به باور من خواست استقلال خواهی در نزد کردهای عراق یک خواست تاریخی است همانطور که اشاره کردم در هر زمان که کردها در وضعیت برتری بودند یا در زمان هایی که یک ظلم مضاعف علیه آنان مانند بمباران شیمیایی حلبچه که 5 هزار نفر کشته شد یا مانند مجموعه عملیات های انفال که 182 هزار نفر آنها توسط نیروهای بعثی عمدتاً زنده به گور شدند یا پس از حمله داعش به شنگال که یک نوع جنایت علیه یک گروه کُرد ایزدی رخ داد؛ شاهد هستیم که خواست استقلال طلبانه کردها پر رنگ تر می شود، اما اگر میزان تفاهم در بین رهبران عراقی بیشتر از وضعیت فعلی شود، کشورهای منطقه ای و فرا منطقه ای عمدتا از تجزیه یا تضعیف بیش از پیش عراق حمایت نمی کنند. شاید بتوان گفت پلان B (طرح دوم) که کردها در عراق دنبال خواهند کرد، طرح کنفدرالی در عراق است.

متن گفت وگوی شفقنا با اردشیر پشنگ را می خوانید:

با توجه به اینکه قبل از حمله داعش به عراق و اشغال بخش هایی از خاک این کشور، کردها خواهان استقلال کامل از عراق بودند، همچنین زمزمه هایی مبنی بر تجزیه عراق به سه کشور نیز به گوش می رسید، اما بعد از نفوذ داعش به بخش هایی از عراق و همچنین فتوای حضرت آیت الله العظمی سیستانی مبنی بر همبستگی گروه های عراقی برای مبارزه با داعش، که قومیت ها و گروه های مختلف برای مبارزه با داعش بسیج شدند و نوعی همگرایی بین آنان به وجود آمد، اما کردها هنوز خواهان استقلال هستند. نظر شما در این خصوص چیست و معادلات قومی طایفه ای در عراق کنونی را چگونه ارزیابی می کنید؟

اردشیر پشنگ: برای پاسخ به این سوال نخست باید به وضعیت و چگونگی تاسیس عراق در سال 1921 بازگردیم، عراق متشکل از سه گروه قومی، جمعیتی عرب شیعه، سنی و کرد بود که این سه گروه نه براساس خواست مشترک و یک هدف تاریخی سیاسی بلکه براساس منافع دو قدرت پیروز در جنگ جهانی اول یعنی بریتانیا و فرانسه، در داخل مرزهایی که آنها تعیین کردند و عراق نامیده شد و این سه گروه در آن جای گرفتند. حتی پیش از تاسیس عراق در 1921 ما شاهد هستیم که از 1919 جنبش کردهای عراق علیه دولت مرکزی وقت که متحد بریتانیا بود به نوعی دست به مبارزه زد؛ مبارزه ای که در برهه هایی از زمان مسلحانه و در برهه هایی از زمان سیاسی، مدنی و در برهه هایی از زمان تبدیل به یک جنگ گسترده شد؛ و در مقطع (1961 تا 1975) شاهد 5 جنگ عمده بین کردها و دولت عراق هستیم.

به باور من استقلال خواهی یا استقلال طلبی کردها مساله جدیدی در عراق نیست؛ هر زمان کردها در عراق دارای یک قدرت قابل توجه یا تاثیرگذاری بودند یا به عبارتی دیگر دولت مرکزی عراق در یک وضعیت ضعف قرار داشته، کردها به دنبال خواست تاریخی خود در این کشور بودند تا سرنوشت خودشان را خودشان به دست بگیرند و یک کشور مستقل را تشکیل دهند؛ هر زمان که قدرت دولت مرکزی به شیوه های مختلف از نظر قدرت نظامی در یک وضعیت برتر نسبت به کردها قرار داشته ما شاهد هستیم که کردها از استقلال طلبی عقب نشیی کردند؛ اما در این وضعیت هم دست کم بر خودمختاری تاکید می کردند. از 1970 شاهد هستیم که نوعی خودمختاری در برهه های مختلف در شمال عراق ایجاد شده و تحولات و اتفاقات مختلف و بسیار مهمی مانند جنگ ایران و عراق در دهه 80 میلادی، حمله ائتلاف بین المللی به عراق در سال 91 بخصوص پس از حمله آمریکا و نظام بعثی در سال 2003 رخ داده که همه اینها دست به دست یکدیگر دادند و جنبش کردهای عراق را روز به روز از یک سو تقویت کرده و از سوی دیگر "ساخت دولت مرکزی عراق" را دچار یک ضعف جدی کرده است.

اینکه داعش در زمینه استقلال خواهی و خودمختاری کردهای عراق چه تاثیری داشته است، به نظر من داعش در خصوص خواست استقلال خواهانه و خواست تعیین سرنوشت کردها خیلی تاثیر قاطعی نگذاشته است یعنی همانطور که ...