آلودگی و اقدام مخربی است که منجر به از بین رفتن تعادل اکولوژیک طبیعت می شود. در هیچ بخش این قانون سخنی از تامین مطالبات مردم برای اشتغال و گردشگری به میان نیامده است. همچنان که به موجب ماده ١٦ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، این سازمان قائم مقام قانونی دولت در مناطق چهارگانه است و حق واگذاری مناطق را ندارد. حتی اگر این واگذاری قطعی هم نباشد، این سازمان حق واگذاری مدیریت منطقه به قصد تغییر کاربری، بدون اخذ موافقت سازمان جنگل ها را ندارد.

ماده 16 تأکید می‌کند که مناطق تحت مالکیت سازمان محیط زیست غیرقابل انتقال است و ماده 8 همین آیین نامه  نیز هر گونه فعالیت حتی در حد بوته‌کنی را در این مناطق ممنوع دانسته است. از این رو، صرف نظر از این که در رخداد اخیر واگذاری قطعی زمین صورت نگرفته اجرای طرح گردشگری در این منطقه مستلزم تغییر کاربری منطقه است و در نتیجه اقدام اخیر سازمان حفاظت محیط زیست «غیرقانونی» است.

از سوی دیگر، به موجب قانون الحاق ایران به کنوانسیون تنوع زیستی مصوبه سال ١٣٧٤ مجلس شورای اسلامی، دولت ایران متعهد به حفظ تنوع زیستی و شبکه مناطق حفاظت شده کشور شده است و از این رو، موافقت با هر گونه اقدام مغایر با ضوابط حاکم بر مناطق چهارگانه، تخطی از قانون است و منجر به خدشه دار شدن اعتبار دولت ایران نزد مجامع بین المللی از جمله یونسکو، اتحادیه جهانی حفاظت، کنوانسیون رامسر و کنوانسیون حفاظت از تنوع زیستی می شود.

تفاهمی برای بهره برداری از 380 هکتار به همان مالک قلابی 10 سال پیش!

تفاهم نامه ای که 10 صبح 93/9/9 با موضوع «طرح گردشگری در جزیره آشوراده»، کیخا، معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست و شیرکوند، معاون سرمایه گذاری سازمان میراث فرهنگی آن را به امضا رساندند طبق متن تفاهم نامه برای 380 هکتار از زون طبیعتگردی است که 10 درصد آن یعنی 38 هکتار، سطح اشغال ساخت و ساز اعلام شده است.

در بندی از آن راه اندازی بازارچه های سنتی و محلی و در بندی دیگر انجام فعالیت های ورزشی آبی و امثال آن با درنظرگرفتن ملاحظات زیست محیطی آمده است.

اما دلاور نجفی، معاون اسبق سازمان محیط زیست درباره جزئیات این تفاهم نامه به خبرنگار خبرگزاری فارس می گوید: این تفاهم نامه برای 380 هکتار از اراضی آشوراده است، اینها که می گویند واگذاری نیست چرا این پروژه به کسی واگذار شده است که 10 سال پیش سند گرفته بود و به ناحق مالک 380 هکتار از آشوراده شده بود و در نهایت بنا به رأی دادگاه بندر ترکمن، «خلع ید» شد؟ حالا بعد از 10 سال دوباره همین 380 هکتار را به او دارید برمی گردانید؟

وی تصریح می کند: بد نیست معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست طرح زون بندی منطقه را یک بار دیگر مطالعه کنند، آیا در زون طبیعتگردی گسترده ما محل اقامت شبانه داریم؟ آیا ورزشهای آبی داریم؟ هیچ کدام را نداریم.

معاون اسبق سازمان محیط زیست ابراز نگرانی می کند که اگر واگذاری آشوراده قبلاً ناشیانه بود امروز حرفه ای دارد انجام می شود.

سعید شیرکوند، معاون سرمایه گذاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم تأکید می کند که «قرار است در آشوراده طبیعتگردی گسترده صورت گیرد بحث هایی مثل اسب سواری، دوچرخه سواری و...»

