به گزارش ایرنا، صنایع دستی مردان و زنان بلوچ شامل سوزن دوزی، حصیربافی، سکه دوزی، سفالگری، طلاسازی و آهنگری است که در این بین هنرسوزن دوزی و حصیربافی از جایگاه ویژه ای برخورداراست.
هنرسوزن دوزی را می توان عصاره درد دل های زنانه و بازتاب خاطرات تلخ و شیرین قومی در طول تاریخ برشمرد که خود آمیزه ای ذهنی از آهنگ و ریتم حرکت دست ها است که منجر به پدید آمدن آثاری جان وار و جاودانه بر تار و پودی سرد و بی روح می گردد.
دختران و زنان این دیار با انتخاب نخ و پارچه طرح ها و نقش هایی جسورانه و بدیع می آفرینند. طرح ها و نقش هایی که برآیند سنتی هزاران ساله می باشد و آدمی متحیر از آن است که این همه درکجا، چگونه و توسط کدامین ذهن پویایی پدید آمده و شکل گرفته و زینت بخش محفل گرم سوزن و نخ و پارچه گردیده است.
بیشتر نقوش الهام گرفته ازحیوانات و گیاهانی بوده که به مرور دستخوش تغییر و تحول گذشته و به صورت اشکال هندسی ماندگارشده اند که خود نیز از ویژگی های طرح و نقش های قدیمی اصیل بلوچستان است.
سکه دوزی به دلیل مصارف تزئینی و زینتی اش پس از سوزن دوزی جایگاه ویژه ای در صنایع دستی بلوچستان دارد.
در این هنر از مواد اولیه مانند آینه های ریز و درشت، پولک، منجوق و مروارید، خرمهره، دکمه صدفی، نوار یراق، پارچه، سکه و صدف استفاده می شود.
محصولات آن بیشتر در جشنها، مراسم شادی و ازدواج مورد استفاده قرار می گیرد. سکه دوزی را معمولا در رختخواب و خانه عروس برای تزئین استفاده می کنند و نمونه هایی نیز برای زیبایی به گردن شتر انداخته می شود، همچنین از این هنر به صورت دیوار کوب نیز بهره می گیرند.
حصیربافی یکی دیگر از هنرهای دستی زنان و مردان بلوچ به ویژه در شهرستان نیکشهر است. حصیر بافی که ماده اولیه آن از برگ درخت خرما و درخت داز تهیه می شود با دستان هنرمند زن و مرد بلوچ به سفره، زیرانداز، پرده، وسایل بازی سرگرمی کودکان و انواع وسایل تزئینی شامل قندان، جادستمال کاغذی و غیره تبدیل می شود.
بیشتر مردان و زنان روستایی و مناطق عشایری ضمن انجام کارهای روزمره کشاورزی و دامداری به تهیه و فروش انواع صنایع دستی نیز می پردازند که در این میان حصیر بافی مناطقی چون روستای فضل الهی قصرقند، تنگ سرحه لاشار، سیاهکان فنوج، کیشکور سرباز و سوزن دوزی مناطق نکهچ، جکان، گزمیر نیکشهر در جنوب سیستان و بلوچستان مشهورترین هستند.
هنرمندان صنعتگر در شهرستانهای سراوان، سیب سوران، چابهار، مهرستان، خاش، زاهدان، ایرانشهر، کنارک، سرباز، فنوج، قصرقند و دلگان انواع صنایع دستی به ویژه سوزن دوزی، سکه دوزی و حصیربافی به اشکال مختلف تولید می کنند که هر کدام به نام همان منطقه مشهور هستند که به زبان بلوچی به آنها گفته می شود 'دست دوچ زاهدانی' (دست دوز زاهدانی) یا دست دوچ سراوانی و یا نیکشهری.
یکی از مهمترین مشکلات موجود در این حرفه نبود بازار فروش ثابت است بطوریکه اکنون فقط با سفارش مشتریان کارها انجام می شود و در مواقع دیگر صنعتگران این بخش بیکار هستند.
از طرفی ورود سوزن دوزی ماشینی یا چرخی با قیمت ارزانتر بازار صنعت سوزندوزی را به خود اختصاص داده و بیشتر خانواده های کم در آمد از این نوع سوزندوزی برای لباس های زنانه استفاده می کنند.
یکی از هنرمندان سوزندوز می گوید: نبود بازار فروش و همچنین کم توجهی به هنرمندان سبب شده تا زنان کمتری به این هنر روی آورند البته در بیشتر خانواده های بلوچ سوزندوزی از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و اگر برای فروش اقدام نکننند حداقل برای استفاده اعضا خانواده اقدام به تهیه سوزندوزی می کنند.
نازگل شهنوازی افزود: اکنون بازار زاهدان و سایر شهرهای استان از سوزندوزی افغانستانی یا پاکستانی آن هم 'چرخ دوز' اشباع شده است.
صنایع دستی از گذشته های دور تاکنون در سیستان و بلوچستان مرسوم بوده و مردان و زنان این استان برای تهیه نیازهای زندگی و همچنین کمک به اقتصاد خانواده به این هنر و صنعت اشتغال داشته اند اما اکنون رفته رفته رو به کاهش است که برای احیا آن دستگاههای دست اندرکار باید با خرید تضمینی یا بازاریابی مناسب زمینه فروش محصولات تولیدی آنان را فراهم کنند تا با رونق این صنعت شمار زیادی از بیکاران مشغول بکار شوند.
گزارش: رستم کریمی نژاد خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی نیکشهر
7306 / 653
5462883
مهمترین اخبار فرهنگی‌هنری
