در این نشریه استانی می خوانیم: موزه های علم برای ترویج شاخه های مختلف دانش و فناوری، دسترسی به یافته ها و دانسته ها و همچنین ارتقای مهارت های علمی و فکری بسیار مؤثر است به طوری که همه افراد به ویژه دانش آموزان، دانشجویان و دانش پژوهان می توانند از این ظرفیت بهره مند شوند. از آن جایی که موزه علم، فضای مناسبی را برای دسترسی بازدیدکنندگان به پدیده ها، مفاهیم و علوم و فناوری ایجاد می کند استفاده از آن برای تحقق اهداف توسعه پایدار نقش ارزنده ای ایفا می کند. گستره مخاطبان موزه علم بسیار وسیع است که می توان به تحصیل بیش از 160 هزار دانش آموز و بیش از 45 هزار دانشجو در استان اشاره کرد. بدون شک برای رشد و بالندگی این افراد که در آینده ای نه چندان دور، چرخ های اقتصاد کشور را به حرکت در خواهند آورد به امکاناتی نیاز است که بتوان از طریق آن، این قشر فعال و تشنه علم را سیراب کرد و چه بهتر که موزه ای به نام موزه علم در استان ایجاد شود تا زمینه تفکر علمی فراهم باشد. با ایجاد موزه علم در استان که از آن به عنوان کاوشکده هم یاد می شود،به نوعی می توان امید داشت چراغ بی فروغ پژوهش و تفکر محوری جان بگیرد و مخاطبان هنگام مواجه شدن با پدیده های زندگی از تفکر علمی بهره بگیرند و راهکاری برای برطرف کردن مشکلات اتخاذ کنند. البته نباید فراموش کرد بهره مندی از موزه علم می تواند به نوعی به توسعه صنعتی استان کمک کند ضمن این که فضایی را نیز برای فعالیت نخبگان استان فراهم می کند.











ترویج علم



در همین ارتباط، یکی از جوانان نخبه استان با تأکید بر این که موزه علم بر ترویج علم تأثیر به سزایی دارد، می گوید: نگاه کردن به پیشینه کشورهای پیشرفته صنعتی بیانگر این موضوع است که آن ها با دسترسی داشتن به موزه های علم و سوق دادن جوانان و نوجوانان به این اماکن ضمن ایجاد علاقه برای کسب علم و دانش، محیط خوبی را برای تحقیق ایجاد کرده اند. وی که به ذکر نام خود در این گزارش تمایلی ندارد، ادامه می دهد: این موزه ها با به کارگیری افراد خبره و محقق، اطلاعات کامل و جامعی را در مورد تاریخچه یک فناوری یا دانش ارائه می دهند و مرحله به مرحله کاربرد این گونه دستاوردهای علمی را در معرض نمایش می گذارند. وی عنوان می کند: با آن که استان دارای محققان، پژوهشگران و افراد نخبه زیادی است اما فضای مناسبی برای فعالیت و عرضه تجربه ها و پژوهش های آن ها وجود ندارد و در این میان، ایجاد موزه علم در استان می تواند علاوه بر این که زمینه فعالیت آن ها را فراهم کند مانع خارج شدن شان از استان و روی آوردن به استان های بزرگتر شود.











نبود پژوهشکده های تخصصی



در عین حال، «نوری» یکی از پژوهشگران استان نیز با اشاره به ظرفیت های بالقوه استان در عرصه های طبیعت گردی، کشاورزی و صنایع تبدیلی می گوید: اگرچه معاونت پژوهشی دانشگاه ها و آموزش و پرورش فعال است اما آن طور که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است به طوری که می توان نبود موزه علم را حلقه مفقوده فعالیت های پژوهشی دانست.وی ادامه می دهد: ایجاد موزه علم در استان با جمع آوری یافته ها، تحقیقات و پژوهش های بومی و محلی در کنار علوم و فنون قدیم می تواند فضای علمی بسیار ارزنده ای را برای علاقه مندان فراهم کند و روحیه خودباوری و اعتماد به نفس را برای افرادی به وجود آورد که نسبت به استان ذهنیت منفی دارند. وی با اشاره به نبود پژوهشکده های تخصصی در استان، خاطرنشان می کند: موزه های علم، از جمله پایه های آموزش و ترویج دانش است.











اگر شرایط و امکانات فراهم شود



اگرچه با توجه به شرایط استان از نظر زیرساخت ها نمی توان آن چنان انتظار داشت که موزه ای تحت عنوان موزه علم مانند شهرهای بزرگ داشته باشیم اما به گفته دکتر«جعفری» نماینده 5 شهرستان استان و سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، در صورتی که شرایط و امکانات فراهم و اولویت بندی شود، می توان چنین موزه ای را در استان ایجاد کرد. وی البته این نکته را نیز متذکر می شود که ساختار دانشگاه های استان باید از نظر کیفی خیلی رشد کند و با آن که دانشگاه ها به نسل های آموزشی، پژوهشی، کارآفرین و تمدن ساز تقسیم شده اما دانشگاه های استان هنوز در نسل آموزشی مانده است. وی با بیان این که اگر بتوان با ایجاد موزه علم، فرآیند مختلف یک علم را به نمایش گذاشت بسیار اثرگذار است، می گوید: با توجه به یافته های باستان شناسی و تاریخ چندین هزار ساله استان، ظرفیت ایجاد موزه علم در قالب میراث فرهنگی و گردشگری وجود دارد.وی ادامه می دهد: باید ایجاد موزه علم در استان را به عنوان یک ایده در نظر بگیریم و هدف گذاری های مربوط به آن راانجام دهیم تا بتوانیم در آینده از این مرکز بهره وری های لازم را داشته باشیم.











