ابتدای انقلاب این ایده شایع شد که اگر بانکها بخواهند فعالیت ربوی نداشته باشند، باید در شرکتها سهامدار شوند و سهام تعداد زیادی از شرکتهایی که صاحبان و سهامدارانش به خارج از کشور رفتند، به تملک بانکهای کشور درآمد و هر بانک دولتی سهامدار تعدادی از شرکتها و بنگاههای اقتصادی شدند. تا اینکه در زمان ریاست مرحوم دکتر محسن نوربخش به این نتیجه رسیدیم که بانکداری و بنگاهداری 2امر جداگانه است و موفقیت فرد یا شرکتی در بنگاهداری به منزله موفقیت در بانکداری نیست و بالعکس. به همین دلیل تصمیم بر این شد که فعالیت بانکداری از بنگاهداری جدا شود.
روش و تجربه خوبی که در زمان دکتر نوربخش اجرایی شد و حالا هم میتوان از این تجربه استفاده کرد، این بود که بانکها با تشکیل یک شرکت هلدینگ سرمایهگذاری، سهام خود را در شرکتها و بنگاههای اقتصادی به این هلدینگ واگذار کردند. در ادامه هلدینگ سرمایهگذاری بانکها نظیر هلدینگ غدیر که وابسته به بانک صادرات ایران بود، در بورس پذیرش میشد و تمام سهام شرکتها و بنگاههای وابسته به هر بانک را در بورس عرضه میکرد و به این وسیله مدیریت بنگاههای متعلق به بانکها از مدیریت بانکها جدا خواهد شد.
علت بروز چنین اشتباهی این بود که برخی مدیران بانکها در دولت قبل اقدام به راهاندازی دهها شرکت بزرگ و کوچک در سراسر کشور کردند با این تصور که فعالیت بنگاهداری و شرکتداری بانکها سودآور خواهد بود. اما بعدها مشخص شد که اصلا به مصلحت بانکها نبوده که وارد عرصه بنگاهداری و شرکتداری شوند، چرا که وقتی بانکی شرکتی را تاسیس و مدیریت میکند، به ناچار برای تأمین نقدینگی بنگاه متعلق بهخود اقدام به پرداخت تسهیلات میکند و وقتی این تسهیلات به مطالبات معوق تبدیل شود، بانک قدرت وصول طلب خود را نخواهد داشت و در عمل شاهد اعمال نفوذ کارکنان بانکها در رابطه بین بانک و بنگاه هستیم و مشکلات زیادی را برای بانکها به همراه خواهد داشت.
اینکه گفته شود یکی از دلایل بنگاهداری بانکها در سالهای اخیر ناشی از سیاستهای دستوری پولی و اعتباری و تمایل بانکها به بنگاهداری جهت کسب سود بالاتر بوده را بیارتباط میدانم؛ اما واقعیت این است که هم در دولت گذشته و هم در دولت فعلی، رددیون سهام شرکتهای دولتی نظیر نیروگاهها و پالایشگاهها برای تسویه بدهی دولت به شبکه بانکی، بر میزان بنگاهداری بانکها افزوده است. پیشنهاد میشود با تاسیس شرکتهای سرمایهگذاری و انتقال سهام بانکها در شرکتها و بنگاهها، سهام بانکها ناشی از بنگاهداری در بورس توسط هلدینگهای سرمایهگذاری به فروش رود که البته این یکی از راههای موفق و تجربه شده است.
5038094