سیاسی 15:09 - 30 فروردین 1393
اتفاقات تاریخی به روایت اسناد ساواک (3)؛
در راستای همین اهداف مشترک بود که «سر گوراوزلی» اولین سفیر مقیم انگلستان در دربار ایران، در 15 اکتبر 1844 م (1223 ش) به وزارت خارجه انگلستان نوشت: «عقیده صریح و صادقانه من این است که چون مقصود نهایی ما حفظ [و]صیانت هندوستان می ‏باشد، در این صورت مهمترین سیاست این خواهد بود که کشور ایران را در همین حال ضعف و توحش و بربریت نگاه داریم.»..

گروه سیاسی - سیاست روسیه تزاری و امپراتوری بریتانیا در قبال ایران، از سده گذشته، بر دو اصل استوار بود. هدف روسیه راهیابی به آب‏ های گرم از طریق دستیابی به خلیج فارس و هدف انگلستان، حفظ و صیانت متصرفات خود در شبه قاره هندوستان بود.

به گزارش بولتن نیوز، براساس این اصول، روسیه در تلاش برای گسترش متصرفات خود به سمت خلیج فارس از طریق گرجستان و داغستان بود و انگلستان می‏کوشید تا وضعیت موجود را به نفع خود حفظ کند. علی‏ رغم این تقابل که روسیه و انگلستان در هدف دارا بودند، در عین حال دو هدف مشترک را نیز در ایران دنبال می ‏کردند که عبارت بود از :

1ـ جلوگیری از توسعه و پیشرفت ایران در تمام زمینه‏ها

2ـ ممانعت از پای ‏گیری نفوذ یک قدرت سوم در ایران[1]

    در راستای همین اهداف مشترک بود که «سر گوراوزلی» اولین سفیر مقیم انگلستان در دربار ایران، در 15 اکتبر 1844 م (1223 ش) به وزارت خارجه انگلستان نوشت:

«عقیده صریح و صادقانه من این است که چون مقصود نهایی ما حفظ [و]صیانت هندوستان می ‏باشد، در این صورت مهمترین سیاست این خواهد بود که کشور ایران را در همین حال ضعف و توحش و بربریت نگاه داریم.»[2]

    و سِر واستین هنری لایار ـ سیاستمدار برجسته فرانسوی‏ الاصل انگلیسی ـ می ‏گوید:

«دولت انگلیس هرگاه منافع استعماری خود را در هندوستان، در معرض مخاطره می‏ دید، باب مراوده و دوستی را با ایران باز می ‏کرد و هر وقت مقتضیات و مصالح سیاسی تحویل آنها می ‏نمود، دربار بی ‏اطلاعِ تهران، غافل از تحریکات و دسیسه‏ های قدرت‏ ها و امکانات نظامی خود، مبارزه می‏ نمود. نتیجه این مبارزات بی‏ حاصل که بیشتر با تحریکات انگلیسی ‏ها سرچشمه می ‏گرفت، قراردادهای شوم و ننگین گلستان و ترکمانچای را برای ملت ستمدیده ایران به ارمغان می ‏آورد».[3]

    و سِر دنیس رایت در تکمیل این عقیده می‏گوید:

«درگیری انگلیس در تعیین مرزهای ایران مربوط به یک مقصود دوراندیشانه در مورد دفاع از هند و توسعه‏ طلبی روسیه در آن جهت بود.»[4]

صرف‏ نظر از این اظهارات، اهمیت این منطقه برای انگلستان، با توجه به اختلاف قبلی با ایران، بر سر حاکمیت هرات، از حمله به بوشهر (جنگ‏های 1253 ق ـ 1258 ق ایران و انگلیس در زمان محمدشاه قاجار) و اشغال جنوب در زمان ناصرالدین شاه (1273 ق ـ 1274 ق) به خوبی مشهود است. در پی این حوادث بود که استعمار بریتانیا، در راستای استراتژی منطقه ‏ای خود، توجه خویش را به مناطق شرقی ایران، به ویژه خراسان و سیستان معطوف داشت و هیئت ‏های متعددی ـ به ریاست سرهنگ سی.ای.استیوارت و سرهنگ یون اسمیت ـ به آن نواحی اعزام کرد تا مستقیما به بررسی منطقه بپردازند. این گزارش که در سال 1289 ق به «وایت هال» تقدیم شد، مبنای تدوین استراتژی جدید بریتانیا در شرق ایران قرار گرفت که اساس آن با توجه به آشفتگی حکومت مرکزی قاجار، تبدیل حکومت محلی قائن به مرکز ثقل سیاست انگلستان در منطقه و بهره‏ گیری از خاندان علم بود که نمونه آن، تشکیل ارتش محلی با پول انگلستان توسط حشمت‏الملک علم می ‏باشد که مشت آهنین بریتانیا در منطقه محسوب می‏شد.

خاندان علم، یک نمونه از شبکه گسترده جاسوسی انگلیس، در مناطق مختلف ایران بودند، که برای تحقق اهداف انگلستان در راستای تأمین اطلاعات دقیق و شناخت عمیق استعمار بریتانیا، شکل گرفته بود. برخی از این شبکه‏ها، عبارت بودند از:

شیخ خزعل در خوزستان، خاندان قوام‏الملک در شیراز، خاندان علم در جنوب خراسان و سیستان و بلوچستان، صارم‏الدوله در اصفهان، سپهدار رشتی در گیلان، و... و در تهران نیز، تعدادی سیاستمدار حرفه ‏ای، که تربیت یافته مربیان و آموزه‏های انگلیسی بودند و استعداد مشاغل مختلف حکومتی از قبیل: صدارت، وزارت، وکالت و غیره را دارا بودند، از اعضای این شبکه محسوب می ‏شدند که از آن جمله ‏اند: منصورالملک، عین‏الملک، محمود جم و...

