به گزارش روابط عمومی معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران طی 7‌ماه اول سال‌جاری، 10هزار و 914نفر در کشور بر اثر تصادفات رانندگی کشته شده‌اند که به‌معنای کشته‌شدن متوسط روزانه ۵۰ نفر در این سوانح است. علاوه بر این، طی این مدت 193هزار و 675نفر نیز بر اثر حوادث ترافیکی در کشورمان آسیب دیده‌اند که به مفهوم مجروح و مصدوم شدن متوسط روزانه یک هزار و 41نفر در این سوانح است.

در حال حاضر عابران پیاده، نیمی از متوفیان تصادفات رانندگی را در تهران تشکیل می‌دهند و پیاده‌هایی که در این حوادث کشته می‌شوند از مجموع سواره‌ها اعم از رانندگان خودرو‌ و راکبان موتورسیکلت بیشتر هستند. متأسفانه عابران پیاده خود را در هاله‌ای از مصونیت احساس کرده و با بی‌توجهی به تکالیف شهروندی خود به‌عنوان عابر پیاده، حوادث دردناکی را رقم می‌زنند و عموماً قربانی بی‌احتیاطی خودشان می‌شوند.

از سویی به‌طور متوسط هر ساعت در کشور ما 2نفر بر اثر تصادفات رانندگی کشته و 43نفر نیز بر اثر این سوانح مجروح می‌شوند. به‌عبارت دقیق‌تر یک نفر از هموطنان ما در کمتر از هر 29دقیقه جان خود را بر اثر حوادث ترافیکی در شهرها و جاده‌ها از دست می‌دهد و سلامت یک نفر دیگر نیز در هر یک دقیقه و 22ثانیه بر اثر سوانح ترافیکی به مخاطره افتاده و دچار آسیب می‌شود. با یک حساب سر انگشتی، کشورمان با حدود یک درصد از جمعیت کره زمین، 1.5درصد از تلفات جاده‌ای را به‌خود اختصاص داده است. علاوه بر این، بسیاری از خسارت‌های ناشی از تصادفات رانندگی قابل ارزشگذاری و محاسبه مالی نبوده و با معیارها و ملاک‌های مادی قابل محاسبه نیست.

بدین‌ترتیب سالانه حدود ۱۸هزار نفر در تصادفات رانندگی در ایران جان می‌سپارند. این رقم معادل سقوط 60فروند هواپیمای مسافربری با 300سرنشین است و به‌عبارتی هر 6روز برابر با مسافران یک هواپیما در حوادث ترافیکی کشورمان جان می‌بازند.

• نقش عامل انسانی در ترافیک

رتبه ایران در جدول رده‌بندی کشورهای جهان از نظر ایمنی در تصادفات جاده‌ای در پایین‌ترین رده‌ها قرار دارد. ارقام مذکور نشان می‌دهد وضع موجود در این حوزه نیاز به بازنگری اساسی و تغییر و تحول جدی دارد و به این منظور باید نسبت به اجرای برنامه‌های فرابخشی اقدام کرده و برای آن چاره‌ای نرم‌افزاری اندیشید.

شهرام جباری‌زادگان معاون آموزش سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در این‌باره تصریح کرد که به جای چشم‌پوشی از اعداد و ارقام تلفات ناشی از حوادث ترافیکی، باید این سوانح و آمار قربانیان آن را با صدای بلند در جامعه فریاد بزنیم و آن را آنقدر تکرار کنیم تا شاید مسئولان مربوطه و مردم آن را جدی بگیرند. افزایش روزافزون خودروهای تولیدی آن هم از نوع پر مصرف، آلاینده و غیراستاندارد، موجب شده معضل ترافیک وارد مرحله‌ای بحرانی شده و تهدیدهای آینده جدی‌تر شوند.

در جامعه‌ای که هر روز، هزاران اتومبیل در آن تولید و شماره‌گذاری می‌شود، متأسفانه فرهنگ استفاده از این وسیله پس از گذشت بیش از یک قرن از ورود آن به کشورمان هنوز جا نیفتاده و وضعیت موجود از مصادیق بارز یک گسست تاریخی است. اگر به موازات پیشرفت در مهندسی ترافیک، چه در حوزه احداث معابر و چه در زمینه تولید خودرو، عامل انسانی با دقت مورد توجه قرار نگیرد، نتیجه مورد انتظار حاصل نخواهد شد. این انسان است که چه به‌عنوان سواره و چه به‌عنوان پیاده، در لحظه می‌تواند تصمیم بگیرد، نه وسیله نقلیه، تابلوی ترافیکی و چراغ راهنمایی و در نتیجه عامل انسانی در موضوع ترافیک و سوانح ترافیکی حرف اول و حرف آخر را می‌زند.

• آموزش ترافیک یک اقدام فرا بخشی

تکیه‌گاه اصلی اقدامات مؤثر برای بسامان کردن ترافیک، آموزش و ارتقای فرهنگ‌ است. علاوه بر استفاده از عالی‌ترین سطوح فناوری در طراحی و تولید خودرو و وضع قوانین جامع و اعمال جدی و دقیق این مقررات، آموزش و ارتقای فرهنگ‌ ترافیک به‌عنوان یک اقدام فرا بخشی و فرا جناحی باید در دستور کار متولیان مربوطه قرار گیرد.

لزوم ارتقای فرهنگ ترافیک، ایجاد نظام صحیح در رانندگی و اجرای دقیق قوانین و مقررات در شرایطی است که فرهنگ ترافیک به‌معنای کشش دائمی در راه بالا بردن، بهتر کردن و پیش راندن شرایط عبور و مرور وسایل نقلیه از یک سو و پرورش استعداد و توانایی کاربران ترافیک اعم از سواره و پیاده در زمینه استفاده صحیح از این وسایل از سوی دیگر است.

انضباط ترافیکی یک محرک و گرایش درونی است که در افراد، مسئولیت‌پذیری ایجاد کرده و باعث می‌شود که افراد رعایت هنجارهای ترافیکی را بدون اعمال نظارت و کنترل مستقیم ازسوی دیگران، به‌عنوان یک وظیفه تلقی کرده و به آن عمل ‌کنند.این در حالی است که در حال حاضر هر روز شاهد صحنه‌های فراوانی از تخلفات عابران پیاده در سطح شهر هستیم.

در موارد بسیاری دیده می‌شود که عابران از هر نقطه‌ای از عرض خیابان و طول بزرگراه عبور می کنند، به‌صورت قُطری در میدان‌ها و چهارراه‌ها حرکت می‌کنند یا به جای تردد در طول پیاده‌رو، ترجیح می‌دهند در حاشیه خیابان به مسیر خود ادامه دهند و همین رفتارهاست که تصادفات تأسف‌باری را رقم می‌زند. توجه به مسائل روان‌شناختی و الگوهای رفتاری افراد قبل از اعطای گواهینامه رانندگی و پس از آن باید در اولویت برنامه‌های اصلاحی به‌منظور آموزش و بازآموزی تمامی دارندگان گواهی‌نامه اعم از رانندگان سواری و راکبان موتورسیکلت قرار گیرد.