مدتی است استفاده از سرویس مدارس حتی در شهرهایی کوچک‌تر نیز متداول شده است. از طرفی در نقاط دوردست و روستایی هر چند سرویس مدارس مفهومی ندارد اما دانش‌آموزان برای دسترسی به مدارس مجبور به تردد و طی کردن فاصله‌های گاهی طولانی هستند. در همه این موارد گاهی بی‌دقتی اولیا یا مسئولان مدارس در انتخاب سرویس دانش‌آموزان موجب حادثه‌های تلخی شده است. آمار حوادث درباره سرویس مدارس بالاست و هنوز یک هفته از آغاز سال تحصیلی نگذشته یکی‌دو حادثه تلخ گزارش شده است.

درحالی‌که در تهران همکاری پلیس، آموزش و پرورش و شهرداری برای ساماندهی سرویس مدارس و آموزش به رانندگان آنها موجب بهبود اوضاع شده، در برخی موارد تلاش والدین برای کاهش شهریه سرویس و استفاده حداکثری از ظرفیت خودروها و نبود نظارت از سوی مسئولان، مخاطراتی برای دانش‌آموزان به‌دنبال دارد. کم نیستند خانواده‌هایی که خودشان خارج از ضوابط سرویس مدارس، اقدام به تهیه سرویس برای فرزندان‌شان می‌کنند که ضریب احتمال بروز خطر را افزایش می‌دهد.

هر سال تعداد قابل توجهی از سرویس‌های مدارس در گوشه و کنار کشور دچار سانحه می‌شوند و تعدادی از دانش‌آموزان مصدوم شده یا حتی فوت می‌کنند. در آخرین مورد سرویس دانش‌آموزان شهرستان مرزن‌آباد چالوس دچار سانحه شد. پیکانی که سرویس این مدرسه بود با یک نیسان تصادف کرد و 7نفر از سرنشینان پیکان مصدوم شدند که یک نفرشان در بخش مراقبت‌های ویژه بستری است. این پیکان هم البته سرویس رسمی مدرسه نبود. کیلومتر‌ها آن سو‌تر از چالوس و در شهر بیرجند هم حادثه تلخ دیگری اتفاق افتاد. تصادف میان اتوبوس ومینی‌بوس که هر دو حامل دانش‌آموزان پسر مقطع دبیرستان بودند، سبب مجروح‌شدن 4نفر از آنان شد. این بار البته براساس اعلام پلیس هردو وسیله مجاز بودند و شرایط سرویس مدرسه را داشتند. آنچه حادثه را به‌وجود آورد، بی‌احتیاطی راننده بود. سال گذشته سرویس یک دانش‌آموز 14ساله در قم دچار سانحه شد و دانش‌آموز حادثه دیده فوت کرد. همزمان با قم، مینی بوس حامل دانش‌آموزان ابتدایی در شیراز هم واژگون شد و ۹پسر و دختربچه صدمه دیدند. متاسفانه هر سال خبری از مصدوم شدن یا مرگ دانش‌آموزان در نتیجه تصادف سرویس مدارس به‌گوش می‌رسد.

سرویس‌های غیررسمی

نکته مغفول مانده سرویس مدارس تعداد سرنشینان است که معمولا بیش از ظرفیت مجاز خودروهاست. دیدن سواری‌هایی که گاهی چندین دانش‌آموز را سوار کرد‌ه‌اند دشوار نیست. در سرویس‌های غیررسمی رانندگان حتی گاهی 3کودک پیش‌دبستانی یا دبستانی در صندلی جلو و 5 یا 6 نفر را نیز در صندلی عقب می‌نشانند. در چنین شرایطی طبیعتا از کمربند و مسائل ایمنی هم خبری نیست. در اغلب شهرها رانندگان سرویس مدارس آموزشی ندیده‌اند و به صرف داشتن خودرو، مسئولیت سرویس مدارس را پذیرفته‌اند. آنها برای سود بیشتر سرویس چند مدرسه را قبول کرده‌اند و سعی می‌کنند با سرعت رانندگی کنند تا به سرویس بعدی برسند. علاوه بر این برخی خودرو‌های سرویس مدارس، علاوه بر نقص فنی، راننده صاحب صلاحیتی هم ندارند.

نکته مهم دیگری که معمولا در سرویس‌های غیررسمی و خارج از نظارت مدرسه اتفاق می‌افتد و معمولا هم توجهی به آن نمی‌شود ترکیب کسانی است که از سرویس استفاده می‌کنند. در سرویس‌های مدارس به‌دلیل تعداد بیشتر دانش‌آموز این امکان وجود دارد که در سرویس‌های سواری دانش‌آموزان هم سن و سال از یک خودرو استفاده کنند. در سرویس‌های بزرگ‌تر مانند مینی‌بوس و اتوبوس هم معمولا یکی از دانش‌آموزان به‌عنوان مسئول سرویس انتخاب می‌شود. اما در سرویس‌های خارج از نظارت مدرسه گاهی والدین مجبور می‌شوند کودک کلاس اولی خود را هر روز با سرویسی به مدرسه بفرستند که چند دانش‌آموز مثلا کلاس پنجمی از آن استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی دانش‌آموزان بزرگ‌تر سر به سر عضو کوچک‌تر سرویس می‌گذارند. این موضوع اگر چه در مقایسه با مصدومیت یا فوت قابل مقایسه نیست اما شایسته توجه هست.

چند‌ماه پیش مرضیه گرد، رئیس سازمان مدارس غیردولتی از انجام مکاتباتی با وزارت کشور برای نظارت بیشتر بر امنیت سرویس مدارس خبر داد. او خواستار بازنگری بخشنامه‌های مربوطه در این زمینه شد زیرا بسیاری از خانواده‌ها از این مقوله و حتی نوع برخورد راننده‌ها ناراضی هستند. با وجود گذشت چند‌ماه از این اظهارات هنوز خبری از نحوه نظارت و بازنگری در بخشنامه سرویس مدارس که سال‌ها پیش از سوی وزارت کشور برای اجرا ابلاغ شده، نیست. آنچه روشن است اینکه تأمین امنیت سرویس دانش‌آموزان فعالیت بیشتری می‌طلبد.

نبود نظارت و کنترل

هنوز به‌طور شفاف متولی سرویس مدارس مشخص نیست و هر سازمانی گوشه‌ای از کار را برعهده دارد؛‌با این حال برخی کارشناسان معتقدند مدیران مدارس باید بر امر سرویس رفت‌وآمد دانش‌آموزان کنترل و نظارت کنند. مدیر‌کل آموزش و پرورش شهر تهران چند روز پیش در این‌باره به صراحت گفت:‌ مدیران مدارس ملزم به استفاده از سرویس‌هایی هستند که برچسب سرویس مدارس را دارند. ما در این زمینه از ظرفیت نظارت سازمان تاکسیرانی و پلیس، ظرفیت نظارت مدیران اجرایی مدارس و نظارت والدین دانش‌آموزان بهره‌مند می‌شویم. آنطور که اسفندیار چهاربند اعلام کرده در هر مدرسه یک نفر به‌عنوان مدیر اجرایی درنظر گرفته شده و‌ با راننده سرویس‌هایی که فاقد برچسب سرویس مدارس باشند به‌عنوان یکی از مصادیق تخلف برخورد خواهد شد.