از حدود اواخر ماه ذی‌الحجه مساجد و تکایا در زنجان برای مراسم ماه محرم آماده شده و چادرها و خیمه‌ها برای اجرای روضه‌خوانی و تعزیه برپا می‌شود.

از روزهایی که مساجد و تکایا برای محرم آماده شده‌اند کم کم رنگ سیاه بر پوشش مردم از زن و مرد و پیر و جوان زنجانی غالب شده تا جایی که در روز اول ماه محرم همه یک پارچه سیاه پوش کرده و این سنتی تغییر ناپذیر در بین مردم زنجان است تا جایی که فقیرترین مردم که از مال دنیا جز پیراهن و قبای تنشان چیزی ندارند، همان را فروخته سیاه می‌خرند‌، مردم پایتخت شور و شعور حسینی برای برپایی عزای امام حسین (ع) که الگوی آزادی خواهان جهان است، از همه هستی خود مایه می‌گذارند، در این بین اجرای برنامه‌های مختلف عزاداری از دیگر سنت‌های زنجانی‌ها در این ماه است.

نذر زنجانی‌ها در محرم

یکی از نذرهای مجرب مردم زنجان نذر پیراهن، دستمال و پارچه سیاه است، در ماه محرم همه مساجد، سقاخانه‌ها، حسینیه‌ها و تکیه‌ها سراپا سیاه شده و آماده اجرای مراسم و پذیرایی از عزاداران می‌شود.

ایام محرم همواره به عنوان روزهای خیرات و روا شدن حاجات در بین مردم زنجان شهرت داشته و به همین دلیل هنوز هم در روزهای محرم هر کسی به وسع خود در اطعام نیازمندان می‌کوشد.

اعتقاد به اینکه این شب‌ها، بهترین زمان طلب آمرزش برای رفتگان است، خرما، حلوا،آش و سمنو نیز بر اقلام دیگر نذورات اضافه شده، آب دادن، شربت دادن، سقایی، پختن آش امام زین‌العابدین (ع) از دیگر نذرهای زنجانی‌ها در این ایام است،همچنین نذر شمع، سینه زدن، زنجیر زدن،خواندن زیارت عاشورا، ختم قرآن و روزه گرفتن از دیگر عادات و رسوم زنجانی‌ها در این ماه است.

علاوه بر اینها انجام خدماتی چون پذیرایی، کفش‌داری و اسفند دود کردن در مساجد و تکایا نیز با نذر و قصد قربت انجام می‌شود، تهیه مواد مورد نیاز دسته‌ها از سازهایشان گرفته تا زنجیر و پرچم، دیگ، سینی، استکان از دیگر نذرهای زنجانی‌ها در این ایام است.

انجام امور عام‌المنفعه از جمله پرداخت بدهی زندانیان یا تهیه غذا و پوشاک برای خانواده‌های نیازمند، میانجیگری در اختلافات خانوادگی و دوستانه به قصد قربت از دیگر عادات و رسوم زنجانی‌ها در این ماه است.

روزهای محرم و عاشورا، با ذکر مصیبت، انجام نذورات، تعزیه و دسته‌های باشکوه انجام می‌شود، کلاس‌های مذهبی، انجام اعمال خیر و کمک به دوستان و همسایگان از جمله اعمالی است که همچنان این ایام را برای شیعیان به روزهایی پر از خیر و برکت مبدل کرده است.