به گزارش عیارآنلاین، گاز طبیعی یا متان (CH4) ساده ترین و پرمصرف ترین هیدروکربن، در بین زنجیره‌های هیدروکربنی است. در انتهای سال ۱۳۹۲ کل میزان مصرف این گاز در کشور حدود ۱۶۰ میلیارد متر مکعب بوده است که از این میزان، بخش صنعتی، نیروگاه و خانگی به ترتیب ۳۶درصد، ۲۸درصد و ۲۷درصد از مصرف کل را به خود اختصاص داده‌اند.

بیشترین مصرف در بخش صنعت مربوط به حوزه پتروشیمی با حدود ۱۴٫۸ میلیارد متر مکعب است. گاز طبیعی در مجتمع‌های پتروشیمی عمدتا در دو کاربرد استفاده می‌شود. اولین کاربرد گاز طبیعی در صنعت پتروشیمی کاربرد خوراک است که تنها در مجتمع‌های تولید اوره و متانول اتفاق می‌افتد. در سال ۱۳۹۲ به میزان ۶٫۱ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در این دو نوع مجتمع به‌عنوان خوراک مورد استفاده قرار گرفته است که این میزان معادل ۴۰درصد از کل گاز طبیعی مورد استفاده در این صنعت است. دومین کاربرد گاز طبیعی در صنعت پتروشیمی که در بین تمامی انواع مجتمع‌های پتروشیمی همه گیر است، کاربرد سوخت است. در سال ۱۳۹۲ به میزان ۸٫۷ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در کل مجتمع‌های پتروشیمی کشور به‌عنوان سوخت مورد استفاده قرار گرفته است که این میزان معادل ۶۰درصد از کل گاز طبیعی مورد استفاده در این صنعت است. تفکیک این میزان مصرف به شرح نمودار ۱ است.

همان‌طور که از نمودار ۱ مشخص است دو نوع مجتمع اوره و متانول به ترتیب با ۳۰درصد و ۲۷درصد از کل گاز مصرفی در صنعت پتروشیمی، بیش از نیمی از سهم گاز طبیعی این صنعت را به خود اختصاص داده‌اند. دو مجتمع پتروشیمی مبین (واقع در عسلویه) و پتروشیمی فجر (واقع در ماهشهر) که تامین‌کننده سرویس‌های جانبی مجتمع‌های اطراف خود هستند نیز ۲۳درصد از سهم گاز صنعت پتروشیمی را به‌عنوان سوخت برای تولید سرویس‌های جانبی به خود اختصاص داده‌اند. در نهایت سایر مجتمع‌های پتروشیمی که دارای خوراکی به غیر از گاز طبیعی هستند (عمدتا اتان و انواع خوراک مایع)، از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت بهره می‌برند. سهم این‌گونه مجتمع‌ها از کل گاز طبیعی مصرفی در صنعت پتروشیمی نیز حدود ۲۰درصد است. از دیگر نکات جالب توجه این نمودار سهم خوراک از کل گاز طبیعی مصرفی در مجتمع‌های اوره و متانول است. این نسبت در مجتمع‌های اوره حدود ۶۰درصد و در مجتمع‌های متانول حدود ۸۵درصد است.

نرخ گاز خوراک و سوخت صنعت پتروشیمی برای سال ۱۳۹۳ پس از مباحثات فراوان در مجلس شورای اسلامی از حدود ۲٫۸ سنت به ترتیب به ۱۳ سنت و ۵ سنت افزایش یافت. نمودار ۲ و ۳ ارزش ریالی کل گاز مصرفی این صنعت را قبل و بعد از افزایش نرخ نشان می‌دهد.

با فرض دلار ۲۶,۵۰۰ ریالی، قبل از افزایش نرخ، ارزش ریالی کل گاز مصرفی صنعت پتروشیمی بالغ بر ۱۱,۱۲۶ میلیارد ریال بوده است که پس از افزایش نرخ با فرض همان میزان مصرف ارزش ریالی کل با ۱۹۲درصد افزایش بالغ بر ۳۲,۴۶۷ میلیارد ریال شد. این میزان افزایش مستقیما از سود مجتمع‌های پتروشیمی کسر و به درآمد سالانه دولت افزوده است. مجتمع‌های اوره و متانول تقریبا به‌طور مساوی، در کل نزدیک به ۸۵درصد از این میزان افزایش را متحمل شدند. افزایش هزینه گاز در مجتمع‌های اوره و متانول به ترتیب ۲۵۰درصد و ۳۱۰درصد بوده است.

