به گزارش خبرگزاری مهر، هفتمین نشست اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی با موضوع مطالعات نظری تمدن نوین اسلامی، صبح امروز، پنجشنبه ۳ بهمن ماه ۱۳۹۸ در مشهد مقدس برگزار شد.
حجت الاسلام حبیب الله بابائی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این نشست علمی به ارائه مقاله خود با عنوان «امکان تمدن در در وضعیت استضعاف از منظر قرآن» پرداخت و گفت: تمدن کلان‌ترین نظام مناسباتی انسانی است. ما در ادبیات تمدنی تهی از ادبیات قرآنی نیستیم و آنچه که فهم مشترک ما را در جهان اسلام تسهیل می‌کند، ادبیات قرآنی است.
وی در بیان مفهوم استضعاف و ماهیت آن عنوان کرد: استضعاف به معنای القای ضعف و پیدا کردن نقطه‌های ضعف و به معنای ضعیف شمردن و یا ضعیف کردن چیزی است که این امر می‌تواند ابعاد مختلف و سطوح متعددی داشته باشد.
بابایی با اشاره به اینکه پذیرش استضعاف و ضعف، امر ارادی است، افزود: تصور و القای ضعف، گاه از سوی شخص دیگری انجام می‌شود و گاه از سوی خود فرد مستضعف پیدا می‌شود. آنجا که فرد مستضعف خود را فاقد توان و فاقد شایستگی می‌داند او در واقع خود را مستضعف ساخته است. گاهی نیز استضعاف در جهت انسداد مسیرهای رشد و زمینه سازی برای ضعف و سستی است تا دیگری تضعیف گردد و قوای خود را از دست بدهد.
این کارشناس حوزه تمدن پژوهی، افزود: استضعاف دارای سطوح خرد و کلان (استضعاف تمدنی) است و آیاتی که در کلام نورانی وحی وجود دارد بر استضعاف کلان اشاره می‌کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: استضعاف همواره عامل ضعف نیست، بلکه می‌تواند زمینه‌ای باشد که فرد استضعاف شده در مسیر مقاومت و ایستادگی و در جهت رشد و تعالی قدم بردارد و استضعاف تمدنی که در حال حاضر در جامعه رخ می‌دهد عزت ما را هدف قرار می‌دهد و ما می‌توانیم در برابر آن قوی شویم و مکنت پیدا کنیم.
وی با طرح این پرسش که آیا در وضعیت غیبت و در وضعیت استمرار استضعاف، امکانی برای حرکت تمدنی در جامعه وجود دارد یا نه و آیا اساساً می‌توان تمدن مستضعفین داشت و مستضعفان در عین استضعاف می‌توانند حرکت تمدنی و یا احیای تمدن را داشته باشند، گفت: تمدن اقتضای نوعی از اقتدار
را دارد که در وضعیت استضعاف اجتماعی این اقتدار نشدنی و ناممکن است.
وی افزود: اما اگر استضعاف را به گونه‌ای دیگر تعریف کنیم که در آن بین ضعف و استضعاف تفکیک شود و بر این نکته همچنان تأکید کرد که همیشه چنین نیست که استضعاف منجر به ضعف در ناحیه اقتدار اجتماعی و یا ضعف در ناحیه امکان ایمان و عمل صالح شود، آنگاه می‌توان برای مستضعفان، اقتداری را تعریف کرد، و برای مستضعفان امکان عمل صالحی را ترسیم کرد. در چنین وضعیتی که عملیات استضعاف همچنان ادامه پیدا می‌کند. مؤمنان و مستضعفان با استقامت در برابر جریان استکبار، کسب اقتدار و کسب ایمان و عمل صالح می‌کنند و در کسب ایمان و اقتدار، می‌توانند به سمت تمدن حرکت کنند. این بدان معناست که اگر مستضعفان بتوانند در برابر عملیات روانی استضعاف مقاومت کرده و اجازه ندهند که استضعاف منجر به ضعف آنها بشود، آنها می‌توانند دست به ساخت تمدن نوین بزنند ولو آنکه همچنان مستضعف باقی بمانند.
وی افزود: اراده انسانی در مواجهه با استضعاف مهم است. اگر اراده فرد در برابر استضعاف‌گر بر تسلیم و تمکین تعلق بگیرد، بی شک استضعاف هم به ضعف و ناتوانی منتتهی خواهد شد و اگر اراده انسانی بر مقاومت و ایستادگی تعلق بگیرد، عملاً استضعاف به قوت و رشد فرد مستضعف منجر خواهد شد.
بابائی با بیان اینکه اقتدار صرفاً با خروج از ضعف روی نمی‌دهد، بلکه باید به خروج از ذلت و ورود به عزت بیانجامد تا بتوان به استضعاف خاتمه داد، گفت: انسان تمدنی باید عزت انسانی داشته باشد و کسب این قوت در دوره غیبت ممکن است.
وی ادامه داد: اقتدار، ایمان و عمل صالح موجب رفع استضعاف نمی‌شود، ولی می‌تواند زمینه ساز شکل گیری تمدن اسلامی در دوره غیبت و آنگاه ظهور امام عصر (عج) بشود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: اگر تمدنی شکل بگیرد، نه فقط اقتدار بهتر و امکانی برای ایمان و عمل صالح فراهم می‌شود، بلکه امکان خروج از وضعیت استضعاف زدگی و رهایی از عملیاتی روانی استضعاف و به رخ کشیدن اقتدار خود و برچیدن زمینه‌های روانی و تبلیغاتی استضعاف هم بهتر و سهلتر خواهد شد.
