علیرضا خسروی از کارشناسان برجسته میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان چند سالی است که مسوولیت اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زابل را بر عهده دارد و همواره تلاش خستگی ناپذیری برای شناساندن میراث کهن و ثبت آثار به یادگار مانده از نیاکان مردم دیار مردان مرد 'سیستان و بلوچستان' در فهرست آثار تاریخی و باستانی ایران زمین داشته است.
برگزاری کارگاه مدیریت یک پارچه تالاب هامون نیز بهانه ای شد تا خسروی یک بار دیگر با ارسال دلنوشته ای به ایرنا، به شرح حال و وضعیت آثار تاریخی سیستان، بهشت باستانشناسان بپردازد:
به روشنی شاید نتوانیم برداشت و شورانگیزی شاعر بلند آوازه سده چهارم فرخی سیستانی را درستایش زادگاهش درآنجا که می نویسد شهر من شهر بزرگ است و زمینش نامدار... بیان کنیم اما پژوهشهای تازه به درستی نشان می دهند که سیستان یا سرزمین هیرمند فرمند جایگاه نشو و نمای جهان پهلوانان شاهنامه، خاستگاه خداباوری و دین مداری ایرانیان و پرورشگاه شاهزادگان کیانی و ساسانی است در روزگار اشکانیان نیز تا سکانشاه و یا شاه سیستان تاج برسر پادشاه نمی گذاشت دولت پایدار نمی ماند...
بررسیهای میدانی نشان می دهند که در هرکیلومتر این سرزمین یک اثر تاریخی و فرهنگی نهفته است و بهشت باستان شناسان، لندن شرق و نمایشگاه تاریخ ایران به همین دلیل از سوی ایران شناسان برجسته به سیستان گفته شده است.
شهرسوخته وکوه خواجه در فهرست نخستین آثار سازمان میراث فرهنگی برای ثبت جهانی بوده و پرونده آسیاهای بادی نیز دردست آماده شدن است. هیرمند و هامون نیز درفرهنگ این سرزمین از جایگاه ویژه ای برخورداراست و کیانسه، فرزدان، سه تخمه، وروکشه، زره و.. نام واژه های گوناگون گستره آبی است که در فرهنگ و تمدن بشری برجستگی های ویژه ای دارد و هرگونه نگاه مدیریتی و برنامه نویسی ناچار از دیدن و رعایت آن است.
ویژگی نخست: همسو با یک نشانی کهن: فره فرهنگ ایرانیان از جایست که هیرمند فرمند دریاچه کیانسه ورجاون(هامون) را برگرداگرد اوشیدای رازمند(کوه خواجه) چهره می بخشد.
ارجمندی این دریاچه درباور ایرانیان باستان دراین است زرتشت پیامبر تن خویش دراین آب پاکیزه کرده و از فراز همین کوه با خداوند هستی ها به گفتگو نشسته و سپس مردم را به نیکی درگفتار و کردار و پندار فراخوانده است.
منزلت دیگر این دریاچه دراین است که زایش فرزندان بهروز ایران زمین که دنیا را به رستگاری خواهند رساند از همین دریاچه و این آب است.
برجستگی دوم: که دور از فراز نخست نیست به آیات یک تا ده انجیل متا باز می گردد و روایت سه روحانی است که از بلندای کوهی خواستار ظهور منجی از خداوند بودند که همزمان با زایش مسیح(ع) توسط ستاره یی به بیت اللحم راهنمایی می شوند و پس از گفتگو با پیامبر تازه زاده شده به راستی و درستی مسیح (ع) باورمند می شوند.
تفسیر آلمانی برجای مانده کوه نام برده شده را با کوه خواجه برآمده از دریاچه ی هامون برابر دانسته است.
برجستگی سوم: هرچند از نوشتارهای تاریخی متاخر گرفته شده ولی نیم نگاهی نیز به باور های یهود نشان داده می شود و در بیان نام واژه این کوه به تخت سلیمان می رسیم و روایتی که برمبنای آن همسر حضرت سلیمان نبی بیمار می شود و دیو برای یافتن مکانی خوش آب و هوا به دریاچه هامون می رسد و تختگاهی ازسنگ برای آسایش همسر پیامبر می سازد.
همین منابع براین باورند که آرامگاه دانیال نبی درهمین کوه است و بدین ترتیب این کوه و دریاچه را به باورهای یهود نیز پیوند می زنند.
برجستگی چهارم: این کوه و دریاچه با پاره هایی از رویدادهای شاهنامه اثر مانا و جهانی فردوسی بزرگ و تکاپوهای ایران مدارانه پهلوانان ایران زمین در پیوند است و تخت رستم نیز نام واژه ی دیگر این کوه است.
برمبنای باور های مردمی هم اینک برزو نوه رستم درهمین کوه و درکنار همین دریاچه به دامی اهریمنی گرفتار است و روزهای شنبه و چهارشنبه به چهره جوانی خوبرو پدیدار می شود و تا او را بازشناسند و گرفتاریش پایان یابد.
برجستگی پنجم: به آثار معماری و رازیگری برجای مانده درکوه باز می گردد که از نگاه شهر آرایی نقطه پیوند استقرارها و تمدنهای سرزمینهای ایران شرقی از نسا در ترکمنستان امروزی تا تاکسیلا در پاکستان امروزی است و دراین گستره بزرگ یادمانی به ارجمندی و ارزشمندی کوه خواجه از دوران تاریخی وجود ندارد.
برجستگی ششم: کوه خواجه در زمره ده اثر نخستین سازمان میراث فرهنگی برای ثبت جهانی بوده که نشان از نامداری و مایه وری فرهنگی این جایگاه جهانی دارد.
برجستگی هفتم:...
با رویکرد به برجستگی های بالا افزون بر سپاس و تشکر از مدیران سازمان حفاظت محیط زیست برای برگزاری دومین کارگاه مدیریت یکپارچه تالاب هامون بزرگترین نارسایی این کارگاه دیده نشدن منزلت های جهانی این سرزمین نامدار وبهره برداری از آنها برای ایجاد همگرایی های جهانی با هدف پایداری دراین زیست بوم ریشه دار است. بنابراین با رویکرد به برجستگی های جهانی کوه خواجه و دریاچه در فرهنگ و تمدن بشری شایسته است دراین مدیریت یکپارچه سال 95را دو سازمان میراث فرهنگی و محیط زیست برای ثبت جهانی کوه خواجه قرار دهند و در نشست های پیش رو از نهادهای بین المللی نیز برای بهره برداری دعوت شود.
علیرضا خسروی کارشناس میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری
به گزارش ایرنا، کارگاه مشورتی تدوین برنامه ریزی مدیریت یکپارچه تالاب بین المللی هامون با حضور مدیران ملی، استانی و شهرستانی، قشرهای مختلف مردم بویژه افراد ذینفع تالاب هامون از چهارم آذرماه به مدت دو روز در زابل برگزار شد.
هدف از برگزاری این کارگاه تدوین برنامه مدیریت یکپارچه تالاب هامون با رویکرد زیست محیطی است.
تشکیل گروههای کاری با تکیه بر مشکل و راهکار رفع چالش ها از دیگر برنامه های این کارگاه است.
مطالب ارائه شده در این کارگاه به صورت طرح یکپارچه تالاب هامون در کتابی ارائه خواهد شد.
653
5285688
مهمترین اخبار فرهنگی‌هنری
