درباره ریشه این شکاف‌ها و همچنین آخرین تحولات عملیات کرکوک با باقر حکیم، کارشناس مسائل عراق گفت‌وگو کرده‌ایم.

• طی 48ساعت گذشته و پس از آغاز عملیات بازپس‌گیری کرکوک، رسانه‌های نزدیک به حزب دمکرات و مسعود بارزانی، تبلیغات منفی گسترده‌ای در مورد حضور حشد شعبی در شهر کرکوک داشته و عملیات کرکوک را به مقابله نیروهای شیعه و کرد تقلیل داده‌اند. واقعیت آرایش نیروها در کرکوک چگونه است؟

پیش از هر چیز باید بدانیم حشد شعبی به تنهایی در این عملیات حضور ندارد، حشد یک گروه نظامی رسمی وابسته به نخست‌وزیر عراق است که در کنار ارتش و پلیس اتحادیه این کشور در عملیات بازپس‌گیری کرکوک حضور داشته است، اما این رسانه‌ها با نادیده‌گرفتن آرایش نیروهای حاضر در عملیات کرکوک، اصرار ویژه‌ای بر ذکر نام حشد شعبی در گزارش‌های خبری خود دارند.

از سوی دیگر ادعای این رسانه‌ها مبنی بر اراده حشد شعبی برای پاکسازی در کرکوک نیز به هیچ عنوان صحت ندارد، نیروهای نظامی عراق براساس قانون اساسی این کشور، با هدف سیطره بر شهر کرکوک راهی این منطقه شدند تا تمامی اقدامات غیرقانونی را که طی تمام این سال‌ها در کرکوک صورت می‌گرفته است متوقف کنند.

امروزه نفت کرکوک به‌صورت غیرقانونی و با نصف قیمت صادر می‌شود، بنابراین طبیعی است که نیروهای نظامی عراق برای حفظ ثروت‌ این کشور وارد عمل شده و به سرعت بر اماکن دولتی و حکومتی واقع در کرکوک سیطره پیدا کنند. فاز تبلیغاتی بعدی که از سوی این رسانه‌ها پیگیری می‌شود، مسئله مهاجرت کردها از کرکوک است. همانطور که می‌دانیم، عده بسیار اندکی از شهروندان کرد، به‌دلیل احساس نگرانی از حضور نیروهای نظامی، شهر را برای مدت کوتاهی ترک کردند، درحالی‌که اکنون منابع رسانه‌ای با انتشار تصاویر، از بازگشت این شهروندان به کرکوک خبر می‌دهند. همچنین ادعا شده که نیروهای نظامی عراق برای انتقام و درگیری با کردها راهی کرکوک شده‌اند، اما در عمل، غیراز موارد اندکی که از سوی پیشمرگه تیراندازی صورت گرفت، هیچ‌گونه درگیری از طرف نیروهای رسمی دولت عراق به وقوع نپیوست.

• برخی از نظامیان کرد پس از مشاهده نیروهای دولتی عراق بدون هیچ‌گونه درگیری پایگاه‌های خود را تسلیم کردند. این اقدام بر چه‌اساس صورت گرفته و آیا تمام نیروهای پیشمرگه چنین واکنشی داشته‌اند؟

بعد از رسیدن نیروهای عراقی به اطراف کرکوک، کردها از درون به 3گروه تقسیم شدند؛ یک دسته از آنان شخصا هیچ اراده‌ای برای درگیری نداشتند، بنابراین سلاح خود را زمین گذاشته و اماکن تحت سیطره خود را تحویل نیروهای ارتش دادند، چرا که می‌دانستند واقعا ارتش عراق برای درگیری راهی کرکوک نشده است.

گروه دوم شامل آن دسته از نظامیان کرد است که براساس توافق رهبران کردی (به‌طور مشخص اتحادیه میهنی) با دولت مرکزی در بغداد، پایگاه‌های خود را ترک کردند.

گروه سوم هم شامل برخی نیروهای حزب دمکرات و یا پ‌ک‌ک می‌شود که تعدادشان بسیار کم بود و موجب بروز درگیری‌های مختصری شدند؛ درگیری‌هایی که به سرعت خاتمه یافت و صحنه در نهایت به خوبی توسط نیروهای نظامی عراق مدیریت شد.

• واکنش مثبت بسیاری از جریانات کردی به ورود نیروهای نظامی عراق نشان می‌د‌هد برخلاف ادعای رسانه‌های حزب دمکرات، بارزانی به هیچ‌وجه نماینده تمامیت جامعه کردی نبوده است. ریشه اختلافات جریانات کردی چیست و هم‌اکنون در چه وضعیتی به‌سرمی‌برند؟

اختلافات کردی مسئله جدیدی نیست و ریشه آن به زمان آغاز حیات تاریخی اقلیم کردستان در سال 1991بازمی‌گردد، به‌طوری‌که طی سال‌های 1994تا 1998درگیری‌های شدیدی میان اتحادیه میهنی و حزب دمکرات رخ داد. پس از وفات نوشیروفان مصطفی، رقیب و منتقد بارزانی و همچنین خروج جلال طالبانی از دایره فعالیت‌های سیاسی، تقریبا می‌توان گفت بارزانی به‌صورت انفرادی سیاست‌های اقلیم را مدیریت کرد و همه‌پرسی هم یکی از پرونده‌هایی بود که با وجود مخالفت بخش قابل‌توجهی از رهبران اتحادیه میهنی، جماعت اسلامی و حزب گوران، با یکه‌تازی بارزانی به وقوع پیوست.

در این زمینه اختلافات داخلی اتحادیه میهنی نیز در تضعیف این حزب بی‌تأثیر نبوده است؛ چراکه یک جریان به رهبری برهم صالح ائتلاف جدیدی را تشکیل داد، جریان دوم با محوریت هیرو ابراهیم و فرزندان جلال طالبانی شکل گرفت و جریان سوم نیز با مدیریت کسرت رسول تا حد زیادی به مسعود بارزانی نزدیک شد.

امروز ما در آستانه دوران جدیدی در داخل اقلیم کردستان عراق قرار داریم، به‌طوری‌که شکاف‌های میان کردها به اختلافات جریان‌های سیاسی محدود نشده و شکاف اجتماعی بزرگی میان آنان شکل گرفته است.

• آینده مدیریت شهر کرکوک را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اکنون اراده دولت مرکزی و شخص حیدرالعبادی آن است که مناطق مورد اختلاف، با مدیریت مشترک بغداد و کردها اداره شود و بدون شک، در جریان انتخابات شورای استانی در کرکوک (اگر برگزار شود) یک استاندار کرد برای این شهر انتخاب خواهد شد. دولت عراق نه به‌دنبال ایجاد دیکتاتوری در کرکوک است، نه انتقام یا پاکسازی کردها و...، تمام این توهمات از سوی رسانه‌های نزدیک به بارزانی مطرح می‌شود و واقعیت ندارد.