با فرض دلار ۲۸,۵۰۰ ریالی در بودجه ۱۳۹۴، نرخ ریالی گاز به‌طور خودکار به میزان افزایش نرخ دلار بودجه افزایش پیدا می‌کند. ارزش ریالی این میزان افزایش نرخ برابر ۲,۴۵۰ میلیارد ریال است. پس از آن هر سنت افزایش در نرخ خوراک و سوخت به ترتیب ۱,۷۳۱ میلیارد ریال و ۲,۴۸۲ میلیارد ریال دیگر نیز از سود مجتمع‌های پتروشیمی کاسته و به درآمد دولت می‌افزاید.

با توجه به بورسی و غیربورسی بودن مجتمع‌های پتروشیمی و همچنین سهامداری هلدینگ‌های بورسی پتروشیمی مانند فارس، تاپیکو و پارسان، سه فرض افزایش نرخ دلار بودجه ۹۳ به ۲۸,۵۰۰ ریال، افزایش یک سنتی نرخ خوراک گاز طبیعی و افزایش یک سنتی نرخ سوخت گاز طبیعی در مجموع می‌تواند اثراتی طبق جدول ۱ بر مجموع بورس و فرابورس داشته باشد. از جمله مفروضات جدول فوق نسبت P/E برابر ۵٫۲۲ مرتبه‌ای برای صنعت پتروشیمی، جمع ارزش بورسی و فرابورسی صنعت پتروشیمی حدود یک هزارو۱۵۰ میلیارد ریال و ارزش بازار بورس و فرابورس حدود ۴هزارو ۲۰۰میلیارد ریال (طبق بولتن بازار اوراق بهادار آبان ماه ۹۳) است. طبق جدول ۱، افزایش نرخ دلار به ۲۸,۵۰۰ ریال، بدون در نظر گرفتن افزایش نرخ در مبادلات بین مجتمعی، کاهشی به میزان ۱٫۸ درصد و ۰٫۳ درصد به ترتیب در ارزش بازار صنعت پتروشیمی و کل ارزش بازار بورس و فرابورس از مجرای گاز طبیعی دارد. همچنین هر سنت افزایش در نرخ کنونی ۱۳ سنتی خوراک گاز طبیعی، کاهشی به میزان ۱٫۴ درصد و ۰٫۳ درصد در ارزش بازار صنعت پتروشیمی و کل ارزش بازار بورس و فرابورس از مجرای گاز طبیعی دارد. به علاوه هر سنت افزایش در نرخ کنونی ۵ سنتی سوخت گاز طبیعی نیز کاهشی به میزان ۱٫۶ درصد و ۰٫۳ درصد در شاخص‌های پیش گفته خواهد داشت. در مجموع با فرض تحقق هر سه فرض فوق انتظار کاهش ۴٫۸ درصد و ۰٫۹ درصد را به ترتیب در ارزش بازار صنعت پتروشیمی و کل ارزش بازار بورس و فرابورس از مجرای گاز طبیعی وجود دارد. این میزان کاهش به معنی کاهش معادل در قیمت سهام شرکت‌های پتروشیمی است.

اگر این محاسبات در مورد افزایش نرخ قابل توجه سال گذشته خوراک و سوخت گاز طبیعی انجام شود، نتیجه کاهش ۱۲درصد و ۴درصد از مجرای گاز طبیعی در این دو شاخص است.

در اینجا تاکید بر میزان اثرگذاری از مجرای گاز طبیعی به این دلیل است که سایر مجتمع‌های پتروشیمی که از دیگر خوراک‌ها استفاده می‌کنند (مانند اتان و انواع خوراک مایع) نیز به‌طور مستقیم از افزایش نرخ دلار (بدون لحاظ کردن مبادلات بین مجتمعی) و افزایش در نرخ خوراک گاز طبیعی کاهش سودآوری خواهند داشت. اما این مقاله صرفا بر خوراک و سوخت گاز طبیعی متمرکز بوده است. طبیعی است برآورد کامل از میزان اثرگذاری افزایش نرخ گاز (اعم از متان و دیگر خوراک‌های گازی) و دلار بودجه باید با در نظر گرفتن تمامی انواع خوراک‌های مجتمع‌های پتروشیمی و مبادلات بین مجتمعی انجام شود.

منبع: دنیای اقتصاد