مشاهدات خبرنگار همشهری از این گورستان باستانی مشخص کرد که این گورستان دارای 250گوردخمه خانوادگی است و 6هکتار از وسعت این گورستان تاکنون قطعی شده است.

باستان‌شناسان همچنین موفق به یافتن پدیده‌ای عجیب در محوطه باستانی وستمین شده‌اند. آنها دریافته‌اند که درست در کنار گوردخمه‌های اشکانی و دیوار به دیوار آنها دیوارهای یک قلعه باستانی وجود دارد و اکنون در پی یافتن پاسخی برای این سؤال هستند که چرا یک گورستان وسیع درست دیوار به دیوار قلعه باستانی احداث شده است.

• شهر پنهان اشکانی یا دژ نظامی؟

محوطه باستانی وستمین از این جهت اهمیت دارد که وسیع‌ترین گورستان باستانی متعلق به دوره اشکانی را در خود جای داده است و همچنین بخش شهری پنهان در داخل این محوطه باستانی 15هکتاری وجود دارد که پیش‌بینی می‌شود علاوه بر آنکه یک دژ نظامی و محوطه‌ای پادگانی از دوره اشکانیان برای ارتباط با شهر نظامی اشکانی در دشت سمنان بوده است محل زندگی مردم نیز بوده و یک روستای باستانی وسیع است.

محوطه باستانی وستمین پس از آن کشف شد که در سال 88پیمانکاران گازرسانی به روستاهای مازندران در حال تراشیدن کوه‌ها برای خواباندن لوله‌های گاز در دل زمین بودند و در همین فعالیت‌ها بود که لودرها یک سرباز اشکانی را با تجهیزات و لباس نظامی کامل از دل یک گوردخمه بیرون کشیدند و بدین‌ترتیب محوطه باستانی وستمین از دل خاک بیرون آمد. با این اتفاق، پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور وارد ماجرا و پیگیری‌ها برای تغییر مسیر خط لوله گاز آغاز شد. پس از آن باستان‌شناسان به محوطه وستمین اعزام شدند تا کاوش‌های نجات‌بخشی برای تعیین عرصه و حریم این محوطه آغاز شود. شرکت گاز نیز 1میلیارد و 620میلیون تومان بودجه اختصاص داد تا به‌عنوان مجری پروژه بزرگ گازرسانی این مبلغ صرف نجات‌بخشی محوطه باستانی وستمین شود.

باستان‌شناسان در کاوش گوردخمه‌ها همچنین معماری آنها را جالب توصیف کردند. عبدالمطلب شریفی، سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی وستمین درخصوص معماری گوردخمه‌ها به همشهری گفت: گورستان باستانی وستمین دارای 2بخش شرقی و غربی است که بخش شرقی آن در عملیات حفاری گاز و همچنین در فعالیت‌های کشاورزی و شخم زدن محوطه آسیب دیده است و بخش غربی آن نیز دارای گوردخمه‌های خانوادگی است که از یک راهروی ورودی و مقبره تشکیل شده است.

مشاهدات خبرنگار همشهری از داخل یکی از گوردخمه‌های گشوده شده نیز بیانگر آن است که اشکانیان از این گوردخمه‌ها به‌عنوان مقبره خانوادگی استفاده کرده‌اند و اشیای موجود در آنها نیز شامل مواد غذایی همچون تخم مرغ و ظروف تدفینی است که ظروف مختص کودکان در اندازه کوچک‌تر است.

• استقرار در وستمین از اشکانی تا صفوی

به گزارش همشهری، موضوع دیگری که باستان‌شناسان در بررسی‌های محوطه باستانی وستمین به آن دست یافته‌اند وجود آثاری از دوره صدر اسلام تا دوره صفوی در این محوطه باستانی است که مشخص می‌کند استقرار در محوطه باستانی وستمین تنها محدود به دوره اشکانی نبوده و وجود نشانه‌های معماری دوره صفوی و سفال‌های متعلق به این دوره در یکی از سازه‌های معماری نزدیک به محوطه وستمین همراه با تنورستان و خمره‌های نگهداری گندم و مواد غذایی به‌دست آمده است.

محوطه باستانی وستمین اکنون تبدیل به معمای جدید باستان‌شناسان برای یافتن کاربری این محوطه وسیع باستانی با توجه به وسعت محوطه گورستانی و ارتباط قلعه و روستای باستانی موجود در این محوطه با گوردخمه‌هایی که اعضای یک خانواده حتی تا 5نفره در آن دفن شده‌اند و مقبره سربازان اشکانی با تجهیزات کامل نظامی و مقبره اسب‌ها در این محوطه کشف شده است. بیشترین تجهیزات به‌دست آمده از این گورستان نیز شمشیر، سرپیکان و تیر و خنجر و مهرهایی از جنس شیشه وعقیق تراشیده شده با نقوش حیوانی به‌ویژه گوزن بوده که بخشی از آنها همراه با ظروف تدفینی در موزه ساری به نمایش درآمده است.

• کشف تدفین اسب در دوره اشکانی

عبدالمطلب شریفی، سرپرست هیأت کاوش‌های باستان‌شناسی وستمین به همشهری گفت: آنچه برای ما مسجل است این است که محوطه گورستانی وستمین 6هکتار مساحت دارد و در بررسی‌های سطح خاک نیز مشخص شده که وسعت محوطه باستانی وستمین به همراه سازه‌های معماری داخل آن بیش از 15هکتار است. به گفته وی، در دوره اشکانی 13شیوه تدفین وجود داشته که 2مورد از آنها تاکنون در بازگشایی گوردخمه‌های وستمین شناسایی شده است. نخست تدفین‌های جنینی است که در گوردخمه‌هایی با ساختار معماری سه بخشی شامل راهرو و ورودی و آرامگاه است و نمونه دیگر تدفین به‌صورت طاق باز است که بیشتر در بخش شرقی گورستان یافت شده و ساختار معماری آنها نیز چاله‌تدفین است. بررسی بیشتر باستان‌شناسان مشخص کرد که تدفین اسب نیز به‌عنوان یکی از عادات تدفینی اشکانیان در این محوطه باستانی انجام شده است.