آغاز راه



دکتر «قاسمی فر» معاون پژوهشی مجتمع آموزش عالی اسفراین هم به ایجاد «آونگ فوکو» و «باتری بغداد» از جمله دستاوردهای جمعی از دانشجویان و استادان این مجتمع اشاره می کند که در معرض دید دانشجویان گذاشته شده است تا آن ها از نزدیک با تاریخچه و فرآیند کار با این دستگاه ها آشنا شوند. وی این اقدامات را آغاز راهی برای آشنایی فراگیران با تاریخچه علم مهندسی و فیزیک بر می شمرد و با بیان این که این موضوع یک نیاز است، خاطرنشان می کند: بیشتر دانشگاه های بزرگ دنیا به این سمت حرکت کرده اند به عبارتی دیگر، دیدن بهتر از گفتن است و دانشجویان با بازدید از این موزه ها می توانند فرآیند ساخت و ساز و کار با دستگاه ها را بهتر درک کنند.







وی با بیان این که برای آشنایی دانشجویان با تاریخ علم مهندسی ضروری است که به این سمت گام برداریم، می افزاید با توجه به این که طبق پایش استانی، مجتمع فنی و مهندسی اسفراین باید در حوزه مهندسی ورود پیدا کند این مجتمع، مکان مورد نیاز را دارد و می توانیم موزه علم را در آینده ای نزدیک ایجاد کنیم و آن را به بهره برداری برسانیم ضمن این که دستگاه ها هم باید توسط خود دانشجویان و در کارگاه ها و آزمایشگاه ها ساخته شود و در معرض دید قرار گیرد.







وی با اشاره به این که باید مسئولان استانی به این مقوله توجه کنند، می گوید: ما این قول را می توانیم بدهیم که در این مجتمع این موزه را در آینده با حمایت مسئولان خواهیم داشت.











جمع آوری نتیجه یک حرکت علمی - تاریخی



در همین ارتباط، رئیس پارک علم و فناوری خراسان شمالی، عنوان می کند: موزه علم، مکانی است که می توان در آن نتیجه یک حرکت علمی - تاریخی را جمع آوری کرد و در یک فضا به نمایش گذاشت تا دانش آموزان و دانشجویان از آن بهره مند شوند.







دکتر«پیله ور» با بیان این که در پی ایجاد پارک علم و فناوری برای کودکان هستیم، می افزاید: اگر این پارک ایجاد شود یک سری از فناوری ها و نوآوری هایی که به خلاقیت کودکان کمک می کند ارائه می شود.







وی با اشاره به نظر مثبت خود مبنی بر تشکیل موزه علم در استان، تصریح می کند: این امر مستلزم این است که فعالیت تمام افرادی که در تاریخ استان کار علمی انجام دادند که منجر به تولید یک محصول و یا اختراع شده است در موزه قرار گیرد.







وی ادامه می دهد: با توجه به این که در استان، مراکز رشد و پارک علم و فناوری، متولی شرکت های دانش بنیان است محصولات آن ها می تواند در موزه علم قرار گیرد.وی با بیان این که برگزاری نمایشگاه ها مقطعی ولی موزه علم، دائمی است می گوید: بهترین کار این است که فناوری، محصولات و نوآوری های دانش بنیان را که از گذشته در شهرهای استان بوده است در یک جا متمرکز کنیم و برای مخاطبان متعدد به نمایش بگذاریم و حتی شرایط بازدید را برای دیگر نقاط کشور داشته باشیم.وی اظهارمی دارد: در این راستا اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، جهاد دانشگاهی، شرکت شهرک های صنعتی، بنیاد نخبگان و پارک علم و فناوری می توانند کمک کنند.











محکوم به فنا!



دکتر «شاهین فر» رئیس جهاد دانشگاهی خراسان شمالی نیز با بیان این که موزه ها تاریخ، پیشینه و دارایی یک ملت یا قوم را به نسل های آینده منتقل می کنند، به داستان کشته شدن سهراب به دست پدر خود، رستم، اشاره می کند و اظهارمی دارد: اگر نسلی گذشته و تاریخ خود را نشناسد، محکوم به فناست.







وی ادامه می دهد: نسل های آینده اگر از بزرگان و جایگاه علمی مان در دنیا اطلاع نداشته باشند روحیه اعتماد به نفس، استقلال و خودباوری در آن ها سرکوب می شود بنابراین راه اندازی موزه علم ضرورت دارد.







وی با بیان این که مفاخر و جایگاه علمی استان باید مستند شود، می گوید: مفاخری در استان داریم که از آن ها نشانی وجود ندارد در حالی که می توان با شناسایی و شناساندن آن ها به جوانان، زمینه خودباوری شان را تقویت کرد.







وی اضافه می کند: 55 نفر از مفاخر استان را شناسایی کرده و در قالب تابلو نمایشگاه، در معرض دید قرار داده ایم و این امر مورد استقبال قرار گرفته است.وی با تأکید به این که مفاخر استان به عنوان الگو و سرمشق، حرف زیادی برای گفتن دارند، تصریح می کند: باید موزه علم را با 2 نگاه مورد توجه قرار داد که شامل تاریخ علم و جایگاه علم در استان است و مسئولان استانی باید حرکت علمی مبنی بر ایجاد موزه علم را زودتر شروع کنند.وی ادامه می دهد: استان دارای زمینه های گردشگری، کشاورزی و دام پروری است و می توان از دستاوردهای علمی این ظرفیت ها در موزه علم استفاده کرد. ک/1



626