این‌ها تصاویری بود که در ذهن ما از روستا نقش بسته بود، اما امروز دیگر در اکثر روستاها نه از سفره‌ی کوکب خانم خبری هست و نه شهرنشین ما به حال روستایی به خاطر زندگی در آن محیط غبطه می‌خورد، بلکه در گوشه و کنار شهر روستائیانی سکنی گزیده‌اند که به مرکزنشینان شهر چشم دوخته‌اند و نام حاشیه‌نشین به خود گرفته‌اند، حاشیه‌هایی که موضوع طولانی‌ترین جلسات شوراهای اداری را به خود اختصاص می‌دهند.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه‌ی ایلام، در ورود به روستا ، پیرمردی را می‌بینی که با دست‌های پینه‌بسته، در حالی از سوپرمارکت خارج می‌شود که پنیر و کره‌ای در دست دارد، با خودم می‌گویم مگر در خود روستا این محصولات تولید نمی‌شود؟!

در همین فکر هستی که جلوتر می‌روی. مردم در اطراف یک وانت‌بار حلقه زده‌اند، گویی اتفاقی افتاده، اما جلوتر که می‌روی مردم روستا در حال خرید «تخم‌مرغ» هستند.

کنجکاویت که گل می‌کند جایی را بهتر از سوپرمارکت پیدا نمی‌کنی؟ از فروشنده در مورد کاروکاسبی می‌پرسی؟ راضی است و خدا را شکر می‌کند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا در روستا فروش خوب است، گفت: کار من و دوستان هم‌صنفم در اکثر روستاها خوب است و کم‌پیدا می‌شود روستاهایی که حتی مایحتاج خود را مانند گذشته تولید کنند.

جوانانی در روستا زندگی می‌کنند که با پول چند سال کارگری خود پرایدی خریده‌اند و کارشان جابجایی مسافر از روستا به شهر و بالعکس است.

دکتر «محمد سلاورزی» - عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام به ایسنا گفت: روستاها کانون تولید و خاستگاه کشاورزی هستند و هر جامعه‌ای برای این‌که بر محور توسعه مولد، پایدار باشد باید بر بخش کشاورزی و به‌ویژه توسعه روستایی تأکید کند و نگذارد این روند با طرح‌های نسنجیده متوقف شود.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه ایلام با بیان این‌که مشاهده‌ی یک جامعه‌ی صاحب توسعه اقتصادی و اجتماعی بالنده و پایدار بدون تردید نشان از وجود تهیه‌ی مواد غذایی از طریق تولیدات کشاورزی و توسعه‌ی روستایی در یک برنامه‌ریزی نظام‌مند و کارآمد دارد، ادامه داد: روستا به‌عنوان خاستگاه تولید، موتور محرکه‌ی اقتصاد و قدرت سیاسی آن جامعه محسوب می‌شود، بنابراین ضروری است برای تهیه‌ی مواد غذایی مورد نیاز یک جامعه حدود نیمی از جمعیت کشور که هم‌اکنون به ۳۰ درصد رسیده است، در روستاها مستقر باشند.

سلاورزی با اشاره به این‌که تولید اصلی با روستائیان و مازاد آن به شهر تعلق دارد، افزود: عواملی هم‌چون توسعه شهرها، مهاجرت از روستا به شهر، معضلات و مشکلات موجود در شهر، ترافیک و بزهکاری‌ها نتیجه‌ی بی‌توجهی به روستا است از همین‌رو نیز اگر روستاها مجهز به خانه‌های شیک و مجلل، خیابان‌های عریض و تأسیسات بهداشتی درمانی باشد، اما تولید پایدار در آن شکل نگیرد انسان‌های مولد و کارآمد در محیط روستا تبدیل به انسان‌های مصرفی می‌شوند که زندگی در شهر قبله‌ی آمال آنان می‌شود.

