به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مسکو تایم، صنعت سینمای روسیه در سال های اخیر (پیش از پاندمی کرونا) با معرفی کارگردان‌های نسل نو و گسترش سینماها در مسیر رشد قرار داشت.
در سال ۲۰۱۸، با ۵۶ میلیون نفری که برای تماشای فیلم به سینما رفتند، روسیه به رکورد جدیدی از نظر تماشاگر در سینما رسید و فروشی ۳.۵ میلیارد روبلی (۲۰۰ میلیون دلار) را در باکس آفیس به دست آورد. این آمار به این معناست که یک نفر از هر سه روسی شبی را بیرون از منزل و در برابر پرده نقره‌ای نشست.
با همه اینها بخش سینما هنوز در دوران نوجوانی خود است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی که تجارت سینما را انحصاری کرده بود، مجموع فروش ۵ زنجیره بزرگ سینمایی روسیه تنها یک سوم فروش گیشه را تشکیل می‌دهد. در همین حال سینماهای مسکو که به صورت مستقل فعالیت می‌کنند با روند توسعه مراکز خرید بزرگ و ایجاد سینماهای زنجیره‌ای در این مناطق، هر روز با تعطیلی بیشتری مواجه می‌شوند.
سینمای انقلابی
سینما «اکتیابر» در مرکز مسکو هنوز به عنوان نماد سینمای انقلابی فعالیت دارد. این سالن سینما که در زمان اتحاد جماهیر شوروی تاسیس شد، بزرگترین سالن سینما در کشور و گل سرسبد سینماهای زنجیره‌ای «کارو»، سومین زنجیره بزرگ سینمایی در روسیه است که بیشتر در مناطق بزرگ شهری مسکو و سن پترزبورگ فعالیت دارد.
اولگا زینیاکوا تهیه کننده سابق سینما که اکنون مدیر عامل جوان زنجیره «کارو» است، می‌گوید: «اکتیابر» که سال ۲۰۱۸ پنجاه ساله شد هنوز بزرگترین سینمای کشور است. یکی از عوامل محرک این سینما نمایش فیلم‌های هنری است که در سینماهای دیگر نمی‌توانید ببینید. دیگر موردی که ۵۰ درصد گیشه را به خود اختصاص داده، برگزاری جشنواره‌هاست. ما جشنواره‌های فیلم‌های بریتانیایی، ژاپنی، ایرلندی و بسیاری کشورهای دیگر را برگزار می‌کنیم. این فیلم‌ها در میان مخاطبان محبوب هستند و مردم حاضرند برای دیدن فیلم‌هایی از این دست هزینه کنند.
جایگاه سینمای روسیه در اروپا
سینماها در روسیه نیز مانند بسیاری از مناطق دیگر باید هر روز بیشتر از پیش با سرویس‌های پخش آنلاین مانند نتفلیکس رقابت کنند اما روسیه از جمله کشورهایی است که به شدت از تکثیر غیرقانونی فیلم‌ها رنج می‌برد. به گفته زینیاکوا تکثیر غیرقانونی یک مشکل است اما ساخت فیلم‌های خوب مشکل بزرگ‌تری است.
روسیه از سابقه طولانی در ساخت فیلم‌های بزرگ برخوردار است و فیلم‌هایی که توسط چهره‌هایی چون سرگئی بوندارچوک و سرگئی آیزنشتاین به عنوان پیشگامان سینما ساخته شدند، پیشروی جهان بودند. زینیاکوا معتقد است تفاوت زیادی در ذائقه روس‌ها و دیگر کشورهای اروپایی وجود ندارد و سینما به عنوان یک تجارت در همان مسیری قرار دارد که در غرب در حال توسعه است.فروش باکس آفیس در سال‌های اخیر رو به رشد بوده است اما این تجارت مانند هر بخش دیگری تحت تأثیر شوک‌های خارجی که به اقتصاد وارد آمده، قرار گرفته است
وی می‌گوید: سینمای هنری را در نظر بگیرید. این بخش در اروپای غربی نیز در حال رشد است و اکنون ۵ تا ۷ درصد از کل باکس آفیس را به خود اختصاص داده است. ۲ سال پیش این رقم در روسیه فقط یک درصد بود و الان ۳ درصد شده که رشد قابل توجهی است و نشان می‌دهد کلاسیک‌های شوروی هنوز در میان مردم طرفدار دارد.
