با شنیدن این خبر، امیدها رنگ میگیرد و محیط بانان همراه با مردم بومی به جست و جو میپردازند تا این گونه نادر را به تصویر درآورند. جست و جوها ادامه داشت تا اینکه در یک غروب پاییزی سال 82، دوباره سه قلاده «یوزپلنگ ایرانی» در میان تپه ماهورهای منطقه خودنمایی کردند.
فرصت غنیمت بود و باید آنچه دیده شده بود، به ثبت میرسید. بنابراین آن لحظه به دوربینها سپرده شد تا ماندگار شود.
«حسین آبسالان» همان فردی است که توانست برای نخستین بار در منطقه «میاندشت» جاجرم 15 دقیقه از فاصله 5-4 متری از «یوزپلنگ ایرانی» تصویربرداری کند. همان تصاویری که وجود این گونه در معرض انقراض را در «خراسان بزرگ» اثبات کرد و به دنبالش تلاشهایی برای حفاظت از آن و توجه به زیستگاهش، انجام شد.
«آبسالان» که در کارنامه کاری خود، از تکنسین منطقه حفاظت شده تا مدیرکلی اداره حفاظت محیط زیست خراسان شمالی را دارد و چندین مقاله نیز درباره «یوزپلنگ ایرانی» نوشته است، حالا رو به رویم نشسته تا کمی از وضعیت امروز یوزپلنگها و زیستگاههایشان بگوید.
تعرض به زیستگاه عامل کاهش جمعیت یوز
حرفش را از تعرضها به زیستگاههای دشتی «یوزپلنگ ایرانی» آغاز میکند: زمانی خراسان بزرگ زیستگاه این گونه نادر و در خطر انقراض بود، اما به دلیل تعرضهایی که به زیستگاه دشتی این حیوان در سراسر مناطق بیابانی و نیمهبیابانی شده بود، شمار آن کاهش یابد.
آن گونه که او توضیح میدهد، پناهگاه «میاندشت» جاجرم در سال 52 به دلیل تراکم زیاد آهو و یوزپلنگ، تحت مدیریت و حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت، اما سالها بعد به دلیل تعرض دامداران و افراد بومی به این منطقه، شرایط تغییر کرد و زیستگاه این گونه نامساعد شد. بعد هم از تصوری سخن به میان میآورد که «انقراض» این گونه را به دلیل کاهش شدید آهوها و بروز گرد و غبار شدید به واسطه شنزار شدن منطقه یادآور میشد که گویا این تصور تا اسفند سال 81 و مشاهده سه توله «یوزپلنگ آسیایی» توسط یکی از
محیط بانان، تداوم داشت.
اثبات وجود یوزپلنگ ایرانی در خراسان
مهندس آبسالان، «امایی» دنباله حرفش میآورد و میگوید:« با توجهاتی که به این زیستگاهها شد، در نهایت برای نخستین بار در پناهگاه حیاتوحش میاندشت جاجرم وجود این گونه به اثبات رسید.» به دنبال این مسأله، اقدامهایی نیز برای آگاهی رسانی شبانه روزی به دامداران و مردمان بومی منطقه در زمینه رعایت فصل چرای دام داده شد و حتی دامداران و شکارچیان غیرمجاز نیز تحت کنترل شدید قرار گرفتند که همه اینها زمینه را برای برقراری امنیت زیستگاهی «یوزپلنگ ایرانی» فراهم کرد و این بار همه چیز دست به دست هم داد تا وجود این گونه به تصویر کشیده شود.
حرف از اثبات وجود «یوزپلنگ ایرانی» که به میان میآورد، گریزی هم به مشاهده این گونه نادر در دیهوک طبس میزند و این گونه توضیح میدهد:پیش از این نیز در دیهوک طبس با دوربینهای تلهای، دنبال یوزپلنگ بودم و موفق به مشاهده آن شدم، اما زمانی که در جاجرم وجود این گونه اثبات شد، بهانهای به دست آمد تا با مردم بومی منطقه همکاری بیشتری برای شناسایی محلهای زیست و برآورد جمعیت آن داشته باشیم.»
آن گونه که او توضیح میدهد، مردم بومی همیشه پای کار هستند و با توجه به شناخت آنها از منطقه و همکاریهایی که کردند، چند بار دیگر توانستند «یوزپلنگ ایرانی» را مشاهده کنند و همه اینها زمینه شدت گرفتن کنترلها و حفاظتها را فراهم کرد. نتیجهای که این کنترلها و حفاظتها در بر داشت، رشد گیاهان و حضور دوباره آهوها در فصل زاد و ولد (بهار) و به دنبال آن افزایش جمعیت این گونه، بود. البته به گفته مهندس آبسالان، افزایش جمعیت آهوها، ایجاد منابع آبی و منطقه امن، حضور یوزپلنگها را هم بیشتر کرد، به گونهای که در سالهای اخیر دوباره یک یوز با سه تولهاش مشاهده شدهاند و عکسهای حضورشان به ثبت رسیده است.
«یوزپلنگها» که سر و کلهشان دوباره پیدا میشود، پای گردشگرانی از کشورهای روسیه، سوئیس، پرتغال، اسپانیا و نماینده برنامه عمران سازمان ملل متحد در ایران و گردشگران و دانشجویان و دوستداران حیات وحش در این سالها به این منطقه برای مشاهده آن، باز شد.
حفاظت از زیستگاه، تنها راه پایدار حفظ یوزپلنگ
البته مهندس آبسالان به خطراتی که این گونه نادر را همچنان تهدید میکند نیز گریزی میزند:« به دلیل تعرض کشاورزان و دامداران به زیستگاههای این گونه، مناطق امن برای یوزپلنگ محدودتر شده و به حالت جزیرهای درآمده است که خود تهدیدی برای بقای نسل آنها در ایران است.» بعد هم تأکید می کند: ایران آخرین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی است که نسلش در خطر شدید انقراض قرار دارد و باید از تنها راه پایدار برای حفظ آن که همان حفاظت و بهرهبرداری درست از زیستگاه این گونه با مشارکت مردم بومی است، استفاده شود.
4595146