به گزارش خبرگزاری فارس، سردار سعید منتظر المهدی، معاون اجتماعی ناجا با انتشار یادداشتی به لزوم مدیریت بهره‌گیری از وایبر توسط خانواده‌ها اشاره کرده که در زیر متن این یادداشت را می‌خوانید.

چندی پیش در میان جمعی از خانواده‌ها حضور یافته بودم تا پیرامون امنیت اجتماعی و ابعاد و زوایای آن، دقایقی برایشان سخن بگویم.

در سخنان خود به اختصار از پیوند این مقوله با فن‌آوری‌های ارتباطی جدید سخنی به میان آوردم و یادآور شدم که اگر استفاده از این فن‌آوری‌ها هدفمند و مدیریت شده صورت نگیرد، آنها به وسیله‌ای برای کاهش تراز و سطح امنیت اجتماعی استفاده کنندگان و حتی افراد پیرامونی آنها تبدیل می‌شوند.

این بخش از سخنانم ولوله‌ای در میان جمع انداخت، علت را جویا شدم کسی در میان جمع فریاد زد سردار! چرا از وایبر و واتس آپ نمی‌گویی که بلای جان خانواده‌ها شده است؟ دیگران هم در تأیید سخن او به سخن آمدند، به آن‌ها قول دادم فواید و خطرات استفاده از این دو به ویژه وایبر را به صورت روش‌مند و دقیق مورد مداقه و پژوهش قرار می‌دهم و حاصل پژوهشم را در نوشتاری به اطلاع آنها می‌رسانم.

پس از آن جلسه، با بهره‌گیری از اطلاعات و امکانات در دسترس، پژوهشی را به سامان رساندم و در آن ابعاد و زوایای بهره‌گیری از وایبر و تا حدودی واتس آپ را مورد مطالعه قراردادم.

در نوشتاری که در پی می‌آید به اختصار و در چند بند برخی از یافته‌های آن پژوهش را یادآور می‌شوم:

1- وایبر نرم افزاری است که به سهولت روی اغلب گوشی‌های موجود نصب و امکان تبادل اطلاعات را برای استفاده کنندگان فراهم می‌سازد، آیا اطلاعات تبادل شده در این فضا سودمند است و موجب غنای ذهنی استفاده کنندگان می‌شود؟

برای یافتن پاسخ این پرسش مقداری از اطلاعات تبادل شده توسط کارشناسان مورد تحلیل قرار گرفت . نتایج حاصل از این تحلیل آشکار ساخت که اطلاعات تبادل شده نه تنها بر ژرفای ذهنی مخاطبان و استفاده کنندگان نمی‌افزاید بلکه موجب سطحی نگری، سر درگمی و ابهام معنایی آنان می‌شود. البته محتوای برخی اطلاعات تبادل شده در فضای وایبر برای مدتی نه چندان طولانی استفاده کنندگان را «سرگرم» می‌کند، بنابراین وایبر بیش از آنکه نرم افزاری برای تبادل اطلاعات باشد وسیله‌ای برای سرگرم کردن استفاده کنندگان است.

2- آیا وایبر فضای ایمنی است؟

در پاسخ این پرسش لازم است یادآوری شوم که استفاده کنندگان از وایبر به هنگام راه‌اندازی آن‌ با امضای یک پروتکل دانسته یا ندانسته، به متولیان این نرم افزار اجازه داده‌اند تا هر زمان که خواستند از اطلاعات گوشی آن‌ها هرگونه که دوست دارند، استفاده کنند! بنابراین فضای وایبر نه تنها فاقد حداقل استانداردهای ایمنی اطلاعات است بلکه حتی بستر استفاده از سایر اطلاعات کاربر را نیز برای متولیان وایبر فراهم می‌کند. به زعم و باور کارشناسان از این اطلاعات برای مقاصد اقتصادی، مقاصد فرهنگی و حتی جاسوسی استفاده می‌شود.

