دکتر سعید بلالایی، مجری طرح در گفت‌وگو با ایسنا، بیماری سرطان را یکی از مهمترین عوامل مرگ‌ومیر در جهان و ایران دانست و گفت: از این رو تحقیق و پژوهش برای تشخیص و درمان آن امری حیاتی به شمار می‌رود.
وی همچنین "پپتید"ها را به عنوان داروهای طبیعی قرن بیست و یکم با گستره درمانی بالا در بازار جهانی دارویی توصیف کرد و ادامه داد: این دسته از داروها برای درمان بیماری‌های مختلف مانند سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند و از سوی دیگر نتایج مطالعات نشان می‌دهد که پپتیدهای نشان‌دار شده با رادیو نوکلئیدهای مختلف می‌تواند برای تشخیص و در مواردی درمان گونه‌های متنوعی از سرطان‌ها مورد استفاده قرار گیرند.
بلالایی اضافه کرد: از این رو است که هر ساله ترکیبات پپتیدی نوینی در بازار دارویی دنیا عرضه می‌شود؛ از این رو تحقیق در زمینه روش‌های نوین سنتز پپتیدهای دارویی در راستای تامین نیاز کشور در مسیر خودکفایی و بی نیازی از واردات داروهای با فناوری بالا نقش تعیین کننده‌ای در ارتقای سطح کیفی پژوهش هدفمند و کاربردی در کشور دارد.
این محقق، اجرای پروژه‌ای به نام "سنتز مواد اولیه رادیو داروهای پپتیدی" را در راستای تامین داروهای با فناوری پیشرفته در حوزه درمان و تشخیص سرطان دانست و یادآور شد: در این پروژه توانستیم ۸ ماده اولیه برای تهیه رادیو داروهای پپتیدی را سنتز کنیم و در اختیار تولیدکنندگان کیت‌های تشخیصی تومورهای سرطانی در ایران قرار دهیم.
وی تهیه این مواد اولیه دارویی را نیاز کشور دانست و اظهار کرد: طی چند سال اخیر با تلاش‌هایی که در این شرکت دانش‌بنیان مستقر در مرکز فناوری رشد نصیر دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی صورت گرفته، موفق به تامین مواد اولیه رادیو داروهای پپتیدی در سطح کشور شدیم.
بلالایی ادامه داد: تا پیش از این هر یک هزارم گرم این ترکیب با ارزشی معادل ۳۰۰ تا ۸۰۰ یورو از خارج کشور وارد می‌شد و ارزبری داشته است؛ اما خوشبختانه ما در ایران به تولید این مواد اولیه دست یافتیم.
این محقق به ویژگی‌های ترکیبات پپتیدی نشان‌دار شده با رادیونوکلئیدها اشاره کرد و توضیح داد: این دسته از ترکیبات بعد از اینکه به یک رادیو ایزوتوپ خاص وصل می‌شوند، برای تشخیص و در مواردی درمان گونه‌های متنوعی از سرطان مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
وی ساختار این ترکیبات را ساختار پپتیدی دانست که خود این پپتیدها به تنهایی در حال حاضر برای درمان برخی از گونه‌های سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بلالایی خاطر نشان کرد: کاری که ما در این پروژه انجام دادیم، این است که علاوه بر تهیه پپتید، یک ماده دیگر به نام "لیگاند" را به این سیستم متصل کردیم و این مجموعه در اختیار شرکت‌هایی که می‌توانند رادیو ایزوتوپ‌های خاص تولید کنند، قرار می‌گیرد و این شرکتها این توانایی را دارند که نهایتا این ساختار را به صورت یک کیت تولید کنند و برای تشخیص سرطان در اختیار مراکز پزشکی هسته‌ای کشور قرار دهند.
وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر تامین‌کننده این مواد اولیه هستیم، خاطر نشان کرد: مقدار مصرف این نوع داروها در کشور سالانه به یک گرم هم نمی‌رسد؛ ولی تولید این دسته از داروها هم ارزش علمی و هم مادی بالایی دارد.
بلالایی یادآور شد: خوشبختانه با تلاش‌هایی که صورت گرفته است، این زیرساخت‌ها فراهم شده و این امکان برای مجموعه ما وجود دارد که هر نوع ماده اولیه بر پایه پپتید را که در حال حاضر به عنوان شاخص‌ترین داروهای جدید برای درمان سرطان در دنیا مطرح هستند، بتوانیم در داخل کشور تامین کنیم.
مجری طرح گفت: با کسب این دانش فنی، اطمینان داریم که هر نوع ماده اولیه دارویی جدیدی که به بازار جهانی دارو عرضه می‌شود، ما این امکان را داریم که کمتر از ۶ ماه بتوانیم ماده اولیه آن را تهیه کنیم و دانش فنی آن را در اختیار شرکت‌های تولیدکننده نهایی دارو قرار دهیم.
وی با بیان اینکه این ماده اولیه برای تشخیص انواع سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد، خاطر نشان کرد: در حال حاضر یک نمونه خاص برای درمان سرطان پروستات در کشور استفاده شده است؛ به گونه‌ای که از یک سال و نیم گذشته در دانشگاه علوم پزشکی مشهد مطالعات آن صورت گرفته و اکنون بیمارانی هستند که با این شیوه درمان شده‌اند.
بلالایی، تولید رادیو داروهای پپتیدی را با استفاده از رادیو ایزوتوپ دانست و این داروها در مراکز پزشکی هسته‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، اظهار کرد: پرتو درمانی را شاید بتوان اسم دیگری برای استفاده از رادیو پپتیدها دانست؛ اما پرتو درمانی که در حال حاضر استفاده می‌شود، معمولا بعد از شیمی درمانی صورت می‌گیرد و در آن از یک تابش مشخص استفاده می‌شود؛ اما این نوع مواد اولیه، به رادیو ایزوتوپ‌ها وصل شده و تزریقی هستند.
به گفته وی این رادیو داروهای پپتیدی در حد میکروگرم به بدن بیمار تزریق می‌شوند و از آنجایی که ساختار این داروها هدفمند دارد، پس از تزریق به سمت سلول‌های سرطانی می‌روند و با چند بار مداومت تزریق، سلول‌های سرطانی از بین خواهند رفت.
به گزارش ایسنا، در این طرح ۸ ماده اولیه برای تهیه رادیو داروهای پپتیدی سنتز شده و در اختیار تنها شرکت تولیدکننده کیت‌های تشخیصی تومورهای سرطانی در کشور قرار داده شد و به این ترتیب کشور از واردات این مواد اولیه ارزشمند بی‌نیاز شد. ترکیب‌های سنتز شده تلفیقی از ساختار پپتیدی به همراه لیگاندهای HYNIC و DOTA است. آنالیز و تعیین ساختار ترکیبات سنتز شده بر اساس استانداردهای بین‌المللی صورت گرفته است.
در حال حاضر دو گونه PSMA به طور اختصاصی برای درمان سرطان پروستات در کشور مورد استفاده قرار گرفته است.
انتهای پیام
