به گزارش خبرگزاری مهر، آیت الله سیدمحمود هاشمی در شماره ۲۴ فصلنامه فقه اهل بیت(ع) یادداشتی پیرامون مقام شهید صدر نگاشته است که در ادامه از نظر می گذرد:
شهید صدر از معدود نوادر خلاق و جامع نگری هستند که به تمام رشته های معارف اسلامی وانسانی پرداخته اند و تنها به علومی مانند فقه و اصول اکتفا نکرده است و از این طریق نقطه عطف تاریخی تازه ای را در جهت گیری و استحکام جنبش های معرفتی ایجاد کردند، از جمله رشته هایی که ایشان در آن تحقیق و تالیف داشته اند عبارت است از: فقه، اصول، منطق، فلسفه، عقاید، علوم قرآن، اقتصاد، تاریخ، حقوق، سیاست های پولی و بانکی، نظام تعلیم و تربیت در حوزه، روش های عمل سیاسی و نظام های حکومت اسلامی و دیگر رشته های معرفت انسانی و اسلامی.
ایشان هیچ مساله ای از مسائل علمی را مطرح نمی کرد؛ مگر این که صورت ها و احتمالات حیرت آوری را در مورد آن طرح کند و به جوانب مختلف آن موضوع بپردازد وآنها را به تیغ نقد و تحلیل بکشد. وهمین ویژگی‌ها سبب ابتکارات و نوآوری های علمی در نظریات ایشان گشت که قبلا کسی بدان ها دست نیافته بود.
وی موضوعات و مباحث جدیدی را در فقه مورد بحث و بررسی قرارداد و توانست نظام اقتصاد اسلامی را بازشناسی و تبیین کند وهمچنین است نظریات جدید ایشان درباره بانک اسلامی بدون ربا.
کشف روش موضوعی ایشان در تفسیر و در تاریخ . او بر این روش تاکید داشت و در دو بحث (سنت های تاریخی در قرآن) و ( نقش وحدت وتعدد زمان ائمه در تاریخ) آن را با موفقیت به کار بست.
پژوهش ممتاز شهیدصدر در زمینه مبانی منطقی استقراء : وی گسست هایی راکه سبب رنجوری منطق استقراء شده بودند، پیوست و تفسیر جدیدی از استقراء بر خلاف نظر ارسطو و برتراند راسل عرضه کرد که آن را (مذهب ذاتی) نامید. همان طور که توانست اثبات کند آن مبانی منطقی که تمام استدلال های علمی حاصل از مشاهده و تجربه مبتنی بر آن است همان مبانی منطقی است که استدلال های اثبات صانع بر آن استوار است.
مباحث فقهی و اصولی:
وی ترتیب مباحث این دو علم را بازنگری و بازسازی کرد و روش های جدیدی در علم اصول تقدیم حوزه علمیه کرد، در مباحث فقهی نیز در کتاب الفتاوی الواضحه بحث زکات و خمس را از قسمت عبادات خارج کرد.
روش واقع گرایانه و نگرش مجموعه ای :
درمباحث تفسیر موضوعی و نیز درمباحث اقتصادی ، موضوعات را به صورتی پیشرفته سامان داده و آنهارا تحت عناوین جدیدی قرار داد و حال آن که معمولا این مباحث در ضمن ابواب پراکنده فقهی ،مثل مالکیت زمین، ربا، مزارعه و مضاربه طرح می شد.
جمع بین روش منطقی و اقناع روانی:
ایشان بین ذوق فنی و احساس عقلایی را جمع کردند و راه های استدلال ذوقی و عقلایی راتاسیس و قواعد و اصول آن را تقویت کرد، به خصوص در آن بخش از مباحث فقهی که متکی بر برداشت ها و نظریه های عرف یا ارتکازهای عقلایی است، روش فقهی واقع گرایانه ای رابرای استظهارهای فقهی ابداع کرده است که بر مبنای آن، استظهارها از صرف ادعای محض یامصادره به مطلوب خارج شده و به نظریاتی مستدل و اقناع کننده و بر پایه ای واقع گرایانه تبدیل می شود.
