به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس نشست بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و پاکستان در سال 2014 میلادی با حضور پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل شبه قاره برگزار شد.

در این نشست ملازهی در پاسخ به سوالی در خصوص تنش‌های موجود در روابط ایران و پاکستان گفت: مناسبات ایران و پاکستان در سال 2014 با توجه به یکسری مسائل و اتفاقات رخ داده در منطقه نسبت به سال‌های گذشته همراه با تنش‌هایی بوده اما در کلیت مسئله اگر نگاه کنیم به نظر می‌رسد که سه مسئله اساسی وجود دارد که در مناسبات ایران و پاکستان می‌تواند تنش‌هایی را در بر داشته باشد.

*گروه‌های تروریستی منطقه به دنبال ایجاد تنش بین شیعه و سنی

وی اولین تنش بین ایران و پاکستان را مسئله تروریست و گروه‌های افراطی‌ای که در منطقه خاورمیانه و جنوب آسیا فعال هستند دانست و گفت: این تحلیل وجود دارد که برخی از این گروه‌ها تلاش می‌کنند جنگ فرقه‌ای راه بیندازند و مشکلاتی را بین شیعیان و اهل سنت ایجاد کنند.

ملازهی افزود: برخی گرو‌ه‌ها مانند سپاه صحابه و لشگر جنگوی در پاکستان ریشه دارند و ترورهای هدفمندی را در کراچی و کویته انجام می‌دهند که عمدتاً وابسته به گروه‌های تروریستی هستند و گفته می‌شود که بخش امنیتی ارتش پاکستان هم از این گروه‌ها حمایت می‌کرده و یا می‌کنند.

این کارشناس شبه قاره اظهار داشت: یکی از موضوعاتی که می‌تواند در مناسبات ایران و پاکستان در سطح محدودی دلخوری بین تهران و اسلام‌آباد ایجاد کند بحث تروریسم است و همین مسئله هم تا حد زیادی با مسائل مرزی بین ایران و پاکستان ارتباط پیدا می‌کند زیرا در این منطقه گروه‌هایی وجود دارند که از مرز عبور و برای جمهوری اسلامی ایران مزاحمت‌هایی را ایجاد می‌کنند و این در حالی است که ارتش و نیروهای نظامی پاکستان نمی‌توانند چندان بر مرزها نظارت داشته باشند.

*تهران خواستار کنترل اسلام‌آباد بر مرزهای خود است

وی با اشاره به انتظار ایران از دولت پاکستان برای ایفای نقش مسئولانه در این زمینه خاطرنشان کرد: تهران از اسلام آباد خواسته است که در زمینه مبازره با تروریست‌های در منطقه غربی کشورش کاملاً فعال باشد و گروه‌هایی که ضد جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند را تحت کنترل در‌آورد که نمونه‌هایی از اقدامات ضد امنیتی علیه ایران را در سال گذشته از سوی گروه‌های تروریستی شاهد بودیم که چند مرزبان ایران توسط گروه‌های تروریستی ربوده شدند که هنوز تکلیف یک نفر از آنها روشن نیست. ایران از پاکستان انتظار دارد برای کنترل مرزهایش جدی‌تر و فعال‌تر رفتار کند و این در حالی است که پاکستان این انتظار تهران را تاکنون برآورده نکرده است.

ملازهی به مسئله دیگری که در روابط تهران و اسلام‌آباد و مناسبات این دو کشور مشکل ایجاد کرده اشاره کرد و اظهار داشت: مسئله عدم اجرای توافق خط لوله گازی صلح بین ایران و پاکستان باعث شده که روابط دو کشور کمی به تیرگی بگراید و با اینکه دولت پاکستان قراردادی را در این زمینه با تهران منعقد کرده و با اینکه دولت ایران از عسلویه تا ایرانشهر و تا نزدیکی‌های مرز این خط لوله را کشیده است و در حقیقت وظایف خود را برای احداث این خط لوله انجام داده ولی دولت پاکستان به دلایل مختلفی که چندان منطقی به نظر نمی‌رسید، به ایران اعلام کردند که چون ما 500 میلیون دلار کسری برای احداث این خط لوله داریم باید تهران به اسلام‌آباد برای ساخت این خط لوله وام دهد.

