البته بیمارستان‌ها از عملکرد خودشان دفاع می‌کنند و این خبر حداکثر تا یکی‌دو روز دیگر مورد توجه خواهد بود، اما از کنار عفونت بیمارستانی که هرازگاهی به جان بیماران بیمارستان‌های کشور می‌افتد و آنها را به‌جای درمان به گام مرگ می‌کشد، نباید به سادگی گذشت.همین چند‌ماه قبل بود که تعدادی از بیماران قلبی یک بیمارستان دولتی تهران در بخش مراقبت‌های ویژه این بیمارستان دچار عفونت بیمارستانی شدند. عفونت بیمارستانی انگار در بیمارستان‌های کشور جا خوش کرده است و ظاهرا عزمی برای مقابله با آن به هر دلیلی وجود ندارد.

• داستان 9کودک

روز پنجشنبه خبری منتشر شد مبنی بر اینکه 9نوزاد در بخش NICU بیمارستان ولی عصر(عج) مجتمع بیمارستانی امام خمینی تهران به‌دلیل عفونت بیمارستانی، فوت شدند. به‌دنبال انتشار این خبرروابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که مرگ‌ومیر نوزادان در بخش NICU بیمارستان ولی عصر بیش از استانداردهای جهانی نیست. در این اطلاعیه آمده است که عامل این مسئله، میکروب واحد (آسینتوباکتر) بوده و این درحالی است که در شرایط معمول عامل عفونت‌ها در بخش‌های ویژه گونه‌های متنوعی است.بعد هم تأکید شده است که با تشخیص این امر سریعاً جلسات فوق‌العاده کمیته کنترل عفونت بیمارستانی تشکیل شود و با توجه به شیوع میکروب مورد نظر NICU تعطیل و ضدعفونی و پس از منفی شدن کلیه کشت‌ها و رفع کامل عفونت مطابق با دستورالعمل‌های معتبر علمی باز گشایی شد.

دکتر محمد حاجی‌آقاجانی، معاون وزیر بهداشت هم خبر فوت را تکذیب نمی‌کند اما وقوع مرگ در بخش مراقبت‌های ویژه و شیوع عفونت را یک اتفاق طبیعی دانسته و تأکید می‌کند که مرگ ٩ نوزاد بستری در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان امام خمینی مربوط به یک روز نبوده و برخلاف شایعات، این اتفاق در مدت طولانی رخ داده و یکباره نبود و یک اتفاق عادی است.

در این میان، مدیرکل نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت هم می‌گوید کـــوتاهی شده و توضیح می‌دهد: خانواده‌های ٩ نوزاد فوت‌شده درصورت قصور مسئولان بیمارستان، مشمول دریافت دیه و خسارت می‌شوند، حق دارند که برای بررسی بیشتر علت فوت فرزندشان درخواست رسیدگی کنند و متخلفان هم به دادسرای انتظامی نظام پزشکی و دادگاه جرایم پزشکی معرفی می‌شوند اما در گزارش‌هایی که به‌دست من رسید قصوری صورت نگرفته بود.

نسرین کاظمیان، جانشین مسئول بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان امام خمینی می‌گوید: هر‌ماه ممکن است در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان چندین فوت اتفاق بیفتد. علت فوت ٩ نوزادی هم که پیش از عید فوت کردند و کشت خون 3نفر از آنها درباره ابتلا به عفونت بیمارستانی آسینتوباکتر مثبت بود در پرونده پزشکی درج و جلسه‌ای هم برای بررسی علت فوت آنها تشکیل شد. به‌طور معمول کمتر از 2ساعت پس از تولد نوزادانی که باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شوند، کشت خون از آنها انجام می‌شود تا میزان سدیم و پتاسیم و سایر اطلاعات اندازه‌گیری شود. به محض آنکه نخستین کشت خون نوزاد از آلودگی به آسینتوباکتر مثبت شد برای ضدعفونی بخش اقدام کردیم و منتظر نبودیم تا به نتیجه سوم و چهارم هم برسیم. اما بخش هم فعال بود و به‌کار خود ادامه می‌داد. ولی با دریافت نتیجه کشت سوم پذیرش بخش محدود شد و نوزادان مبتلا به عفونت از سایر نوزادان NICU جدا شدند.

