این کنفرانس اواخر دی‌ماه سال گذشته برگزار شد و مقالات و خروجی آن، تمرکز روی این حوزه مهم را بیش از پیش میان مسئولان و کارشناسان امر در پی داشت. اگرچه قبلا اعلام شده بود که در این کنفرانس پیش‌نویس ضوابط بلندمرتبه‌سازی نیز رونمایی می‌شود اما این اتفاق رخ نداد تا با دعوت از نخبگان، چالش‌های اعلام شده مورد بررسی دقیق قرار گیرد. بدین‌ترتیب رونمایی از ضوابط به دومین کنفرانس بناهای بلند موکول شد. اما دومین کنفرانس هم طی 30 آذر تا 2دی‌ماه امسال برگزار شد و خبری از رونمایی ضوابط بلندمرتبه‌سازی نشد. گویا نکته اینجاست که ضوابط تدوین شده از سوی کمیسیون ماده 5 شهرداری تهران اکنون روی میز دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی خاک می‌خورد. این در حالی است که حامد مظاهریان، معاون امور مسکن و ساختمان وزارت مسکن و شهرسازی در اواسط آذرماه اعلام کرده بود ضوابط بلندمرتبه‌سازی مراحل نهایی خود را سپری می‌کند و به‌زودی ابلاغ می‌شود. با وجود این و همانطور که محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران گفته تأخیر در ابلاغ ضوابط اثرات منفی بر شهر خواهد گذاشت چراکه مدیریت شهری برای جلوگیری از ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه در پایتخت با مشکلات اساسی روبه‌روست. البته چمران در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرده که طرح جامع و تفصیلی به‌عنوان اسناد بالادستی مانع از ساخت‌وسازهای بدون‌برنامه در هر عرصه و پهنه‌ای می‌شود.

• به‌دنبال مطالعات گسترده

رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران نیز اخیرا در این رابطه مطالبی را ارائه کرده است. اقبال شاکری که هفته پیش اعلام کرده بود، بلندمرتبه‌سازی از 15دی‌ماه متوقف شده است روز سه‌شنبه با پاسخ رئیس شورا مبنی بر توقف بلندمرتبه‌سازی‌ از یک‌سال قبل روبه‌رو شد. شاکری دیروز در گفت‌وگویی اعلام کرد: «طولانی شدن زمان تعیین ضوابط بلندمرتبه‌سازی از اشکالاتی است که وجود داشته و شورای‌عالی شهرسازی باید با توجه به در اختیار داشتن مصوبات قبلی، هرچه سریع‌تر ضوابط تدوین‌شده را تصویب و ابلاغ کند.»

• سد هوایی؟

یکی از اصلی‌ترین ابهامات در بررسی ضوابط بلندمرتبه‌سازی بررسی جریان هوا در مسیر بلندمرتبه‌هاست. این مسئله زمانی جدی‌تر شد که اواخر آذرماه امسال و با شدت گرفتن آلودگی هوای کلانشهرها، بحث تأثیر ساختمان‌های بلند در آلودگی هوا به‌خصوص برج‌های منطقه22 پایتخت به میان آمد. معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگویی تلویزیونی در تاریخ 24دی امسال اعلام کرد که بلندمرتبه‌ها باعث تراکم آلاینده‌ها می‌شوند. این در حالی بود که به گفته قالیباف شهردار تهران، همه‌ساله هوا در فصل زمستان در دشت تهران ساکن می‌شود و حرکت باد از غرب تهران به سمت شرق تنها در یک نقطه محدود نمی‌شود. از سوی دیگر پژمان پشمچی‌زاده، معاون شهرسازی و معماری وی به همشهری گفت که طی تحقیقاتی ثابت شده در زمان وارونگی هوا تا ارتفاع 5600متری از سطح دریا، سرعت باد برخلاف مواقع عادی کاهش می‌یابد. نکته‌ای که وی به آن اشاره کرد این بود که ارتفاع بلندترین ساختمان واقع در منطقه22 تهران، 1410متر از سطح دریاست و بنابراین اساسا نمی‌تواند روی جریان باد شهر تأثیر بگذارد؛ مگر فقط در محدوده خودش. البته چمران نیز عنوان کرده با همه اینها کمیته‌ای در حال بررسی ابهامات جریان هوا در مسیر بلندمرتبه‌هاست.

• پاکسازی هوا با بلندمرتبه‌سازی‌

طبق پژوهش‌ها و نمونه‌های خارجی، بلندمرتبه‌ها می‌توانند تنها بر جهت باد محلی در کوچه و خیابان مؤثر باشند. مهندسان معماری پا را از این نیز فراتر گذاشته و سعی کرده‌اند با طراحی ساختمان‌های نوین گام متفاوت تری را در پاکسازی هوای شهرهای آلوده بردارند. این مسئله را مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز در گفت‌وگو با همشهری مورد تأیید قرار داد. وحید حسینی در عین حال گفت: ساختمان بلند همانقدر که در ساکن شدن جریان هوای کوچه‌ای اثرگذار است می‌تواند موجب افزایش و تغییر جهت باد و کاهش آلودگی هوای کوچه شود.

یکی از راه‌حل‌های کشور چین استفاده و ساخت آسمانخراش‌های بسیار بلند و پاشیدن پودر آب از آن ارتفاع به آسمان است. این راه‌حل روی بلندترین ساختمان هر محله صورت می‌گیرد تا شرایط اینورژن را با تغییر رطوبت هوا تغییر دهد.

یک شرکت معماری دانمارکی به‌نام XN3 قصد دارد با ساخت 2برج چندمنظوره مسکونی پایدار به مبارزه با آلودگی هوا در بمبئی هند برود. این طرح که «برج‌های درختی» نام دارد، از نظر ظاهری شبیه درختان درهم تنیده است و به لطف باغ‌های عمودی که اندازه‌شان قابل تغییر است می‌توانند هوای محلی را پاکسازی کنند؛ یعنی واقعا مانند درخت عمل می‌کند.

در پژوهش‌های آلمانی‌ها مشخص شده که بخش‌های پایینی برج‌ها می‌تواند محلی برای ایجاد باغ عمودی درنظر گرفته شده و میزان دی‌اکسید کربن محلی را کاهش دهد.