*بهانه پاکستان برای عدم اجرای خط لوله صلح تحت تاثیر آمریکاست

وی افزود: دولت پاکستان برای عدم اجرای خط لوله صلح بهانه‌ای را اعلام کرده بود که بعدها معلوم شد این حرف آنها بهانه‌ای بیش نیست و به نظر می‌رسد که بیشتر تاثیرگذاری شرایط موجود بین ایران و آمریکا وجود داشته است.

این کارشناس مسائل شبه قاره با تاکید بر اینکه خط لوله صلح بلاتکلیف باقیمانده است، افزود: اگر پاکستان به تعهدات خود مبنی بر احداث خط لوله در سرزمین خود اقدامی را انجام ندهد با توجه به مفادی که در قرارداد خط لوله منعقد شده، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از اسلام‌آباد غرامت دریافت کند ضمن اینکه مسئله عدم اجرای خط لوله صلح می‌تواند روابط بین ایران و پاکستان را سرد کند.

ملازهی مسئله مهم و تأثیرگذار دیگر در مناسبات ایران و پاکستان در سال 2014 را افغانستان نامید و اظهار داشت: در مورد افغانستان نوعی رقابت در پشت پرده وجود دارد ضمن اینکه مسئولان افغانستانی معتقدند که پاکستان در بخش امنیتی ارتش خود در تقویت طالبان نقش دارد.

*راه حل سیاسی در افغانستان ترجیح ایران است

وی خاطرنشان کرد: تلاش طالبان برای به قدرت رسیدن مجدد در افغانستان به هیچ وجه مطلوب جمهوری اسلامی ایران نیست و به همین دلیل تهران می‌کوشد که حاکمیت در افغانستان به دست گروهک طالبان نیفتد زیرا این گروه تروریستی در کارنامه سیاه خود حوادث سال 2001 در مزارشریف و حمله به سفارت کشورمان را دارد.

این کارشناس مسائل شبه قاره با تاکید بر اینکه طالبان گروهکی ایدئولوژیک همراه با نظرات افراطی است گفت: ترجیح ایران این است که راه حلی سیاسی همراه با مذاکرات برای مشکلات افغانستان پیدا شود در حالی که پاکستان در این زمینه چندان با ایران هماهنگ نیست.

وی مسئله دوم مورد اختلاف ایران و پاکستان را بحران سوریه و واقعیت‌های این کشور دانست و اظهار داشت: در مورد بحران سوریه دولت پاکستان بیشتر به سمت خط مشی اعلامی ترکیه و عربستان سعودی تمایل پیدا کرده و این موضوع دقیقاً برخلاف نظر جمهوری اسلامی ایران است، زیرا تهران کاملاً از دولت بشاراسد حمایت می‌کند. همچنین نیروهای حزب‌الله لبنان که متحد ایران محسوب می‌شوند نیز در سوریه در حال جنگ با تروریست‌ها هستند.

*دیدگاه‌های پاکستان درباره سوریه نزدیک به دیدگاه‌های عربستان و ترکیه

ملازهی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که نوعی سردی در دیدگاه‌های ایران و پاکستان در مورد وضعیت سوریه مشاهده می‌شود که جهت‌گیری‌های دو کشور بسیار با هم متفاوت است زیرا ایران از اسد و حاکمیت فعلی سوریه حمایت می‌کند در حالی که دیدگاه‌های پاکستان با عربستان سعودی و ترکیه نزدیک تر و در حقیقت آنها جزو مخالفان اسد محسوب می‌شوند.

این کارشناس مسائل شبه قاره با تاکید بر اینکه در مناسبات ایران و پاکستان مسئله افغانستان و سوریه می‌تواند سردی را ایجاد کند که به هیچ وجه به نفع دو کشور نیست گفت: به رغم اینکه یکسری مشکلات در روابط ایران و پاکستان وجود دارد، اما باید تاکید کنم که امنیت تهران و اسلام‌آباد به هم گره خورده و این در حالی است که امنیت این دو کشور هم کاملاً وابسته به امنیت افغانستان است پس نباید این موارد، مناسبات کلی را تحت تأثیر قرار دهد.

