ماه‌ها و چه بسا سال‌هاست که اقتصاد ایران وابسته به چالش هسته‌ای شده و در روند آن دچار فراز و نشیب می‌شود. واقعیت این است که اقتصاد ایران در سال‌های گذشته به‌شدت با تحریم‌های اقتصادی آسیب‌پذیر شده است.

این اقتصاد در وضعیتی قرار گرفته که محرک‌های سیاسی و اقتصادی درونی قادر‌به، به‌حرکت‌درآوردن آن نیست؛ گویا منتظر است که دستی از بیرون بیاید یا معجزه‌ای صورت گیرد تا دوباره روی پا بایستد. به‌عبارتی چشم اقتصاد ترسیده است به‌گونه‌ای که با وجود آغاز تحرکات سیاسی یک سال اخیر برای حل مسئله هسته‌ای، شاهد حرکت یا اقدامی جدی از سوی بخش‌های اقتصادی دولتی و خصوصی نیست.

این شرایط البته طبیعی است. اقتصادی که در حدود یک قرن فقط با نفت زندگی کرده و با آن امرار معاش می‌کند باید به چنین سرنوشتی دچار باشد. بنابراین بی‌دلیل نیست که خواسته یا ناخواسته همه تخم‌مرغ‌های اقتصادی در سبد هسته‌ای گذاشته شده و چشم‌های اقتصاد به وین و حرکت دیپلمات‌ها دوخته شده است.

اما مسئله‌ مهمی که وجود دارد این است که با فرض توافق هسته‌ای، آیا یکباره گشایشی در اقتصاد ایران صورت می‌گیرد و همه مسائل و مشکلات آن حل می‌شود؟ آیا به‌راستی تدبیر و برنامه‌ای برای اقتصاد ایران در دوران پس از توافق صورت گرفته است یا اینکه صرف توافق، درمان اصلی اقتصاد تصور می‌شود؟ شاید این تصور وجود داشته باشد اما تصوری است که اقتصاد ایران را به نقطه صفر می‌رساند یا به‌عبارتی بازگشت به شرایط گذشته؛ شرایطی که به‌مانند گذشته نتیجه‌ای جز ضعف، آسیب‌پذیری بالقوه و وابستگی ندارد. به‌طور طبیعی از این شرایط رونق اقتصادی و رفاه‌اجتماعی حاصل نمی‌شود.

حصول توافق هسته‌ای به‌طور قطع آغازی برای یک دوره نسبتا طولانی رفع تحریم‌هاست. این نتیجه اگرچه به لحاظ روانی بسیار مهم است اما با رفع محدودیت‌ها صرفا در نقش سلبی برای اقتصاد ایران مفید است؛ نقشی که از آن رونق و توسعه بیرون نمی‌آید. به‌طور طبیعی این نقش سلبی باید با نقش ایجابی تکمیل شود تا برآیند آن رونق و توسعه واقعی باشد. این مهم نیز محقق نمی‌شود مگر با مدیریت هوشمندانه، مدبرانه و آینده‌نگرانه اقتصادی.

تجربه سال‌های اخیر و هزینه‌های سنگینی که بر اقتصاد ایران رفته، باید درسی باشد برای نظام سیاستگذاری کشور تا از فرصت جدید برای احیای اقتصاد ایران استفاده کند.قاعدتا اهداف مهمی که امروزه در قالب طرح اقتصاد مقاومتی و برای شرایط تشدید فشارهای اقتصادی گنجانده شده، یعنی قطع وابستگی اقتصاد جاری به درآمدهای نفتی، تبدیل ارزهای نفتی به پشتوانه اقتصاد ملی و به حرکت درآوردن موتور تولید و تجارت، رونق کسب و کار باید در دوران گشایش هم به‌طور جدی‌تر مورد توجه قرار گیرد و برای همیشه دوران اقتصاد وابسته، متزلزل و آسیب‌پذیر ایران به پایان برسد.