وی افزود: فقدان تولید در روستاها به معنای خالی شدن محیط روستا از سکنه و انبوه شدن جمعیت شهری و در نهایت بروز مشکلات در مبدأ(روستا) و مقصد(شهر) به‌خصوص در بخش کشاورزی می‌شود، این وضعیت برای جامعه‌ای که تولیدکننده‌ی صرف مواد غذایی است شکننده و آسیب‌پذیر خواهد بود از این حیث باید به روستا نه فقط در قالب طرح هادی بلکه از همه‌ی زوایا توجه کرد، چون طرح هادی وظیفه‌ی هدایت وضع موجود و توسعه آینده طرح را بر عهده‌ دارد، در حالی‌که در بحث تولید بخش کشاورزی باید استفاده‌ی بهینه از منابع آب‌وخاک با برنامه‌ریزی منظم و کارآمد صورت بگیرد و برای تحقق این ضروری است که سیاست‌های کلی یک جامعه در رابطه با توجه به روستاها بازتعریف شود.

این متخصص برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای یادآوری کرد: اولین آمار جمعیتی در ایران نشان می‌دهد که تنها ۳۰ درصد از مردم کشور در شهرها سکونت داشته و بقیه در عرصه‌ی تولید روستاها فعال هستند اما هم‌اکنون این آمارها برعکس شده و فقط ۳۰ درصد ساکنان کشور در مناطق روستایی حضور دارد که نشان از عدم توجه و اهتمام برنامه‌ریزان به موضوع است در صورتی‌که در وضعیت موجود دنیا دسترسی عادلانه به امکانات، خدمات آموزشی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی از نیازها و حقوق اولیه هر شهروند است.

سلاورزی ادامه داد: مادامی‌که این شرایط در مناطق روستایی تولیدگر حاکم نشود افراد ساکن در این مناطق برای دستیابی به این نیازها و زندگی بهتر به شهر می‌آیند و به شغلی کاذب رو می‌آورند و نتیجه آن ایجاد مشکلاتی مانند بایر شدن زمین‌های زراعی، باغی، خشک شدن قنات‌ها و از طرفی فربه‌شدن جمعیت شهری را در پی دارد و این حکایتی غمناک است که همواره در سر کلاس‌های درس از آن به عنوان « نقدعلی»‌هایی یاد می‌کنم که در روستا بروبیایی برای خود داشته‌اند و امروز در شهر فرزندانشان در پشت چراغ‌قرمز فال و گل می‌فروشند و آسیب‌های اجتماعی زیادی در انتظار آن‌ها‌ست.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه ایلام در ادامه با اشاره به آسیب‌های طرح هادی روستایی گفت: طرح هادی به‌دنبال هدایت توسعه‌ی آینده شهر است بنابراین توجه به ظواهر روستایی یک مقوله است و پرداختن به بحث محتوی روستا یعنی تولید بحث دیگری است که پشتوانه‌ی اشتغال روستائیان بشمار می‌رود، چون علاوه‌بر ایجاد اشتغال پایدار به تولید کشور نیز کمک می‌شود و علاوه‌بر آن مشکلات موجود در شهرهای بزرگ نیز کاهش می‌یابد.

وی خاطرنشان کرد: طرح‌های برنامه‌ریزان در محیط روستا باید واقع‌بینانه و قابلیت اجرایی داشته باشند به این دلیل که برخی پروژه‌ها در اجرا و پیاده‌سازی با مقاومت مردم در روستا مواجه می‌شود هر چند بسیاری از طرح‌های هادی روستایی به‌طور کامل به شهر می‌آیند.

سلاورزی با بیان این‌که طرح هادی روستایی باید فراتر از شکل ظاهری روستا مانند مسکن و آسفالت کوچه‌ها و عریض کردن خیابان‌ها باشد، خاطرنشان کرد: بهترین روش در اجرای طرح‌ها توجه به فرآیند تولید روستائیان است به این لحاظ که عادت کردن به مسکن‌های شبه شهری موجب دوری از تولید محصول در روستائیان، گرایش به مصرفی شدن و همچنین چشم‌به‌راه اقتصاد تک‌محصولی نفت کشور می‌شوند.

