به نوشته نیویورک تایمز به راه افتادن این طرح‌ها نشان می‌دهد که پاسخ به شیوع ویروس ابولا بالاخره شتاب یافته است. گرچه هنوز روشن نیست که آیا این واکسن‌ها موثر خواهند بود یا نه، اما حتی در صورت اثبات تاثیربخشی‌شان، ممکن است أنها زمانی در دسترس قرار گیرند که به ریشه‌کنی همه‌گیری فعلی یاری نرسانند.

سازمان جهانی بهداشت روز سه‌شنبه هفته گذشته اعلام کرد بررسی‌های بزرگ بر روی دو نوع از این واکسن‌ها در ماه ژانویه در کشورهای غرب آفریقا که بیشترین موارد ابولا را در آنها رخ داده است، آغاز خواهد شد. آزمایش ایمنی بی‌خطربودن دست کم سه واکسن دیگر بر روی داوطلبان سالم نیز در منطقه شیوع بیماری در فصل اول ۲۰۱۵ شروع خواهد شد.

یکی از این سه واکسن در واقع ترکیبی دو واکسن ساخته شده بوسیله شرکت جانسون و جانسون و شرکت دانمارکی باوارین نوردیک است.

جانسون و جانسون در روز چهارشنبه اعلام کرد ۲۰۰ میلیون دلار برای این برنامه هزینه خواهد کرد که از جمله شامل ۴۳ میلیون دلار سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت باوارین نوردیک است.

این شرکت می‌گوید که قصد دارد کارآزمایی‌های بالینی درباره بی‌خطربودن واکسن را در ماه ژانویه آغاز کند و امیدوار است در سال ۲۰۱۵ یک میلیون دوز از آن را تولید کند، و ۲۵۰ هزار دوز واکسن برای کاربرد گسترده در کارآ‌زمایی‌های بالینی در دسترس خواهند بود.

دکتر پل استافول، مدیر ارشد علمی در شرکت جانسون و جانسون می‌گوید: «معمولا پیش از دانستن میزان بی‌خطر بودن و ایمنی‌زایی یک واکسن، صدها هزارها دوز آن را تولید نمی‌کنید، اما این بار وضع فرق می‌کند.»

دو گونه از این واکسن‌ها که در پیشرفته‌ترین مراحل تولید قرار دارند، بر روی ۲۵۰ انسان سالم داوطلب در ایالات متحده و سایر کشورها در خارج از حوزه شیوع ابولا آزمایش می‌شوند.

یکی از این واکسن‌ها در انستیتوهای ملی بهداشت آمریکا و شرکت گلاکسواسمیت‌کلاین‌ ساخته شده‌اند و دومین واکسن در سازمان بهداشت عمومی کانادا تولید شده و مجوز ساخت آن به شرکت Genetics NewLink در آیووا داده شده است.

این بررسی‌ها که کارآزمایی‌های بالینی فاز ۱ نامیده می‌شوند، تعیین می‌کنند که آیا واکسن‌ها بی‌خطر هستند و پاسخ لازم در دستگاه ایمنی را ایجاد می‌کنند یا نه.

دکتر ماری -پل کینی دستیار دبیرکل سازمان جهانی بهداشت در امور نظام‌ها و ابداعات بهداشتی روز سه‌شنبه گذشته در یک کنفرانس خبری ژنو دانشمندان ابراز امیدواری کرد که نتایج مقدماتی در باره این واکسن‌ها تا پایان سال ۲۰۱۴ به دست آید.

البته او گفت سازمان جهانی بهداشت منتظر این نتایج نخواهد ماند. سازمان جهانی بهداشت از هم اکنون برنامه‌ریزی برای مرحله دوم آزمایش‌ها در ژانویه، در صورت موفق بودن واکسن‌ها در آزمایش‌ها را آغاز کرده است. به گفته او این کارآ‌زمایی‌های جدید در کشورهای مبتلا در غرب آفریقا انجام می‌شود و شامل آزمایش هزاران دوز واکسن می‌شود.