سازمان بازرسی کل کشور دوباره وارد آشوراده شد

سازمان بازرسی کل کشور که در اولین دوره بحث تملک آشوراده در سال 84 یک بار ورود پیدا کرد و مانع از به نتیجه رسیدن تخلفات صورت گرفته شد، این بار با شکایت دو معاون اسبق سازمان محیط زیست پایش به ماجرا باز شده است.

دلاور نجفی و محمد باقر صدوق به دلیل موافقت سازمان محیط زیست با تغییر کاربری جزیره آشوراده به گردشگری به سازمان بازرسی کل کشور شکایت کرده اند.

دلاور نجفی خوش بین است به اینکه این شکایت در سازمان بازرسی به نتیجه خوشایند دوست داران محیط زیست می رسد اما او می گوید که یک درصد اگر از این طریق نتواند مانع از تاراج آشوراده شود افشاگری هایی درباره پشت پرده فرد سرمایه گذار و محیط زیست خواهد کرد.

آشوراده، انتخاب خوبی برای آزمون و خطا نیست

مرور واگذاری های سابق مثل واگذاری منطقه حفاظت شده  جزیره «فارور» و  جزیره «بنی فارور» به منطقه تجاری اقتصادی، واگذاری چهل هکتار زمین‌های منطقه حفاظت شده «دنا» به شهرک صنعتی، واگذاری 700 هکتار از منطقه «جاجرود» به مسکن مهر، واگذاری 270 هکتار از پارک ملی «کلاه قاضی» اصفهان به شهر بهارستان، واگذاری 210 هکتار از پارک ملی «بمو» به توسعه پالایشگاه و مسکن مهر، واگذاری ده‌ها هکتار از منطقه حفاظت شده «سراج» برای طرح‌های نفتی هرمزگان، واگذاری پارک ملی «لار» برای هتل‌سازی و... همه نشان از یک زمینه مشترک دارند، خداحافظی با محیط زیست به بهانه های تجاری.

و این بار نوبت به آشوراده رسیده است منطقه ای با مساحت حدود 680 هکتار در منتهی الیه شبه جزیره میانکاله و در دهانه خلیج گرگان، در 3 کیلومتری شهر بندرترکمن به عنوان خانه گونه های متعدد پرندگان، ایستگاه زمستانه پرنده های مهاجر و زیستگاه ماهیان خاویاری و ...

آشوراده تحت عنوان طبیعتگردی قرار است به مرکز گردشگری تبدیل شود اما ایران مگر بالاتر از تعداد انگشتان دست، ذخیره گاه زیستکره دارد که طبیعتگردی را می خواهد در یکی از این ذخیره گاه ها راه بیندازد آن هم با ساخت و سازهایی به وسعت 38 هکتار؟

بر کسی پوشیده نیست که گردشگر اگر قرار است وارد منطقه ای شود تمام الزامات ماندن در آن منطقه را می خواهد از رستوران، هتل و سرویس بهداشتی گرفته تا انواع وسایل تفریحی که وارد کردن این همه فشار به یک منطقه حفاظت شده محیط زیستی، قطعا قابل تحمل نخواهد بود و اگر چه مدتی دوام بیاورد اما «نابودی» گونه های جانوری و گیاهی آن بی شک، پایان ماجرا خواهد بود. نابودی گنجینه های زیست محیطی یکی پس از دیگری تنها برای رسیدن سرمایه داران به ثروت هایی که سالها برای رسیدن به آن دست و پا می زنند و به هر روشی متوسل می شوند.

و اگر رئیس سازمان محیط زیست به عنوان منجی مناطق طبیعی و حفاظت شده کشور تدبیر درستی برای نجات این مناطق از دست سرمایه داران نداشته باشد و نتواند سایر بخشهای دولتی را در «حفاظت از محیط زیست» در برابر «تجارت از محیط زیست» مجاب کند، باید به انتظار نشست تا مناطق حفاظت شده یکی پس از دیگری به تاراج روند.