3- آیا وایبر می‌تواند به منزله بستری برای «تبادل عاطفه» و بسط روابط عاطفی و اجتماعی میان افراد جامعه به ویژه اعضای خانواده‌ها ، نگریسته شود؟

پاسخ این پرسش هم مثبت است و هم منفی. مثبت است چون تعدادی از خانواده از آن فضا بهره می‌گیرند تا به صورت مشترک و لحظه‌ای (آنلاین) با یکدیگر به گفت‌وگو بپردازند و احساسات و عواطف خود را با یکدیگر در میان بگذارند اما، از آن رو منفی است که موجب منزوی شدن اعضای پا به سن گذاشته خانواده‌ها می‌شود، چرا که آنها فرصت گفت‌وگوی رو در رو با اعضای جوان‌تر خانواده را از دست می‌دهند و ناگزیر در میان جمعی که هر یک سر در گوشی خود فرو برده و مشغول ارسال و دریافت پیام‌های وایبری و واتس آپی هستند، احساس «تنها ماندن» می‌کنند، این احساس ممکن است به زودی جماعت زیادی از افراد مسن جامعه را در دام افسردگی گرفتار سازد.

4- آیا وایبر سهم و نقشی در ظهور و بروز آسیب‌های اجتماعی و کجروی ها و انحرافات دارد؟

گر چه هنوز زود است که بتوان پاسخی متقن به این پرسش داد اما ما در پژوهشی که از آن سخن به میان آمد، دریافتیم که این نرم افزار آسیب‌پذیری اخلاقی را افزایش می‌دهد.

یکی از علل تأثیرگذاری این نرم افزار در افزایش برخی کژکاردی های اخلاقی آن است که امکان سهل و آسان و رایگان دسترسی به پیام‌ها، تصاویر و فیلم‌های مبتذل و مستهجن را فراهم می‌سازد و لاجرم بر اساس شواهد متقن پژوهشی این گونه محتواها به تدریج ذهن را مهیای پذیرش کجروی می‌کند، به ویژه خطر آسیب‌پذیری حاصل از محتوای ناهنجار وایبر بر کودکان و نوجوانان بسیار بیش از سایرین است.

البته از تأثیر این ابزار در «قبح‌زدایی» از برخی روابط، حتی در میان جوانان و افراد میانسال نباید غافل بود. شواهد نشان می‌دهد که حداقل شماری از کسانی که رو به کجروی اخلاقی می‌نهند و در دام مفاسد اخلاقی گرفتار می‌شوند، متأثر از این فضا هستند و بیم آن می‌رود که گسترش دامنه استفاده از فضای وایبر نرخ وقوع طلاق را به صورت نگران کننده‌ای فزونی بخشد.

5- آیا بین میزان استفاده از وایبر و نرم افزارهایی نظیر آن و پیشرفت تحصیلی دانش اموزان و دانشجویان ارتباطی وجود دارد؟

بی تردید برای ارائه پاسخی دقیق به این پرسش باید تحقیقات متعددی به ویژه از نوع تحقیقات آزمایشی و کنترل شده صورت گیرد اما ما در این بررسی تنها به «زمینه‌یابی» بسنده کردیم.

نتیجه این زمینه‌یابی آشکار ساخت که بین میزان استفاده از وایبر و افت تحصیلی همبستگی معناداری وجود دارد، یعنی با افزایش استفاده از این ابزار به صورت قابل توجهی از پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان کاسته می‌شود.

6- چاره چیست و چه کار باید کرد؟

در پاسخ این پرسش می‌توان چند رهنمود را بر شمرد، نخست آنکه از دسترسی کودکان زیر سن بلوغ به این نرم افزار و نرم افزارهای مشابه باید جلوگیری کرد، چرا که با این کار از «دسترسی زودرس» آنها به اطلاعات غیرضروری و همچنین «آلوده شدن» ذهنشان بر اثر مشاهده تصاویر غیر اخلاقی جلوگیری می‌شود.

دوم، از تبادل اطلاعات با افراد ناآشنا و غریبه باید اجتناب ورزید، چرا که افراد کجرو و ضد اجتماع از این فضا برای «فریب دادن» دیگران و گرفتار کردن آنها بهره می‌گیرند.

سوم آنکه با حذف وایبر نه تنها هیچ نقصانی در روند زندگی عادی پدید نمی‌آید، بلکه ایمنی و آرامش و آسایش نیز به میان خانواده باز می‌گردد، پس لطفاً به حذف این نرم افزار نیز بیندیشد.