به گزارش عیارآنلاین، وزارت‌خانه‌های نفت و نیرو ، هر کدام وظایف مهمی در سیاست‌گذاری حوزه انرژی کشور بر عهده دارند. اما به دلیل ناهماهنگی‌هایی که بین نهادهای تصمیم‌ساز این دو وزارت‌خانه وجود دارد، انسجامی در تصمیم‌سازی کلان در بخش انرژی کشور وجود ندارد. در حال حاضر وزارت‌خانه‌های نفت و نیرو در ارائه خدمات و تأمین انرژی به مشترکین، دارای موازی‌کاریهایی هستند که هزینه بسیاری را به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند. نبود سیستم فکری متمرکز و تعارض میان اهداف و وظایف وزارتخانه‌های نفت و نیرو در تأمین انرژی کشور، باعث شده بسیاری از اهداف کلان بخش انرژی کشور مغفول بماند. در ادامه به بخش عمده‌ای از این تعارض در اهداف و سیاست‌گذاری‌ها در افزایش بازده نیروگاه‌های کشور و جمع‌آوری گازهای همراه نفت پرداخته می‌شود.

معطل ماندن طرح‌های افزایش بازده نیروگاه‌های کشور

بر اساس آمار منتشر شده وزارت نیرو[۱] میانگین بازده نیروگاه‌های حرارتی کشور در حدود ۳۷% بوده است؛ یعنی ۶۳% از انرژی سوخت فسیلی، در همان مرحله تولید برق بدون استفاده تلف می‌شود. محاسبات نشان داده است که هر درصد افزایش در بازده متوسط نیروگاه‌های کشور، سالانه موجب صرفه‌جویی یک میلیارد دلاری در مصرف سوخت می‌شود. به منظور افزایش بازده نیروگاه‌های کشور دو راهکار عمده پیشنهاد می‌شود که عبارتند از:

۱٫ اضافه کردن بخش بخار به نیروگاه گازی و تبدیل آن به نیروگاه سیکل ترکیبی؛ که بازدهی نیروگاه را به حدود ۴۵ درصد می‌رساند.

۲٫ اضافه کردن بخش بخار و واحد شیرین‌سازی آب به نیروگاه گازی؛ مطالعات نشان داده است که حدود ۱۴ هزار مگاوات نیروگاه گازی در شعاع ۲۰ کیلومتری خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد که با بازدهی ۳۰% فعالیت می‌کنند؛ در صورت اضافه شدن واحدهای شیرین سازی آب به این نیروگاه‌ها، بازدهی آنها به ۸۰% خواهد رسید. علاوه بر این، توانایی تولید آب برای ۱۳ میلیون نفر بدون مصرف سوخت اضافی را نیز دارند. به رغم وجود توانایی فنی احداث این واحدها در کشور، ناتوانی وزارت نیرو در خرید تضمینی آب شیرین تولیدی باعث شده است که انجام این طرحها با مشکل روبرو شود.

اما ناهماهنگی میان دو وزارت‌خانه نفت و نیرو مانع عملیاتی شدن پیشنهادهای فوق شده است. چرا که افزایش بازده نیروگاه‌های کشور نیازمند سرمایه‌گذاری زیادی است. از آنجا که وزارت نفت مکلف به تامین سوخت نیروگاه‌های کشور است، افزایش بازده نیروگاه‌های حرارتی کشور باعث می‌شود وزارت نفت سوخت کمتری را به نیروگاه‌های کشور تحویل دهد و از این لحاظ به سود وزارت نفت است؛ اما وزارت نفت اجازه دخالت و تصمیم‌گیری در این حوزه را ندارد. از طرف دیگر، متولی نیروگاه‌های کشور وزارت نیرو است، اما این وزارت‌خانه با توجه به مشکلات عظیم مالی نه تنها امکان سرمایه‌گذاری برای افزایش بازده نیروگاه‌های حرارتی کشور را ندارد، بلکه انگیزه چندانی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارد؛ چرا که سود حاصل از افزایش بازده نیروگاه‌ها به جیب وزارت نفت می‌رود. محاسبات نشان می‌دهد که در صورت اضافه شدن بخش بخار و واحدهای شیرین سازی آب سالانه ۱۷ میلیارد دلار در مصرف سوخت صرفه‌جویی می‌گردد.

مزایده ناتمام وزارت نفت برای جمع آوری گازهای همراه نفت

گاز همراه نفت گازی است که به هنگام استخراج نفت از میادین نفتی از آن خارج می‌شود. بیش از سه دهه است که قسمت عمده گازهای همراه نفت بدون استفاده در هوا سوزانده می‌شود. در حال حاضر، روزانه ۲۵ میلیون مترمکعب گاز همراه نفت -معادل تولید یک فاز پارس جنوبی- در هوا می‌سوزد. در ۲۰ سال گذشته ارزش گازهای همراه سوخته شده بیش از ۶۰ میلیارد دلار بوده است. یکی از راهکارهای سریع استفاده از گازهای همراه نفت که در گوتاه‌مدت و با سرمایه‌گذاری پایین توسط بخش غیردولتی قابل اجرا است، تولید برق است. در این راستا، اواخر آبان‌ماه سال گذشته، شرکت ملی نفت ایران مزایده‌ای را برای فروش این گازها به بخش غیردولتی با هدف تولید برق و دیگر مصارف برگزار کرد. در این مزایده، فروش این گازها به بخش غیردولتی صرفاً برای مدت ۵ سال و با قیمت متوسط ۳ سنت در هر مترمکعب صورت می‌گرفت. با گذشت بیش از یک سال از برگزاری این مزایده، هنوز قرارداد مربوط به هیچ‌یک از ۵۰ میدان نفتی که گازهای همراه آنها به مزایده گذاشته شده بود، به امضا نرسیده است. یکی از مهم‌ترین دلایل عدم موفقیت این مزایده، شفاف نبودن قیمت خرید برق از سوی وزارت نیرو بوده است. در این حوزه نیز هم‌افزا نبودن سیاست‌های وزارت‌خانه‌های نیرو و نفت منجر شده است که این حجم از گازهای همراه نفت همچنان بدون استفاده بسوزد.

به نظر می‌رسد تا زمانی که کشور دارای یک مرکز واحد برای تصمیم‌گیری در حوزه انرژی نباشد، سیاست‌های جداگانه وزارت‌خانه‌های نفت و نیرو در حوزه‌های نام‌برده نتیجه چندانی را به همراه نخواهد داشت.

*********************************************************************

پی‌نوشت:

[۱] آمار تفصیلی صنعت برق ایران، ویژه مدیریت راهبردی سال ۱۳۹۳