براساس گزارش های نیروی انتظامی نیز جرایم اجتماعی در این ماه به طور میانگین 30 تا 40 درصد کمتر می شود. بنابر همین آمار در رمضان سال گذشته، سرقت منازل ۳۰ درصد، سرقت بانک ها ۵۷ درصد و راهزنی 67 درصد کاهش داشته است. کاهش ناهنجاری های اجتماعی در ماه رمضان، منحصر به فضای بیرونی جامعه نیست؛ نتیجه یک تحقیق جالب نشان می دهد که در این ماه حتی در فضای مجازی نیز برخی از جرایم اینترنتی کاهش می یابد. نتایج پژوهشی که اخیرا روی دو سایت گوگل و الکسا- که از جستجوگرهای قدرتمند اینترنتی هستند- انجام شده، نشان می دهد که در این ماه جستجوی کلمات غیراخلاقی و جنسی بسیار کاهش یافته و در مقابل جستجوی کلماتی مانند «قرآن»

چند برابر شده است. در سایت الکسا هم که 100 سایت برتر هر روز را نشان می دهد هیچ سایت غیراخلاقی دیده نمی شود. در حالی که پیش از ماه رمضان معمولا در بین چند سایت پربازدید ایرانی، دو سه تایی سایت غیراخلاقی هم دیده می شد.

اما دلیل کاهش جرایم و ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی در ماه رمضان چیست به بیان دیگر در رمضان چه اتفاقی روی می دهد که فضای جامعه دگرگون می شود.برای پاسخ به این پرسش ها با کارشناسان حوزه های مختلف به گفتگو نشسته ایم که در ادامه می خوانید:

**تقویت سپهر جمعی

دکتر اصغر مهاجری، جامعه شناس و استاد دانشگاه، نخستین تاثیر اجتماعی روزه را بازسازی روابط افراد جامعه و کاهش آسیب ها و انحرافات اجتماعی می داند و می گوید: مهمترین عامل کاهش جرایم اجتماعی، جامعه‌پذیری است. هرقدر جامعه‌پذیری ما و به عبارتی تربیت ما بالاتر باشد انحراف های ما کاهش می‌یابد. اتفاقا بدترین و سخت‌ترین راه برای کاهش جرایم اجتماعی کنترل اجتماعی است. وی می افزاید: رمضان، ماه جامعه پذیری دینی است و به همان اندازه که میزان جامعه‌پذیری بالاتر می‌رود، جرایم اجتماعی کاهش می‌یابد. سپهر روانی و وجدان جمعی جامعه نیز به کنترل غیرمحسوس جامعه کمک می‌کند. گاهی وجدان ها بهترین کنترل کننده هستند. در ماه رمضان وجدان جمعی و سپهر روانی تقویت می‌شوند. البته این آماری است که ثبت شده در حالی که بسیاری از بداخلاقی‌های خانوادگی و انحرافات و ناملایمات جامعه که به آمار نمی‌آید هم در ماه مبارک رمضان کاهش چشمگیری پیدا می‌کنند. این جامعه شناس با اشاره به اینکه در بهار رمضان بسیاری از هنجارهای دینی مطلوب که به فراموشی سپرده شده بود آرام آرام شادابی می یابد و رویش دوباره پیدا می کند می گوید: رمضان فرصتی را فراهم می کند تا شاخص های صداقت و سلامت اجتماعی افزایش یابد که این موضوع موجب پویایی جامعه و تقویت اعتماد اجتماعی می شود. وی با بیان اینکه مهمترین و زیباترین تاثیر رمضان ایجاد فضاهای جمعی و تقویت وجدان اجتماعی است خاطر نشان می کند: در ماه رمضان فضایی در جامعه شکل می گیرد که موجب بهبود روابط افراد می شود.

*مهار تمایلات نفسانی

حجت الاسلام محمد عبداللهی، استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه علت اصلی همه هنجارشکنی ها، قانون‏گریزی ها و تخلّفات اجتماعی، زیاده خواهی،تجمل پرستی وپیروی از هواهای نفسانی است می گوید: ماه مبارک رمضان به عنوان یک عامل کنترل کننده عمل می کند، به تصریح روایات معصومین نیز روزه کنترل کننده هر انسان مومنی است. وی می افزاید: روزه‏دار واقعی در مقابل مفاسد اجتماعی، هیچ وقت خود را آلوده نمی‏کند و گرسنگی و تشنگی روزانه خود را به اندک لذت حرام نمی‏فروشد، تا در این امساک، اعضا و جوارح او برایش تسبیح گویند و درود و سلام فرشتگان و سپس آمرزش و استغفار آنان را شامل حال خویش کند. بنابراین افراد جامعه ای که در برابر تمایلات نفسانی مهارکننده و بازدارنده ای داشته باشند نسبت به جامعه‏ای که از این نعمت محروم هستند، فساد کمتری خواهند داشت.

