به گزارش خبرنگار مهر، چهارمین همایش ملی مردم سالاری دینی با عنوان «مردم سالاری دینی، جهان اسلام و غرب» صبح امروز یکشنبه ۲۸ بهمن ماه در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.
ابراهیم متقی در این نشست با موضوع «مردم سالاری دینی و گفتمان مقاومت در محیط پیرامونی» به سخنرانی پرداخت. وی گفت: خاورمیانه امروز عصر انقلاب را سپری می کند و دوران جدیدی در محیط پیرامونی ایران شکل گرفته که مبانی آن با قالب های رویکری که در ایران ظهور کرده بود به نوعی هماهنگی دارد. این را اعضای شورای روابط خارجی آمریکا در کتاب ظهور شیعه که توسط ولی نصر نوشته شده نیز بیان کرده اند. بعد از جنگ دوم جهانی زمینه برای تغییر در ساخت سیاسی و اجتماعی کشور های پیرامونی به وجود آمد. در آمریکا مجموعه هایی مثل کمیته سیاست های تطبیقی به وجود آمدند تا ببینند چگونه می توان محیط پیرامون را کنترل کرد.
استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران سپس گفت: در همین زمان نظریه نوسازی مطرح شد که ۳ مولفه شهری شدن، صنعتی شدن و سکولار شدن در آن وجود داشت که زمینه انقلاب سفید در ایران شد. اما باید بدانیم مبانی فکری و اندیشه ای آن مربوط به کمیته سیاست تطبیقی است که در آمریکا وجود داشت. در این رویکرد به دنبال کنترل مسالمت آمیز بودند. بحث اساسی این است که این ۳ الگو زمینه لازم را برای شکل گیری سیاست آمریکا در دوران کندی به وجود آورد. کندی مجموعه هایی را از دانشگاه هاروارد در کاخ سفید برد تا الگوهای علمی کنترل جهان را ارائه دهند. والت روستو رویکرد اتحاد برای پیشرفت را ارائه داد. یعنی ساز و کاری که کشورها به ویژه خاورمیانه در فضای شهری شدن و صنعتی شدن و سکولار شدن قرار بگیرد. این جا بود که مجموعه های دینی واکنش نشان دادند.
وی افزود: اندیشه دینی دو مؤلفه انقلابی بودن و دموکراتیک بودن را داراست. کتاب تاریخ ۳۰ ساله بیژن جزنی در این زمینه قابل رجوع است. در این کتاب تحولات گروه های سیاسی ایران بررسی می شود و در آن جا به اندیشه های حضرت امام و ظهور اندیشه اسلامی در جامعه ایران اشاره می کند. برخی فکر می کنند اسلام سیاسی یعنی خشونت و تلاش برای بر هم زدن وضع موجود بدون فضای قاعده گرا. در حالی که اسلام سیاسی مبتنی بر اندیشه های امام و رهبری دو مؤلفه انقلابی بودن و دموکراتیک بودن را دارد که در نتیجه می تواند پویایی داشته باشد. کتاب گذر جامعه سنتی که دکتر خواجه سروی نوشته اند نیز در این زمینه قابل توجه است.
ابراهیم متقی خاطرنشان کرد: گفتمان انقلاب ایران، اسلام سیاسی است. در ایران اسلام سیاسی توانست قدرت را کنترل کند و قدرت را از حوزه لیبرال ها خارج کرد. اینجا چگونگی انتقال اندیشه دینی مطرح است. مسأله صدور انقلاب در تفکر جامعه ایران امری پذیرفته شده بود که حتی بازرگان و ... نیز به آن اعتقاد داشتند اما رویکردشان رویکرد منطقه ای بود. یعنی اول جامعه نمونه را در ایران ایجاد کنیم که در نتیجه به طور طبیعی کشورهای دیگر الهام می گیرند. تفکر امام و رهبری این است که اندیشه یک نشانه قدرت است پس باید با قالب های دیگر قدرت پیوند پیدا کند و قدرت موسع را شکل دهد. امام در بیانیه ای مسأله هسته های انقلابی و شکل گیری حزب الله و جنبش های اولیه را مطرح کردند.
وی اضافه کرد: وقتی فیدل کاسترو به ایران آمد در دیدارش با اعضای شورای انقلاب آیت الله طالقانی در آن جلسه می گوید هر انقلابی که علیه استبداد و استعمار باشد از دید ما یک انقلاب اسلامی است. کاسترو در آن جا گفت اگر اسلام این است پس زنده باد اسلام. انقلاب ایران حتی الهیات انقلابی آمریکای لاتین را هم به نوعی رادیکال و انقلابی می کند. این جا این مسأله مطرح می شود که انقلاب ایران باید در درون ایران باقی بماند یا باید در محیط پیرامون گسترش پیدا کند؟ امروز تلاش دموکراتیک برای نقش یابی سیاسی را در شیعیان منطقه می بینیم. مقاومت یعنی یک نوع تلاش دموکراتیک برای متصل شدن به قدرت. کتاب شیعیان عرب مسلمانان فراموش شده در این زمینه قابل توجه است.
ابراهیم متقی همچنین عنوان کرد: الگوی رفتاری جریان هایی که به تأثیر انقلاب ایران شکل گرفته اند ماهیت دموکراتیک داشته است. این است که فوکو و ... وقتی به ایران آمدند شوکه شدند. انقلاب ایران اندیشه قدرت نرم را مطرح کرد. اندیشه ای که در بحرین به حرکت در آمده وقتی سرکوب می شود این نیروی سرکوب شده ناچار رادیکال می شود. ماهیت این اندیشه دموکراتیک است؛ اگر رادیکال شده به دلیل سرکوب حکومت های محافظه کار منطقه است که این سرکوب را با حمایت های بین المللی صورت داده اند.