رئیس سابق دانشگاه آزاد اسلامی واحد آبدانان با اشاره به این موضوع که روستاها درگذشته یک جمهوری مستقل به دلیل تولید همه‌ی محصولات مورد نیاز جامعه بودند اما امروزه چنین اتفاقی به علت دوری منازل مسکونی از اراضی کشاورزی، باغی و دامپروری نمی‌افتد، تصریح کرد: باید در طرح هادی روستایی به همه‌ی نیازهای محیط اعم از شاخص‌های بهداشتی، درمانی و مسکن متناسب با نیاز روستائیان و همین‌طور در دسترس بودن آن‌ها توجه شود تا شاهد تبدیل یک روستایی مصرفی به روستایی مولد باشیم.

وی با تأکید بر این‌که توجه به توانایی‌ها و پتانسیل روستاها گام نخست در موفقیت طرح هادی است، یادآور شد: نباید یک روستا هم به لحاظ کشاورزی و هم دامپروری توسعه پیدا کند، بلکه باید به این موضوع که یک روستا به لحاظ اراضی، مرتع، جنگل یا کوهستانی بودن چه قابلیت‌های دارد، اقدام به اجرای طرح‌های کشاورزی، تولید و پرورش ماهی، زنبورعسل و... شود چرا که توجه به پتانسیل‌های یک منطقه و برنامه‌ریزی متناسب با توانایی‌های آن نتیجه‌ای جز یک روستای تولیدگر و پویا نخواهد داشت.

سلاورزی با بیان این‌که یک روستایی می‌خواهد هم تولیدگر باشد هم شرایط توسعه خود را فراهم کند و هم منجر به توسعه شهرها شود، ادامه داد: سه گزینه‌ی روستا، روستا شهر و شهرها همدیگر را باید به‌گونه‌ای پوشش دهند که روستایی تولید را بر عهده گیرد و بداند که در صورت نیاز به بهداشت و درمان می‌تواند به نزدیک‌ترین شهر مراجعه کند.

وی خاطرنشان کرد: هرگاه به روستا به دید زندگی شهری یا شهر کوچک توجه شود به معنای نشانه گرفتن کشاورزی، توسعه روستایی، اقتصاد کشور و قدرت ملی است، چون قدرت ملی منوط به داشتن محصولات کشاورزی است تا شرایطی همچون تحریم دست به دامن کشورهای دیگر نشوند. در این رابطه اولین مقوله‌ی که در دست کشور تحریم‌کننده است تحریم از طریق مواد غذایی است که با مدیریت درست در مباحث زیربنایی، اساسی، محرک، مولد و پویا در کشوری که خاستگاه آن‌ها در روستا است می‌توان در مقابل تحریم یا هر شرایط سخت دیگری ایستادگی کرد.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه ایلام با اشاره به این که روند «شهر گریزی» و «بازگشت شهر به روستا» منجر به اتخاذ راه‌حلی با عنوان روستایی مولد و توسعه‌یافته شد، اظهار کرد: نباید مسیر توسعه یک کشور به گونه‌ای باشد که مهاجرت از روستا به شهر پیش بیاید و اینکه روستایی مولد تبدیل به روستایی شهری مصرفی با حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ با ایجاد معضلات و مسائل متعدد شود.

وی گفت: باید آموزش‌های مورد نیاز در زمینه نحوه‌ی بهره‌وری از امکانات، اراضی کشاورزی، نحوه‌ی تقویت اراضی باغی و دامی و ... داده شود از سوی دیگر در بازنگری به طرح هادی روستایی که هر 10 سال یک‌بار صورت می‌گیرد ساماندهی در اجرای برنامه‌ها به‌گونه‌ای باشد که مقاومت در مقابل بهسازی و نوسازی به دلیل بافت سنتی موجود در این مناطق وجود نداشته باشد.