عبداللهی با اشاره به حدیثی از امیرالمومنین(ع) که فرموده اند: هوا و هوس انسان، مانند اسب سرکش و چموشی است که لجام را پاره کرده و اختیار را از کف آن که بر او سوار است گرفته و عاقبت، او را در آتش می‏افکند اما مَثَل تقوا مثل مرکب های راهوار و آرامی است که مهارشان در اختیار کسی است که بر آن ها سوار است و او را به بهشت وارد می‏سازد، خاطرنشان می کند: با آمدن روزه و گسترش تقوا و پرهیزگاری در جامعه، فضای جامعه، معنوی، روحانی و عرفانی و عبادی می شود در چنین فضایی، انگیزه‏ها و عوامل گناه و تخلف و ارتکاب جرم به شدت تقلیل پیدا می‏کند. بنابراین، ماه رمضان و روزه، عامل تربیتی مهمی برای کاهش جرایم و تخلفات اجتماعی است. این کارشناس دینی تصریح می کند: روزه به عنوان یک راهکار بزرگ معنوی می‌تواند راه‌گشای دیگر معضلات اجتماع اسلامی و نیز بشری قرار گیرد؛ به گونه‌ای که با تبیین و گسترش صحیح مسائل دینی و روحانی، به ستیز اهریمن پلیدی‌ها و نادرستی‌ها رفت. وی با اشاره به حدیث پیامبر که «چه بسیارند کسانی که از روزه داری بهره‏ای جز گرسنگی و تشنگی نمی‏برند»، تصریح می کند: بدیهی است روزه-ای اثرگذار است و می تواند مهارکننده از لغزش و ناهنجاری باشد که روزه واقعی باشد؛ یعنی روزه-دار نه تنها از خوردن و آشامیدن خودداری کند بلکه زبان و چشم و گوش و همه اعضا و جوارح او روزه باشد.

* رشد شخصیتی روزه داران

دکتر نصرا... کرمی، روانشناس و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه ماه مبارک رمضان نوعی تحول درونی را در انسانها به همراه دارد که حتی بزهکاران جامعه را نیز از موهبات خود محروم نمی سازد اظهار می دارد: رمضان، ماه حاکمیت هنجارهای اخلاقی در مقابل ناهنجاری هاست؛ زیرا روزه موجب تقویت نظام درونی افراد می شود و با افزایش صبر و استقامت و خویشتن داری افراد که در نتیجه امساک از خوردن، آشامیدن و غیبت، دروغ و... حاصل شده، به طور ناخودآگاه آن ها را از ارتکاب اعمال زشت و ناپسند و جرم و جنایت بازمی دارد.

وی با بیان اینکه امروزه روانشناسی نوین نیز ثابت کرده که آموزه های دینی موجب رشد اخلاقی و شخصیتی افراد جامعه می شود، می گوید: در روانشناسی شخصیت، «عادت» یکی از مولّفه های شکل-گیری شخصیت به شمار می آید. علم روان شناسی، امروزه ثابت کرده که اگر انسان21 روز مراقب عادات زشت خود باشد و آن را انجام ندهد و در مقابل 21 روز کارهای خوب و پسندیده انجام دهد تا این خوبی ها برایش به صورت عادت درآید، عادت های بد و زشت قبلی، پاک شده و عادت های خوب و پسندیده جدید، جایگزین آن ها می گردد. پس مطابق با این نتیجه علمی روشن می شود که چرا هرچه ماه رمضان جلوتر می رود، جرایم و ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی به طور محسوسی کاهش می یابد. این روانشناس می افزاید: بدیهی است در ماه رمضان، با خودداری روزه داران از عادت های بد و ناپسندی مانند غیبت، دروغ گفتن و... انرژی منفی در جامعه ایجاد نمی شود و به مرور اضطراب، استرس و خشم افراد کاهش یافته و آرامش و سلامت روح و روان، جای آن را می گیرد.