به دنبال این تمهیدات، انگلستان از طریق نایب ‏السلطنه هندوستان، تصمیم به برکشیدن فردی به عنوان شاهنشاهی ایران گرفت که به طور تمام و کمال در خدمت اهداف آنان باشد. در این ایام بود که اردشیر ریپورتر، رضاخان میرپنج را به آنان معرفی کرد و در ملاقاتی که آیرون ساید با او و در حضور سیدضیاءالدین طباطبایی، صورت داد، کودتای حوت 1299 ش برنامه ‏ریزی شد و به انجام رسید و قریب 5 سال پس از آن، میرپنج رضاخان، رضاشاه پهلوی شد و بر تخت نشست و ارتباطات خود را از طریق واسطه‏ های متعدد، از قبیل: میرزاکریم خان رشتی، سلیمان بهبودی، محمدعلی فروغی، اردشیر جی و ... با مقامات انگلیس، ادامه داد و مجری سیاست ‏های استعماری آنان شد.

آنچه باعث شد که به بحث مختصری پیرامون اهمیت ایران برای استعمار انگلستان پرداخته شود، سندی به قدمت تاریخی 70 ساله است که در اردیبهشت ماه سال 1312 ش و با نمره 3391 از دفتر مخصوص رضاخان، صادر گردیده است. محتوای این سند که، موافقت رضاشاه با انتصاب «جوفری فاوست تیلر اسکوایا» به مقام ویس قنسولی انگلستان در زابل است، به شرح زیر می ‏باشد:

با تأییدات خداوند متعال

ما

پهلوی شاهنشاه ایران

به حکومت سیستان امر و مقرر می ‏داریم که چون اعلیحضرت پادشاه انگلستان به موجب فرمان مورخ پنجم فوریه یکهزار و نهصد و سی و سه جوفری فاوست تیلر اسکوایا را به سمت ویس قونسولی در قونسولگری انگلیس در زابل منصوب داشته ‏اند و موافقت ما نیز با این انتخاب حاصل است لهذا در انجام مطالب مأموریتی مشارالیه لدی ‏الحاجة مطابق عهود مقرره لازمه مساعدت و همراهی را بنماید و امتیازات مربوطه را مرعی دارد. به تاریخ دهم اردیبهشت یکهزار و سیصد و دوازده.

 




[1]- تاریخ معاصر ایران، مجموعه مقالات، کتاب اول، پاییز 1381، ص 245 به نقل از: اهمیت استراتژیکی ایران، ص 18

[2]- همان ـ به نقل از : ایرانیان در میان انگلیسی‏ها ـ ص 10

[3]- همان ـ به نقل از : خاطرات یا سفرنامه سرهنری لایارد ـ وحید ـ ج 2

[4]- همان ـ به نقل از: انگلیسیان در ایران، ص 134


3520405
 
پربازدید ها
پر بحث ترین ها

مهمترین اخبار سیاسی

سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» زمانیان گفت: مسائل مختلف اقتصادی، اجتماعی و امنیتی زمانی در کشور حل می‌شود که امید در میان مردم وجود داشته باشد.
سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» ابوالفتح گفت: ترامپ و بایدن نسبت به سال ۲۰۲۴ میلادی بسیاری از طرفداران خود را از دست داده‌اند.
سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران از نیروی دریایی پاکستان برای نجات هشت ماهیگیر ایرانی قدردانی کرد.
سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» داود منظور رئیس سازمان برنامه و بودجه معتقد گفت: بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، رشد اقتصادی ۶.۷ دهم درصدی در ۹ ماه اول سال ۱۴۰۲ تحقق یافته است.
سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» عضو کمیسیون کشاورزی گفت: دولت در مهار آب‌های مرزی توجه داشته باشد چون در سیلاب اخیر در سیستان و بلوچستان بیشتر آب‌ها به دریا ریخته شد.
سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» کارشناس غرب آسیا گفت: بعد از جنگ غزه، کابینه نتانیاهو دچار فروپاشی خواهد شد و مجبور است انتخابات زودهنگام برگزار کند.
سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» امیر عبداللهیان از سفر رئیس‌جمهور به عشق‌آباد در آینده خبر داد و گفت: امیدواریم در هفته‌های آینده شاهد جهشی در حجم تبادل تجاری بین دو کشور باشیم.
سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» وزیر امور خارجه که به منظور رایزنی با مقامات عالی ترکمنستان عازم این کشور شده بود، پنجشنبه شب نهم فروردین ماه عشق‌آباد را به مقصد تهران ترک کرد.
سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح با رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار و گفتگو کرد.
سیاسی
«باشگاه خبرنگاران» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که به ترکمنستان سفر کرده است، با سردار بردی محمدف رئیس جمهور این کشور دیدار کرد.

مشاهده مهمترین خبرها در صدر رسانه‌ها

صفحه اصلی | درباره‌ما | تماس‌با‌ما | تبلیغات | حفظ حریم شخصی

تمامی اخبار بطور خودکار از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شود و این سایت مسئولیتی در قبال محتوای اخبار ندارد

کلیه خدمات ارائه شده در این سایت دارای مجوز های لازم از مراجع مربوطه و تابع قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد.

کلیه حقوق محفوظ است