تخریب ساختمان پلاسکو، آتش گرفتن پتروشیمی بوعلی و چاه نفتی رگ سفید، غرق شدن نفتکش سانچی، زلزله کرمانشاه، سقوط هواپیما، انفجار در معدن زمستان یورت و برخورد قطارها تنها بخشی از غمبارترین حوادثی است که ایرانی‌ها را در 2سال اخیر سیاه‌پوش کرده است؛ اضافه کنید به این آمارها و آوارهای سنگین تعداد کسانی که همه‌ساله بر اثر سکته و امراض خاص، آلودگی هوا و ریزگردها و سیل در سراسر ایران می‌میرند و بر خسارت‌های سنگین اقتصاد می‌افزایند.

به گزارش همشهری، پیشگیری نکردن از حوادث بزرگ حتی می‌تواند اتکای اقتصاد ایران به صنعت ضعیف بیمه را به چالش ورشکستگی بکشاند و در این مسیر پر خطر آنچه کمتر مورد توجه ملی قرار گرفته، مدیریت ریسک است و نادیده گرفتن بیمه؛ هرچند با اجرای برجام، بخشی از خسارت‌های سنگین ناشی از حوادث بزرگ به شرکت‌های بیمه‌ای خارجی سپرده شده، اما خطر همچنان اقتصاد ایران را تهدید می‌کند.

آمارهای رسمی نشان می‌دهد تنها در 9‌ماه امسال 12هزار و 800نفر، قربانی حوادث رانندگی شده‌اند و شرکت‌های بیمه‌ای در 9ماه امسال 14هزار و 500میلیارد تومان خسارت پرداخت کرده‌اند. اما گذشته از خسارت‌های مادی پرداخت شده، نباید غافل بود که خسارت‌های معنوی و آسیب‌های وارد شده به خانواده‌های عزادار هرگز قابل جبران نیست و این مرگ‌ومیر‌های آسان در یک کلام نشان از مرگ سرمایه‌های انسانی دارد.

• تصادف و درمان، بیشترین خسارت‌ها

تأمل در خسارت پرداخت شده شرکت‌های بیمه حکایت از آن دارد که بیمه شخص ثالث با 36درصد و بیمه درمان با 39درصد بیشترین میزان خسارت را به‌خود اختصاص داده‌اند که خود گویای وخامت اوضاع رانندگی، جاده‌ها و خودروهای ایرانی و وضعیت سلامت ایرانیان است. البته گذشته از میزان خسارت پرداختی در صنعت بیمه، دولت سالانه میلیاردها تومان بابت حوادث غیرمترقبه‌ای چون سیل، زلزله و دیگر حوادث پرداخت می‌کند که این ارقام نام ایران را در زمره کشورهای پرخطر قرار می‌دهد.

• عوارض کاهش خسارت‌ها چه می‌شود؟

مرگ روزانه 40نفر به‌طور میانگین و مجروح شدن 900ایرانی بر اثر حوادث رانندگی و وقوع 450فقره تصادف فوتی و جرحی در ایران زنگ خطری است که سال‌هاست به صدا درآمده و جالب و ابهام‌برانگیز اینکه ایرانی‌ها سالانه مبلغی را به‌عنوان عوارض جلوگیری از تکرار حوادث پرداخت می‌کنند و روشن نیست این پول‌ها کجا هزینه می‌شود و چرا از تعداد مرگ‌ومیرها و حوادث کاسته نمی‌شود.

به گفته عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بیمه مرکزی، سال گذشته درحالی‌که صنعت بیمه ایران با 30شرکت فقط 700میلیارد تومان سود کرده 1050میلیارد تومان عوارض از جیب مردم بیمه‌گذار به‌حساب نیروی انتظامی، وزارت راه و شهرسازی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی واریز شده است تا هم جلوی رشد و افزایش تصادف‌ها و خسارت‌ها گرفته شود، هم به خسارت‌دیدگان خدمات داده شود.

• بیمه، پول زور است

درحالی‌که آمارهای جهانی نشان می‌دهد ایران در زمره 7کشور نخست آسیب‌پذیر جهان قرار دارد و از مجموع 40نوع بلایای طبیعی 31نوع آن در ایران شناسایی شده، با این حال هنوز خرید بیمه‌نامه به یک فرهنگ عمومی تبدیل نشده است؛ به‌گونه‌ای که همچنان برخی بر این باور غلط هستند که بیمه، پول زور است.

زلزله‌خیز‌بودن ایران یک واقعیت است و سیل هم چاشنی این بلایا شده‌ است، با این همه یکی از مهم‌ترین و بدیهی‌ترین قوانین رایج دنیا در ارتباط با بیمه حوادث طبیعی، چندان جدی گرفته نمی‌شود. در این کشور بلاخیز، برخی همچنان به قضا و قدر می‌اندیشند و آینده‌نگری و پوشش ریسک خطرات احتمالی با تهیه بیمه‌نامه به یک فرهنگ تبدیل نشده و به همین دلیل ایران در شاخص توسعه فرهنگ بیمه یک کشور عقب‌مانده شناخته می‌شود.

• دریغ از 2خط گزارش

نکته اینجاست که نمایندگان مجلس هم به جای خواستن گزارش از دستگاه‌هایی که بودجه می‌گیرند تا میزان خسارت‌ها را کم‌ کنند، اخیرا مصوب کرده‌اند تا در سال آینده 275میلیارد تومان به‌عنوان عوارض خرید بیمه از مردم گرفته شود که با اعتراض رئیس‌کل بیمه مرکزی مواجه شد که گفته بود: امیدوارم حداقل 2خط گزارش بدهند که این عوارض کجا و چگونه خرج می‌شود؟

• بیمه‌ها ناتوان از خسارت‌های فاجعه‌بار

دست‌کم در سال‌های گذشته، شرکت‌های بیمه با سرمایه‌های اندک خود، خواسته یا ناخواسته توانسته‌اند بخشی از خسارت‌های سنگین را پرداخت کنند، اما تردیدی وجود ندارد که درصورت تکرار حوادثی ازجمله سقوط احتمالی هواپیما، آتش در طرح‌ها و پرو‍‌ژه‌های نفت و گاز، زلزله‌های سنگین، سیل و آتش‌سوزی‌های مهیب، شرکت‌های بیمه هم نتوانند خسارت‌ها را جبران کنند و در این میان همه نگاه‌ها و فشارها روی دولت خواهد بود؛ دولتی که خود بدهکار است و گرفتار. آیا مدیریت ریسک حوادث طبیعی، تمرکز بودجه‌ها، کاهش حوادث رانندگی و آینده‌نگری در برابر خطرها دغدغه نخست ایرانیان خواهد شد؟