وی با بیان اینکه ایران و پاکستان 900کیلومتر مرز مشترک با هم دارند و منطقه بلوچستان هم منطقه‌ای حساس بین دو کشور محسوب می‌شود افزود: پاکستانی‌ها برای حفظ امنیت در مرز مشترک با ایران خیلی جدی نیستند و اعلام می‌کنند که اسلام آباد مشکلات خودش را دارد و نمی‌توانیم به این مرزها طبق انتظار ایران رسیدگی کنیم و این در حالی است که یکی از اولویت‌های اساسی حاکمیت هر کشوری حفظ امنیت مرزهای خود با کشور همسایه‌ است و وقتی روابط دوستانه‌ با آن کشور برقرار است این حساسیت بیشتر است و به هیچ وجه نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود.

*پاکستان نیازمند برق و کالا

ملازهی با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد که اولویت پاکستان به هیچ وجه ایران نیست خاطرنشان کرد: پاکستان در حالی عمده نیروهایش را در مرز کشمیر و هند قرار داده که امنیت خاصی را برای مرز با ایران در نظر نگرفته است، ولی انتظار تهران از اسلام آباد این است که دولت پاکستان بر علیه گروه‌هایی که ضد ایران عمل و از مرزهای پاکستان عبور می‌کنند و به داخل ایران می‌آیند اقداماتی قاطع انجام دهد.

وی مسئله تجارت را در روابط بین دو کشور مثبت دانست که در آینده مبادلات اقتصادی بین تهران و اسلام‌آباد روند رو به توسعه‌ای نیز در نظر گرفته شده است اظهار داشت: واقعیت این است که پاکستان یکسری امکاناتی را در اختیار دارد که بازار مصرف آن در ایران وجود دارد و ایران هم کالاهایی را تولید می‌کند که در پاکستان علاقه‌مندان فراوانی را دارد ضمن اینکه انرژی تولیدی پاکستان به رغم مشکلات به وجود آمده در خط لوله صلح نیازمند انتقال برق از ایران به پاکستان است و این فرصت خوبی است که دو کشور می‌توانند به خوبی از آن برای توسعه مبادلات تجاری و اقتصادی استفاده کنند.

این کارشناس مسائل شبه قاره خاطرنشان کرد: در ایران امکاناتی وجود دارد که پاکستان به شدت به آن نیاز دارد و تبادلات آن می‌تواند جنبه‌های مثبتی را در مناسبات دو کشور به وجود آورد. البته یکسری مشکلات هم در خاورمیانه وجود دارد که به دلیل درگیری و خشونت در این منطقه چندان نباید انتظار آرامش داشته باشیم.

*جریمه در انتظار باطل کردن قرارداد خط لوله صلح

ملازهی تصریح کرد: ایران و پاکستان با توجه به اینکه دو کشور مسلمان و مستعد هستند، می‌توانند سیاست هماهنگی را در ارتباط با مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی در پیش گیرند. ضمن اینکه تهران و اسلام‌آباد در یک حوزه تمدنی و فرهنگی به نام جهان اسلام قرار داشته و زمینه‌های همکاری دانشگاهی بین دو کشور نیز وجود و قابلیت توسعه دارد. با توجه به اینکه زبان فارسی در دوره حکومت گورکانی به هند و لاهور ورود پیدا کرده این زبان فرهنگ غالب در آن مناطق است؛ پس به دلایل مختلف همکاری‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و ... ایران و پاکستان می‌تواند بهتر از وضعیت فعلی باشد.

وی در پاسخ به سوالی درباره اخباری مبنی بر دریافت جریمه از پاکستان به دلیل عدم اقدام در احداث خط لوله صلح در خاک خود از سوی ایران گفت: ماده‌ای در قرارداد خط لوله صلح وجود دارد که اگر یکی از طرفین قرارداد به صورت یک طرفه آن را باطل کند باید جریمه‌ای را پرداخت کند، اما واقعیت این است که پاکستانی‌ها این قرارداد را نقض نکرده‌اند و فقط گفته‌اند ما مشکلاتی داریم که باید برای احداث این خط لوله به ما فرصت دهید ضمن اینکه یکی از مقامات پاکستانی نیز اعلام کرده که اسلام‌آباد طی دو سال آینده این خط لوله را اجرایی خواهد کرد.