وی زیربنای توسعه پایدار روستایی را آموزش، آموزش و آموزش دانست و گفت: باید در حوزه‌های مختلف کشاورزی، دامی، باغی و بهره‌وری از منایع آب‌وخاک آموزش داد، چون تنها پرداختن به طرح‌های هادی به توسعه روستایی مولد منجر نمی‌شود.

سلاورزی خاطرنشان کرد: عمده‌ترین متولی طرح‌های توسعه روستایی بعد از انقلاب بنیاد مسکن روستایی است که علی‌رغم کارها خوبی که صورت داده است، اما باید سیاست کلی در جهت توسعه روستایی پیاده کند به این دلیل که کشور توسعه‌یافته نباید تولید در روستاها را مورد غفلت قرار دهد و برای هدفمند شدن هزینه‌های دولت در روستاها باید تمهیدات لازم از سوی سیاست‌گذاران اندیشیده شود.

و در پایان آنچه نویدبخش است اینکه رئیس‌جمهور در همایش روز روستا ایجاد اشتغال‌های نو را از برنامه‌های دولت برای روستائیان عنوان کرد و«سید بوالفضل رضوی» معاون مناطق محروم کشور با بیان این‌که دولت تدبیر و امید برنامه‌ریزی برای مشارکت اقتصادی مردم روستا را در برنامه خود قرار داده است، چون باور دارد که مردم باید در زمینه‌های اقتصادی اثرگذار و فعال باشند، گفت: تا امروز همه دولت‌ها برای این‌که برنامه‌ریزی برای مشارکت اقتصادی مردم روستا کار سخت و زمان‌بری بود به آن توجه کافی و یا باور عملی نداشته‌اند اما دولت تدبیر و امید با توجه به دیدگاه امام راحل(ره) فعالیت اقتصادی را مختص به افراد پولدار و سرمایه‌دار ندانست و حتی مستضعفان را به فعالیت‌های اقتصادی دعوت می‌کردند هم‌چنین بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر این‌که قوای کشور باید برای حضور مردم در فعالیت‌های اقتصادی برنامه‌ریزی داشته باشند، این فعالیت‌های را در دستور کار خود قرار داد.

معاون توسعه روستایی و مناطق محروم کشور در خصوص طرح مشارکت اقتصادی تصریح کرد: در این طرح چنانچه 50، 100، 150 و یا 200 خانوار روستایی با یکدیگر همراه شده و شرکت سهامی خاص و یا شرکت تعاونی را تشکیل دهند، به آنها وام مشارکت اقتصادی تعلق خواهد گرفت که البته هرچه تعداد شرکت‌کنندگان در این طرح بیشتر شود، شرایط اعطای وام راحت‌تر می‌شود.

رضوی تصریح کرد: افراد برای دریافت این تسهیلات حتما لازم نیست روستایی و یا عشایر باشند بلکه تمام مردم کشور می‌توانند در این طرح شرکت کنند به شرط آنکه واحد تولیدی حتما در روستا ایجاد شود.

وی ادامه داد: در مناطق روستایی 4 برابر آورده افراد به آنها وام اشتغال تعلق خواهد گرفت که البته باید آورده آنها به اندازه‌ای باشد که بتوان توسط آن شغلی را ایجاد کرد، کارمزد این وام نیز 3 درصد است.

معاون توسعه‌ی روستایی و مناطق محروم کشور افزود: چنانچه این فعالیت در مناطق مرزی صورت گیرد هم 9 برابر آورده افراد به آنها وام تعلق خواهد گرفت که کارمزد آن صفر بوده و هم هیچ کارمزدی برای آن دریافت نمی‌شود.

وی خاطرنشان کرد: وثیقه دریافت همه‌ی این وام‌ها نیز تنها کارت ملی افراد است.

اکنون روستاها به تلاش دولت و همت اهالی خود چشم دوخته‌اند تا زنده‌تر و پویاتر شوند.

انتهای پیام