در عین حال موضوعات علمی و اخلاقی گوناگونی وجود دارد که باید حل و فصل شوند، از جمله اینکه چه کسی باید این واکسن را دریافت کند و آیا اخلاقی است که به گروهی از افراد مورد آزمایش به جای داروی اصلی دارونما دهیم یا نه. تحقیقات اولیه احتمالا کارمندان مراقبت‌های بهداشتی و نیز افراد دیگری که در معرض خطر بسیار بالای عفونت هستند را در برخواهد گرفت.

دکتر ریپلی بالوو که برنامه واکسن ابولا در شرکت گلاکسواسمیت‌کلاین را سرپرستی می‌کند، می‌گوید:« ما حداکثر توان‌مان را به کار می‌گیریم تا تعداد هر چه بیشتری و اکسن را در کوتاه‌ترین زمان ممکن تولید کنیم.»

دکتر بالوو گفت گرچه گلاکسو دوزهای واکسن کافی برای میلیون‌ها آفریقایی در معرض خطرابولا را در اختیار ندارد، اما احتمالا در اوائل سال آینده به اندازه کافی واکسن تولید خواهد شد که بتواند به کاهش سرعت شیوع بیماری کمک کند و کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و افراد در تماس نزدیک با بیماران ابولا تحت پوشش واکسیناسیون قرار گیرند.

دکتر کینی گفت سه واکسن دیگر در ابتدای سال آینده آماده خواهند شد و به مرحله فاز یک کارآزمایی بالینی خواهند رسید و این کارآزمایی‌ها با یک واکسن ترکیبی ساخت جانسون و جانسون و باوارین نوردیک شروع خواهد شد. دومین واکسن که را شرکت داروسازی کوچک Inovio در پنسیلوانیا خواهد ساخت آو سومین واکسن را شرکت Protein Sciences of Meriden در کنتیکت خواهد ساخت که در حال حاضر واکسن آنفلولانزا هم تولید می‌کند.

دکتر کینی همچنین می‌گوید که سازمان او علاقمند است اطلاعات بیشتری درباره واکسنی که در روسیه در حال تولید آن است، به دست آورد. او اشاره‌ای به یک «قرص‌ واکسن» که شرکت Vaxart در سانفرانسیسکوی جنوبی در کالیفرنیا در حال ساخت آن است، نکرد.

ووتر لاتور، مدیر عامل این شرکت در مصاحبه‌ای گفت این شرکت امیدوار است پس ازبحث‌های اخیر با سازمان غذا و دارو در نیمه ابتدایی سال 2015 فاز یک کارآزمایی درباره بی‌خطربودن این واکسن را آغاز کند.

دکتر لاتور گفت: «یاقتن سلاحی برای مقابله با بحران ابولا ایدئال است.»

این واکسن تزریق نمی‌شود و در دمای اتاق نیز می‌توان آن را نگهداشت. برخی از واکسن‌های دیگر را باید در دمای منهای ۸۰ درجه سلسیوس دخیره کرد که عملی کردن آن در بخش‌هایی از آفریقا ممکن است مشکل باشد.

دکتر لاتور می‌گوید که این واکسن توانسته است موش‌ها را در مقابل ویروس ابولا محافظت کند، و آزمایش آن بر روی میمون‌ها در حال انجام است. اما واکسنی تجربی که با استفاده از شیوه مشابه برای ایمنی در برابر آنفلوآنزا ساخته شده است، بر روی گروه کوچکی از انسان‌ها آزمایش شده است. این واکسن توانست پاسخ ایمنی مشابه یا بهتر نسبت به واکسن‌های آنفلوآنزای تایید شده فعلی در این افراد ایجاد کند.

بالاخره اینکه یک شرکت دیگر Profectus Biosciences در بالتیمور هفته گذشته بودجه فدرال برای شروع کارآزمایی بالینی واکسن ابولای ساخت خودش را دریافت کرد.