این کارشناس مسائل شبه قاره با بیان اینکه دولت پاکستان از لحاظ اقتصادی وضعیت مناسبی ندارد افزود: رشد اقتصادی پاکستان و همچنین صنعت آن نیازمند تأمین انرژی فراوانی است و کشور دیگری هم نمی‌تواند به اندازه ایران منابع عظیم گازی در اختیار پاکستان قرار دهد.

*هیچ جایگزینی برای خط لوله صلح وجود ندارد

ملازهی با اشاره به برخی اقدامات کشورهای خارجی برای انصراف پاکستان از حضور در خط لوله صلح و احداث خط لوله جایگزین آن خاطرنشان کرد: خط لوله آسیای مرکزی که از طریق ترکمنستان و افغانستان و سپس به پاکستان در نظر گرفته شده هم به دلیل عدم امنیت لازم و وجود جنگ در آن مناطق قابلیت اجرایی ندارد، پس اسلام آباد باید بداند که هیچ جایگزینی برای گاز ایران برایش متصور نیست.

وی در پاسخ به سوالی در خصوص عدم جدیت پاکستان برای کنترل مرزهای غربی کشورش گفت: در ایالت بلوچستان پاکستان که هم مرز با استان سیستان و بلوچستان ایران است جنگ‌های چریکی استقلال‌طلبانه گروه‌های قوم‌محور وجود دارد و ارتش پاکستان برای آنکه بتواند گروه‌های قوم محور را تحت کنترل خویش درآورد از گروه‌های اسلامی رادیکال در بلوچستان حمایت می‌کند و وقتی دولت و نهادهای زیرمجموعه آن از گروهی رادیکال حمایت کرد این گروه اقدام به جذب گروه‌های دیگر رادیکال می‌کند که این رفتارها بسیار خطرناک است.

این کارشناس مسائل شبه قاره افزود: حمایت از گروه‌های رادیکال در منطقه خاورمیانه بیشتر متوجه عربستان سعودی و پاکستان است ضمن اینکه طالبان پاکستان که در وزیرستان شمالی در حال جنگ با ارتش این کشور است با سازمان القاعده و طالبان افغانستان روابط بسیار نزدیک دارد.

* داعش نمونه‌ تکامل یافته سازمان القاعده عراق و سوریه است

وی با تأکید بر اینکه باید از لحاظ تبلیغاتی در منطقه هوشیارانه‌تر عمل کنیم گفت: جریان رادیکالی که در منطقه راه افتاده است دارای ایدئولوژی است که همراه با خود اهداف مشخصی نظیر خلافت اسلامی دارد و در همین راستا دشمنان خود را به دو بخش دور و نزدیک تقسیم کرده‌اند که دشمن دور آنها آمریکا، اروپا، جهان مسیحیت و اسرائیل است و دشمن نزدیک آنها هم حاکمان و کشورهای اسلامی منطقه نظیر سوریه، عراق، عربستان و پاکستان است که علیه آنها اقداماتی را در دستور کار دارند که حمله چندی پیش داعش به مرزهای عربستان در همین راستاست.

ملازهی افزود: داعش نمونه‌ تکامل یافته سازمان القاعده در عراق و سوریه است و نقشه‌های جدید طراحی شده داعش نشان می‌دهد که آنها تصرف سرزمین‌های اسپانیا تا بوسنی و هرزگوین و تا  آسیای جنوبی را در دستور کار دارند.

این کارشناس مسائل شبه قاره در پایان اظهار داشت: اعتقاد تفکر رادیکال معتقد به استفاده از جهاد است و این تفکر برای منطقه و ایران خطرناک محسوب می‌شود زیرا اقدامات تروریستی و تقسیم بندی منطقه به شیعه و سنی و بحران‌های هدایت شده توسط غربی‌ها در عراق و سوریه، بخشی از برنامه‌ها و اقدامات آنها به حساب می‌آید.

انتهای پیام/