• پیشگیری از عفونت بیمارستانی

پیشـگـــیری‌از عفـــونــت‌های بیمارستانی نیازمند یک برنامه به هم پیوسته کنترل شده است. محدود کردن انتقال میکروب‌ها بین بیماران در مراقبت مستقیم از بیمار از طریق شست‌وشوی کافی دست‌ها و استفاده از دستکش، جداسازی، استریلیزاسیون و فعالیت‌های ضدعفونی کردن و رختشویخانه، محافظت بیماران با استفاده مناسب از ضدعفونی کننده‌های پیشگیری‌کننده، تغذیه و واکسیناسیون، نظارت و کنترل عفونت‌ها، پیشگیری از عفونت در پرسنل، افزایش تعداد پرسنل مراقبت‌کننده از بیمار و اجرای آموزش مداوم برای پرسنل از راهکارهای مقابله با عفونت بیمارستانی است، اما به‌راستی چقدر این موارد رعایت می‌شود ؟ برای پاسخ به این سؤال اظهارات دکتر مسعود مردانی، فوق تخصص بیماری‌های عفونی به همشهری قابل تامل است.

او می‌گوید: «اگر پزشکان و پرستاران در بیمارستان‌ها دستورالعمل‌های راهنماهای بالینی را رعایت کنند، میزان عفونت‌های بیمارستانی به حدود یک‌سوم کاهش می‌یابد. در ایران کمیته کشوری کنترل عفونت‌های بیمارستانی وجود دارد اما متأسفانه نظارت‌ها و کنترل‌ها کم است. 2تا 3درصد عفونت‌ها در ایران به‌دلیل عفونت‌های بیمارستانی است. پرستاران و پزشکان باید وقتی در آی‌سی‌یو قرار می‌گیرند بعد از هر دفعه معاینه، دست خود را با آب و صابون خوب بشویند.این مهم حتی در آمریکا هم رعایت نمی‌شود چه برسد به ایران. در ایران پزشکان و پرستاران و به‌خصوص جراحان درحالی‌که از صبح تا شب بیماران زیادی را معاینه می‌کنند، فقط وقتی به خانه می‌روند آن هم برای جلوگیری از انتقال عفونت به خانواده خود دست‌هایشان را می‌شویند. دکتر حسین معصومی اصل، مدیر برنامه عفونت‌های بیمارستانی وزارت بهداشت هم چندی قبل و در گفت‌وگو با همشهری با اعلام اینکه در ایران، سالانه بین 8تا 10درصد از بیماران در بیمارستان‌های کشور به عفونت بیمارستانی مبتلا می‌شوند، از تشکیل کمیته کنترل عفونت‌های بیمارستانی در تمام بیمارستان‌ها خبر داد و گفت: «برای کنترل عفونت‌های بیمارستانی طبق دستورالعمل‌ها‌یی که وجود دارد تمام بیمارستان‌ها موظف هستند کمیته کنترل عفونت‌های بیمارستانی داشته باشند. این کمیته کار بیماریابی، شناسایی و ثبت بیماران را بر عهده دارد و اقدامات کنترلی را انجام می‌دهد تا عفونت بیمارستانی در بیمارستان رخ ندهد و اگر رخ داد چگونه مبارزه و کنترل شود. این کمیته‌ها همچنین کار نظارت را به‌منظور جلوگیری از عفونت بیمارستانی برعهده دارند و به این منظور به پزشکان و پرستاران نکات لازم را گوشزد می‌کنند.» ماجرای مرگ این 9کودک که خانواده یکی از آنها چندین سال چشم به راه فرزند‌دارشدن بوده‌اند البته باید در مراجع قانونی بررسی شود اما به‌نظر می‌رسد نظارت‌ها و کنترل‌ها برای پیشگیری از عفونت بیمارستانی در کشور چنان که باید جدی گرفته نمی‌شود.

• قابل کنترل و پیشگیری

تأکید بر طبیعی‌بودن این ماجرا در حالی است که عفونت بیمارستانی باید کنترل شود چرا که نه‌تنها می‌تواند سبب مرگ بیماران شود بلکه ممکن است منجر به افزایش مدت اقامت بیمار در بیمارستان ‌شود و هزینه‌های بیمارستانی را افزایش دهد. همچنین این معضل، منجر به ازدست رفتن کارایی بیمارستان از نظر تخت‌های بیمارستانی می‌شود و از همه بدتر پرسنل نیز در معرض خطر هستند. میزان عفونت‌های بیمارستانی در بخش‌های مراقبت ویژه 5 تا10برابر بخش‌های عمومی است. بیشترین محل شیوع عفونت‌های بیمارستانی بخش‌های ویژه (آی‌سی‌یو) و (سی‌سی‌یو) گزارش شده است. اصولا بیمارانی در بخش‌های ویژه بستری می‌شوند که از وضعیت وخیم تری برخوردارند و اورژانسی هستند. بنابراین، اگر مسائل بهداشتی از سوی پرستار و پزشک رعایت نشود و همچنین هوا و محیط و وسایلی که برای این بیماران استفاده می‌شود، آلوده باشد، باعث بروز عفونت خواهد شد. معمولا فوت بیماران بستری در بخش‌های ویژه، به‌علت بیماری اصلی نبوده و ناشی از عفونتی است که درگیر آن شده‌اند.