فروش باکس آفیس در سال‌های اخیر رو به رشد بوده است اما این تجارت مانند هر بخش دیگری تحت تأثیر شوک‌های خارجی که به اقتصاد وارد آمده، قرار گرفته است. سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ پس از سقوط قیمت نفت و کاهش شدید ارزش روبل، سال‌های سختی برای سینماها هم بود.
زینیاکوا می‌گوید: سیاستی که ما در آن سال‌ها در پیش گرفتیم کاهش قیمت بلیت بود تا افرادی که جایگزین دیگری برای سرگرمی نداشتند به سینما دسترسی داشته باشند. به همین دلیل هم روسیه در سال ۲۰۱۷ از نظر آمار تماشاگران در اروپا در جایگاه نخست قرار گرفت. معتقدم اگر مشکل ارزی وجود نداشت، ما در باکس آفیس نیز جزو ۳ جایگاه اول اروپا بودیم. وی یادآوری می کند هر چند روسیه اکنون رتبه هفتم اروپا را دارد، اما هنوز این جایگاه به معنی در اختیار داشتن بازاری بزرگ است.
رشد سینمای داخلی و تولید فیلم
تولید فیلم‌های روسی به طور قابل توجهی در حال رشد است و نتفلیکس حاضر شد یک میلیون دلار برای به دست آوردن امتیاز سریال تلویزیونی «بهتر از مردم» پرداخت کند. این در زمان خودش یک رکورد بود و نشان داد این مجموعه علمی تخیلی که داستانش در آینده نزدیک که اندروییدها بخشی از جامعه هستند، می‌گذرد، چقدر خلاقانه ساخته شده است.
دولت روسیه همچنین از «موسکینو»، استودیویی در حومه پایتخت که به منظور تولید برنامه‌های با کیفیت بالا برای تلویزیون و فیلم راه‌اندازی شده، حمایت می‌کند. جمعیت زیاد روسیه نیز تضمینی برای وجود تماشاگر مناسب برای فیلم‌های روسی زبان در آینده است.
به گفته زینیاکوا، در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از تمام فیلم‌های اکران شده در روسیه، ساخت داخل هستند و کیفیت فیلم‌ها در حال رشد است.
وی می‌گوید: می‌توانم بگویم که روس‌ها فیلم‌های داخلی را دوست دارند. بحث کیفیت است که همیشه درست است. مشکل این است که تعداد فیلم‌هایی که تولید می‌کنیم کافی نیست. ما سالانه حدود ۱۱۰ فیلم تولید می‌کنیم در حالی که فرانسه چهار یا پنج برابر بیشتر تولید می کند.
موتور طبقه متوسط
توسعه صنعت سینمای روسیه با ظهور طبقه متوسط در روسیه گره خورده است و با ظهور سینماهای متعدد در مراکز خرید و هایپرمارکت‌ها که مانند قارچ در دوران جدید ظاهر شدند، رونق گرفت.
با این حال، مسئله بزرگ‌تر این است که چگونه می‌توان به خانواده‌ها و دانش‌آموزان - در کل جمعیت جوان - که باید مراقب بودجه‌شان باشند، دسترسی پیدا کرد. این در حالی است که هر روز جمعیت جوان کشور کاهش پیدا می‌کند و به گفته زینیاکوا تماشاگران سینما پیرتر می‌شوند.
وی می‌گوید: از ۱۰ سال پیش ما داشتیم در مورد این مشکل صحبت می‌کردیم که چطور باید افراد مسن را به سینما بیاوریم؟ چگونه می‌توان مخاطبانی با سن بیش از ۳۰ نفر را جذب سینما کرد؟
به همین منظور مجموعه «کارو» برنامه کاملی از پرفروش‌ترین فیلم‌های خارجی را برای سال ۲۰۱۹ آماده کرد و از «شیر شاه» تا «یخ‌زده ۲» و «چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم» را در کشور به نمایش درآورد. هدف هم این بود تا خانواده‌ها را مورد هدف قرار دهد.توسعه صنعت سینمای روسیه با ظهور طبقه متوسط در روسیه گره خورده است و با ظهور سینماهای متعدد در مراکز خرید و هایپرمارکت‌ها که مانند قارچ در دوران جدید ظاهر شدند، رونق گرفت
به گفته این مدیر سینمایی ۲۰۱۸ سال فوق‌العاده‌ای برای فروش مجموعه «کارو» در روسیه بود زیرا اولین سالی بود که کل بازار با کاهش فروش باکس آفیس درحدود ۱۵ تا ۲۰ درصد روبه رو شد اما «کارو» موفق شد نسبت به سال گذشته ثابت بماند.
وی افزود: چند عامل تاثیر زیادی روی ما داشت. اولی محتوای فیلم‌های خارجی بود که برای مخاطب روسی چندان جالب نبود - به خصوص فیلم‌های پرفروش خارجی و آمریکایی- به همین دلیل محتوای روسی رشد زیادی را در درصد سهم در باکس آفیس ناخالص نشان می‌دهد.
نکته دیگر آتش‌سوزی بزرگی بود که با تعداد زیاد قربانی، در یک مرکز خرید رخ داد و مردم را در دوره‌ای از رفتن به این مراکز منصرف کرد. در همین زمینه هر یک از سینماهای «کارو» بیش از ۱۰ بازرسی فنی آتش‌نشانی از نظر سازه‌های مختلف گذراندند و در همین حال بسیاری از سینماها به دلیل عدم موفقیت در بازرسی تعطیل شدند و بالاخره جام جهانی روسیه موجب شد کل کشور بیش از یک ماه به یک مهمانی بزرگ تبدیل شود.
اما جدای از عوامل موردی، باید گفت سینمای روسیه به طور پیوسته در حال رشد بوده است. یکی از اولین گام‌ها در دوران جدید روسیه افتتاح «کداک کینومیر» در سال ۱۹۹۷ در میدان پوشکین بود که به عنوان اولین سینمای سبک وسترن در روسیه شناخته شد و با نمایش فیلم‌های پرفروش بین‌المللی مخاطبان زیادی را به سینماها کشاند.
زینیاکوا افزود: در آن سال‌ها رشد تجارت سینما بزرگترین رشد در بخش اقتصادی روسیه را رقم زد و هر سال ۳۰۰ درصد رشد می‌کرد. با این حال رشد ۵ سال اخیر (تا پیش از کرونا) نیز خوب بوده و فروش سینما هر سال حداقل ۱۰ درصد در سال رشد کرد.
چشم انداز فردا
۵ زنجیره اصلی سینمایی روسیه تنها ۳۰ درصد از بازار را در اختیار دارند و ۷۰ درصد از بازار را سینماهای تک یا زنجیره‌ای کوچک تشکیل می‌دهند که هر یک شامل چند سینما در مناطق پراکنده هستند.
روند ادغام سینماها مانند سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای که به اتمام رسیده، به تازگی در روسیه در حال وقوع است و سال ۲۰۱۷ نیز ۲ زنجیره بزرگ سینما در هم ادغام شدند و بزرگترین زنجیره از نظر تعداد پرده‌ها و سینماها را شکل دادند. پس از آن در رتبه دوم «کینو ماکس» و سپس «کارو» قرار دارند.
زینیاکوا می‌گوید: سرمایه‌گذاران «کارو» که شامل یکی از بزرگترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی در روسیه می‌شوند در حال توسعه از طریق خرید سینماها هستند، اما اگر سینماها همان مسیر سوپرمارکت‌ها را دنبال کنند، تکمیل این فرآیند سال‌ها طول خواهد کشید.
وی توضیح می دهد: بحث فقط اجاره نیست، بلکه نگهداری تجهیزات نیز است زیرا هزینه آن به دلار است و همین امر موجب می شود تا سینماهای کوچک نتوانند از عهده هزینه‌ها برآیند.
